زندگی میرعماد در «چلیپای قلم»

به گزارش گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، این اثر زندگی داستانی میرعماد الحسنی؛ خوشنویس برجسته دوره صفوی است که براساس زندگی‎نامه وی به نگارش درآمده است. میرعماد الحسنی از بزرگترین نستعلیق نویسان. خط او را حد خوشنویسی نستعلیق دانسته‌اند. نزد ملامحمدحسین تبریزی و باباشاه اصفهانی خط آموخت. کتاب‌های بسیاری از جمله گلستان و بوستان و دیوان حافظ را کتابت کرد.

نویسنده، داستان را از مسافرت میرعماد، جوانى با استعداد، به تبریز، آغاز مى‏‎کند. دایى او در آنجا صحافى دارد و میر را به ‏ملامحمدحسین خطاط معرفى مى‏‎کند. میر ضمن مشق خط، دروس ‏دینى را در مدرسه و حوزه علمیه طالبیه ادامه مى‏‎دهد. مدتى بعد به قزوین مى‎‏آید و از آنجا روانه‏ سفر حج و زیارت کربلا مى‏‎گردد. بعد از مدتى به اصفهان سفر مى‏‎کند و پس از شاگردى در محضر استادان، به قزوین مى‏‎رود. با انتقال پایتخت از قزوین به ‏اصفهان، میر وارد دربار مى‏‎شود.

مهدی الماسی در مورد عنوان این کتاب گفت: چلیپا معانی متعددی دارد از جمله صلیب، زلف و یک حالتی در خوشنویسی برای مورب نویسی است. همچنین این عنوان اشاره دارد به پایان داستان که میرعماد به دستور غیر مستقیم شاه عباس کشته و به صلیب کشیده می‎شود. در واقع خوشنویسی که به چلیپا کشیده می‎شود.

در بخشی از کتاب آمده:«ملا گفت: «سرنوشت ما از اول حق نوشت، خوشنویس است و نخواهد بد نوشت.»

بعد، چند برگ کاغذ از دست میر گرفت و همان طور که نگاه می‌کرد، گفت:‌ «باید نسبت و تناسبات همة اجزای خطت با یکدیگر هماهنگ باشد. وقتی حروف هم‌جنس و شکل‌های مشابه یک سطر یا قطعه با قلمی که نوشته شده به یک اندازه و موافق هم باشد و از حدود معینش خارج نشود و اجزای مشابه‌اش به نظر یکسان بیاید و کوچک و بزرگ ننماید، نسبت خط رعایت شده است. به دایره‌های ‘ش’، ‘ی’ و ‘ن’ در همین چلیپایی که نوشته‌ام دقت کن!»

میر پرسید: «استاد! راه ساده و آسان برای رسیدن به نسبت کدام است؟»

ملا گفت: «همین راهی که چند سالی است با هم می‌رویم. یعنی شاگرد شکل‌ها و کلمات همانند را مدتی با قلم متوسط بنویسد و با نقطة همان قلم، اندازة هر کدام را حساب کند تا چشم و دستش به یکسان‌نویسی عادت کند. بعد، با قلم درشت‌تر و قلم ریزتر تکرار کند. بدون اینکه تعلیم استاد و سرمشق‌هایی را که می‌گیرد فراموش کند، تذکرات استاد باید موبه‌مو اجرا شود. به همین منوال، بعد از مدتی، چشم و دست، به راحتی و بدون نقطه‌گذاری، به اندازه می‌نویسد. مثل مساحی ورزیده که با یک نظر مساحت زمینی را تعیین می‌کند.»

ملا، بعد از مکثی کوتاه، ادامه داد: «یکی از مهم‌ترین معیارهای سنجش در نسبت‌های خوشنویسی، نقطه است. نقطة مربعی‌شکل که اضلاع آن تقریباً مساوی یا اندکی کمتر از مساوی است. دربارة همین نقطه، حرف‌های زیادی هست. می‌گویند تمام حروف از نقطه به وجود آمده‌اند و نقطه، اصل حروف است. نکته اینکه حروف ‘الف’ در خط محقّق ـ پدر خطوط ـ هشت نقطه به همان قلم است و قد آدمی که در استقامت ‘الف’ است نیز هشت وجب به وجب همان شخص است.»

گفتنی است چاپ دوم اثر داستانی «چلیپای قلم» در 232 صفحه، قطع رقعی و به قیمت 9900 تومان توسط سوره مهر منتشر شده است.