علامه طباطبایی 50 سال قبل بحث ولایت‌فقیه را مطرح کرد/ علامه نقطه عطف علوم عقلی اسلامی

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) افزود: این روش‌های مهمی است که از سوی قرآن به ما تعلیم داده می‌شود تا از آن برای خودسازی و دیگر سازی بهره بگیریم و شریعت اسلام هم از این بحث به صورت‌های مختلف استفاده کرده است که مثال آن ذکر نام پیامبر اکرم(ص) در اذان و اقامه و ذکر نام اهل بیت(ع) در تشهد است و حتی در دستورات ریز مستحب نیز گفته شده است که نام انبیاء بیاید.

 

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به دستور به نام بردن از سیدالشهداء تصریح کرد: هستی ما از سیدالشهداء است و دستور به بردن نام ایشان نیز داده شده است و به همین ترتیب، کسانی که در این مکتب پرورش پیدا کرده‌اند و روش ایشان را زنده کرده‌اند، شاخه‌های همان درخت هستند و احیای نام ایشان، احیاء نام اهل بیت(ع) است و یاد اهل بیت(ع)، یاد خداست و یاد خدا، عامل سعادت فردی و اجتماعی است.

 

عضو مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: پس این سنت حسنه را قرآن به ما یاد داده است و علما اسلام بر آن تاکید کرده‌اند و اکنون شما در حال زنده کردن یکی از مصادیق بسیار ارزنده این سنت هستید.

 

آیت الله مصباح یزدی تاکید کرد: این که نام چه کسانی بزرگ شود و برای ایشان مجالس بزرگداشت گرفته شود، براساس معیارهای اسلام باید مورد بررسی قرار گیرد و باید ببینیم چه کسانی بیشتر نام اهل بیت(ع) و نام خدا را زنده کرده‌اند ودر این راه کم نیستند کسانی که چنین کاری را انجام داده‌اند.

 

 

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) افزود: مرحوم استاد شهید مطهری(ره) وقتی نام علامه طباطبایی(ره) را به کار می‌بردند، در ادامه می‌گفتند روحی له الفداء و این تعبیر را به غیر از ایشان درباره امام راحل به کار می‌بردند و پیداست وقتی چنین شخصیت شناخته ای مثل استاد مطهری(ره) با شناختی که داشتند، درباره استادشان چنین اظهار کرده‌اند.

 

استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: شهید مطهری(ره) درباره تفسیر المیزان گفته‌اند که بسیاری از مطالبی که در تفسیر المیزان آمده است از عقل برنیامده است بلکه منشأ آن الهام است و وقتی بزرگانی مثل ایشان چنین می‌گویند، باید در این اثر دقت کرد.

 

عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به خاطره ای از رهبر معظم انقلاب خاطرنشان کرد: در خدمت رهبر معظم انقلاب بودیم و ایشان گفتند که علامه طباطبایی(ره) را به خواب دیدم که گفتند دوست دارم درباره تفسیر المیزان کاری انجام شود و در همان جلسه گفتند که من هر شب یک سوره فتح برای مرحوم علامه طباطبایی(ره) و برادرشان قرائت می‌کنم.

 

آیت الله مصباح یزدی تاکید کرد: رهبر معظم انقلاب در اوج فعالیت‌ها و کارهایی که دارند، هر شب از اینکه هدیه ای را برای روح علامه طباطبایی(ره) بفرستند، فراموش نمی‌کنند و ما متوجه شدیم که ایشان مایل هستند کاری در مورد تفسیر المیزان صورت گیرد و شاید همین باعث شد که این کار صورت گیرد.

 

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) افزود: اگر دقت کنیم، امروز کار واجبی است که بر عهده ما گذاشته شده است که باید آن را انجام دهیم.

 

استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: آن‌ها وظیفه خود را انجام دادند و ما نیز باید کار خودمان را انجام دهیم اما اینکه چه کاری مفیدتر است تا انجام دهیم و تشخیص اینکه چگونه نام و آثار یک بنده خدا را چطور معرفی کنیم، به شناخت خودمان از ایشان بستگی دارد زیرا تا خودمان درست ایشان را نشناسیم، نمی‌توانیم درست معرفی کنیم.

 

عضو مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: ما ادعا نمی‌کنیم که به اندازه استاد مطهری(ره)، علامه طباطبایی(ره) را می‌شناسیم زیرا ایشان سال‌ها پای درس ایشان بود اما به هر حال باید تلاش کنیم در حد خودمان ایشان را بشناسیم و البته ابعاد شخصیتی ایشان چشمگیر است.

 

 

آیت الله مصباح یزدی تصریح کرد: امروز و در این جلسه، ایشان به عنوان مفسر مطرح است و بحث درباره تفسیر ایشان است اما اگر دقت کنیم، شخصیت ایشان ابعاد دیگری داشت که بسیار مهم است و به خاطر می‌آورم که مرحوم صدوقی(ره) می‌گفت اگر آقای طباطبایی(ره) را از این حوزه بردارند، امتیازی برای این حوزه باقی نمی‌ماند.

 

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) افزود: علامه طباطبایی(ره) تاثیر زیادی بر حوزه علمیه داشت و تقریبا تمام مراجعی که در قم تحصیل کرده‌اند، شاگردان ایشان بوده‌اند و برخی از ایشان نیز از دنیا رفته‌اند.

 

استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: امثال مرحوم دکتر بهشتی، امام موسی صدر و دیگران، سالیان زیادی از درس فلسفه و تفسیر ایشان استفاده کرده‌اند و عده مخصوصی نیز از کارهای اخلاقی و تربیتی ایشان بهره مند شدند که نمونه معروف آن، مرحوم خوشوقت و آقای سعادت پرور هستند.

 

عضو مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: کار علامه طباطبایی(ره) در زمینه علوم عقلی، تنها احیاء میراث گذشتگان نبود و با توجه به بی مهری‌هایی که به فلسفه و علوم عقلی می‌شد، ایشان به تدوین مبانی و منابع جدید و بحث‌های تطبیقی با فلسفه غربی پرداخت و نوشتن کتاب تاریخ فلسفه و اصول رئالیسم، یک کار ابتکاری و نو بود و با بحث و بررسی، برتری فلسفه اسلامی را بر فلسفه غربی اثبات کرد.

 

آیت الله مصباح یزدی تاکید کرد: هنگام تدریس اسفار، ایشان آن چنان به نرمی این کار را می‌کرد که گاهی تشخیص میان متن کتاب و تعریض ایشان، به سختی ممکن بود با اینکه ایشان به متن کتاب اشکالات بسیار داشت و از سوی دیگر خصوصیات اخلاقی ایشان چنان بود که در طول سالیانی که در محضر ایشان بودم، یک بار یادم نمی‌آید که کلمه «من» را بگوید و بگوید نظر من این است.

 

 

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) افزود: یکی از نکات برجسته زندگی ایشان که مورد غفلت واقع شده است و برخی حتی تعبیر عکس می‌کنند، نظریه ایشان درباره ولایت فقیه است این در حالی است که قبل از مطرح شدن ولایت فقیه در فضای علمی و سیاسی، ایشان در ذیل مباحث اجتماعی تفسیر المیزان به این مسئله اشاره کرده است و مقالاتی نیز در این زمینه نوشته است.

 

استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: ایشان بیش از 50 سال قبل، مقالاتی درباره زعامت و ولایت نوشتند و طرز فکر ولایت فقیه را پایه گذاری کردند این در حالی است که آن زمان سوال درباره این مسئله نیز مطرح نبود.

 

عضو مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: تنها کتاب مرجعی که علامه طباطبایی(ره) استفاده می‌کردند، معجم المبرز بود و تفاسیری که می‌خواستند استفاده کنند، از دیگران قرض می‌گرفتند و مکرر از کتابخانه شخصی آیت الله مرعشی نجفی استفاده کردند.

 

آیت الله مصباح یزدی با اشاره به تفاوت میان تحقیق در این زمان و زمان علامه طباطبایی(ره) تصریح کرد: امروزه گروهی از محققین به یک استاد کمک می‌کنند اما ایشان در شرایطی تفسیر المیزان را نوشت که خود به تنهایی آن را انجام می‌داد.

 

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) افزود: ایشان در حال به نوشتن تفسیر المیزان مشغول شد که گاهی از پرداخت کرایه خانه دو اتاقه خود معذور بود و پس از آن هم تنها از حق التالیف این کتاب استفاده می‌کرد و تمام زحمات تفسیر المیزان به عهده شخص ایشان بود.

 

استاد حوزه علمیه قم تاکید کرد: علامه طباطبایی(ره) مسوده نداشت و همان که می‌نوشت، زیر چاپ می‌رفت و از سوی دیگر موقع نوشتن، بی نقطه می‌نوشت و بعد، هنگام تصحیح، نقطه‌ها را می‌گذاشت و به این شکل در زمان به ازاء هر چند صفحه، یک صفحه در وقت صرفه جویی می‌کرد.

 

عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اینکه در ایام تابستان از صبح تا شب در کنار ایشان بودم، تصریح کرد: با این شرایط، یک بار به خاطر نمی‌آورم که درس اسفار را تعطیل کرده باشد یا دیر آمده باشد و قبل از طلوع آفتاب، در محل درس حاضر می‌شد و این قبل از بسیاری از شاگردان بود.

 

 

آیت الله مصباح یزدی خاطرنشان کرد: این شرایط اقتصادی در حالی بود که احیانا مورد بی مهری‌های اجتماعی در آن شرایط واقع می‌شدند و خداوند متعال با همه این مشکلات نشان داد که اگر کسی اخلاص داشته باشد، می‌تواند همانند ایشان چنین کاری را کند و در سرتاسر عالم اسلام، هر کسی که بخواهد تحقیقی در مورد مسائل اسلامی صورت دهد، بی نیاز به تفسیر المیزان نیست.

 

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) افزود: ثمره کار ایشان چنین شد که تفسیر قرآن به یکی از موضوعات اصلی در حوزه علمیه تبدیل شد و در آن زمان کسی تفسیر قرآن را به عنوان درس تلقی نمی‌کرد و بر اثر کوشش ایشان، کار به جایی رسیده است که به یک رشته اصلی تبدیل شده است و بزرگانی، مدرسه خاص تفسیر تشکیل داده‌اند.

 

استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: امیدوارم خداوند متعال به برکت اخلاص مرحوم علامه(ره) بهترین راه را برای استفاده از اثر گران سنگ ایشان نشان دهد که اشاره شما به این بود که یک تفسیر موضوعی در چند فاز تهیه شود.

 

عضو مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: محبت ما به شخص علامه طباطبایی(ره) و تفسیر المیزان، یک محبت کور نیست زیرا غیر از حضرات معصومین(ع)، امکان اشتباه و ضعف و قصور برای همه وجود دارد و دیگران کم و بیش نقص‌هایی دارند.

 

 

آیت الله مصباح یزدی تاکید کرد: این صحبت از محسنات المیزان به این معنا نیست که هیچ قصور و اشتباهی در آن وجود ندارد زیرا کار انسانی بی قصور نمی‌شود و جا دارد که کسانی، اگر در جایی اشتباهی دیدند، یادداشت کنند و اگر جای اصلاح دارد، دیگرانی به اصلاح آن اقدام کنند.

 

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) افزود: نقطه مقابل این مسئله، کسانی هستند که عینک سیاه به چشم می‌زنند و فقط نقاط ضعف را می‌بینند و در زمان حیات ایشان اتفاقی افتاد که نقل آن بماند. گاهی افراد مقبولی هم روی نقاط ضعف زوم می‌کنند و متمرکز می‌شوند و وقتی صحبت از تفسیر المیزان می‌شود، چند نقطه آن را نشان می‌دهند و کل آن را رد می‌کنند که اگر این طور باشد، کدام نعمت خدا را در این عالم می‌توان نام برد که هیچ ضعفی نداشته باشد؟

 

استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: در مورد همه شخصیت‌های سیاسی و علمی چنین قضاوت‌هایی می‌شود و هیچ کدام معتقد نیستیم که شخصیت‌های مانند ایشان و حتی امام راحل معصوم(ع) هستند اما این به معنای بزرگ کردن نقاط ضعف نیست.

 

عضو مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: کسانی که چنین نگاه می‌کنند و حتی در مقابل کار شما، بی مهری‌هایی انجام می‌دهند، بی انصافی است و انسان منصف، نباید همیشه عینک سیاه به چشم بزند.