تبلیغات و آگهی ‌های تجاری در صدا و سیمای تراز انقلاب اسلامی چه جایگاهی دارد؟

به گزارش گروه اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»، نورمن‌ داگلاس، نویسنده مشهور انگلیسی و برنده جایزه نوبل ۱۹۱۷ می‌گوید: «شما می‌‌توانید ایده آل‌‌های هر ملتی را به وسیله تبلیغاتشان بیان کنید.» ایده آل‌های یک جامعه وابسته به نوع نگرش آن جامعه به انسان و جهان است. تبلیغات می‌تواند طبق ایده آل‌‌ها و آرمان‌های آن جامعه باشد یا ایده آل‌‌ها، ذائقه‌ها، خلق و خو، رفتار‌ها و در یک کلام فرهنگ و سبک زیستن جامعه را به آرامی تغییر داده و سمت و سویی دیگر بدان بخشد.

در عصر حاضر که هجوم تبلیغات بیگانه در زمینه‌های فکری، اعتقادی، شیوه و سبک زندگی و... رسوخ کرده است، نقش صدا و سیما اهمیت بسیار می‌یابد. تبلیغات می‌تواند جریان سازی فکری و فرهنگی ایجاد کند و به ترویج فرهنگ اسلامی در داخل و خارج همت گمارد. سیما از پتانسیل‌های تبلیغی خوبی برای معرفی پیشرفت‌های علم و فناوری و تبلیغ اقتصاد مقاومتی برخوردار است. چنانچه امام راحل بر اهمیت نقش صدا و سیما در تبلیغات تاکید کرده‌اند: «تبلیغات تلویزیون مى ‏تواند مردم را تربیت کند؛ یا اینکه منهدم کند انسانیت آدم را؛ تبلیغات مسئله‌ای است پر اهمیت و حساس، یعنی دنیا با تبلیغات حرکت می‌کند. شما می‌دانید که تبلیغات خارجی علیه ما زیاد است؛ شما باید با تبلیغ فرهنگ اسلامی، به دروغ پراکنی‌های صداهای خارجی پاسخ دهید. تلویزیون باید ارزش‌‌های انقلاب اسلامی ‌و تفکری را که مبنای این انقلاب، واقع شده تبلیغ و ترویج کند.»

انقلاب اسلامی به منظور مبارزه با تمدن مادی و رشد و تعالی حقیقی انسان ظهور یافت. یکی از اهداف آن مبارزه با سکولاریسم و مادی گرایی حاکم بر فرهنگ و سبک زندگی غربی و ترویج سبک زندگی دینی است. ترویج مصرف گرایی، رفاه طلبی، تجمل گرایی، تعریف نیازهای کاذب، تغییر خلق و خو و ذائقه‌ها، تشویق به لذت طلبی افراطی و کاذب، اسراف و... با سبک زندگی دینی منافات دارد.

لذا رسانه اسلامی قادر نخواهد بود از سویی مردم را به فرهنگ اسلامی تشویق کرده و از سوی دیگر زندگی غربی را تبلیغ کند! با توجه به این معنا، بانک‌ها و محصولاتی که سودجویی، سرمایه دار سالاری، ربا و... را سرلوحه برنامه خویش قرار داده‌اند، جایی در رسانه اسلامی ندارند. در جامعه‌ای که مشکل اقتصادی دامنگیر اکثریت است، رسانه اسلامی تراز انقلاب نمی‌تواند حامی اهداف سودجویانه اربابان سرمایه باشد و تامین هزینه‌های سازمان را اولویت کار تبلیغاتی تجاری خود قرار داده، از شاخص‌های اسلامیت فاصله گیرد. این نوع تبلیغ و نادیده گرفتن وضعیت اقتصادی غالب در جامعه به خانواده‌های ضعیف‌تر فشاری مضاعف وارد کرده و باعث بروز نابسامانی‌های فرهنگی و اضطراب‌های اجتماعی می‌شود.

 یک بخش تاثیرگذار در تبلیغات و آگهی‌ها، پیام‌های تبلیغاتی است. اغلب این پیام‌ها نوعی شرک خفی را در خود نهفته دارند. پیام‌هایی چون هیچکس تنها نیست: همراه اول، هر جا سخن از اعتماد است نام... می‌درخشد، آرامش در...، امنیت در بیمه... و... نه تنها حاوی شرک خفی است، بلکه انسان را از صفت ربوبی الاهی که مدبر، حافظ و اطمینان بخش اوست، غافل کرده و امید او را حتی برای لحظه‌ای از خدا به غیر او بدل می‌کند.

بنابراین انتخاب پیام‌ها و شعارهای تبلیغاتی نیازمند دقت نظر و نکته بینی زیادی است. به گونه‌ای که مغایر با حقیقت هستی و مبانی فکری انسان مسلمان نباشد. صداقت از شرایط ضروری رسانه اسلامی است. فریب، اغراق و تحمیق مخاطب شایسته رسانه انقلابی نخواهد بود. از این رو، در انتخاب پیام‌ها، جلوه‌های تصویری و خصوصیاتی که برای تبلیغ یک محصول استفاده می‌شود، رعایت صداقت و باورپذیری اهمیت می‌یابد. همچنین رویکردهای تبلیغی و تشویقی مانند وعده جایزه یا بیان اغراق آمیز، مغایر با ضوابط تبلیغی در فقه اسلامی است.

تبلیغات و آگهی‌ها نقش مهمی در الگو سازی دارند. به کارگیری الگوهای غربی مانند سوپرمن و ابرقهرمان‌ها یا افرادی با پوشش و رفتار غربی نوعی ضد تبلیغ به شمار می‌رود و با اهداف رسانه انقلابی در تضاد است. رسانه تراز انقلاب باید در شیوه ساخت و تولید تیزر‌ها به استفاده از دکوراسیون، فضا، نوع پوشش، معماری و شیوه تبلیغ بومی توجه کرده و به جای تقلید از شیوه‌های غربی به ابتکارهای بومی بها دهد.

حضور زنان در تبلیغات رسانه اسلامی نوعی الگوسازی برای زن مسلمان ایرانی است و در موارد بسیاری، تنزل شأن و مقام زن است. تناسب این حضور با نگاه اسلام به مقام زن از بایسته‌های تبلیغات رسانه اسلامی است. حجاب به تنهایی کافی نیست؛ بلکه گریم، رفتار و کردار، حیا و عفت و نیز جایگاه و نقش زن در تبلیغات و آگهی‌ها بسیار اهمیت دارد.

آگهی‌ها و تبلیغات بیش از همه قادر به شکل دهی سبک زندگی کودک است و به نوعی او را پرورش داده و برای او الگوسازی می‌کند. کودک در مقابل تلویزیون با تبلیغات و آگهی‌ها پرورش می‌یابد و شخصیتش شکل می‌گیرد.‌‌ همان گونه که اهمیت دادن به این مسئله ضروری است، سوء استفاده از سادگی و حس تخیل دنیای کودکی و جهت دهی به رویاهای او و یا تشویق و ترغیب کودک به خریداری محصولات مورد تبلیغ جایز نیست. رسانه می‌تواند از این ویژگی کودکان در جهت تربیت صحیح آن‌ها قدم بردارد.

برخی آگهی‌ها منزلت انسان را در نظر نگرفته و نیازهای غریزی انسان را بزرگ جلوه می‌دهند. هر چقدر محصول تبلیغی از اهمیت ویژه برخوردار باشد، قابل قیاس با مقام شریف انسانی نیست! تواضع و از خود بی‌خود شدن انسان در مقابل خوراکی‌ها و کالا‌ها تنزل مقام والای انسان و دور از شأن او و رسانه‌ای است که خود را متولی پرورش انسان می‌داند!

بدین ترتیب بخش بسیار عمده تبلیغات و آگهی‌های رسانه ملی مغایر با اهداف انقلاب و اقتصاد مقاومتی است و در جهت مخالف آن حرکت می‌کند. حتی برنامه‌های مختلف صدا و سیمای اسلامی در خدمت تبلیغات و آگهی‌های شرکت‌های تبلیغاتی و به نوعی بنگاه درآمدزایی و رقابت اقتصادی بدل شده است. هدف گذاری‌های یک نظام سرمایه داری با نظامی که هدف خود را اعتلای ارزش‌های انسانی توصیف می‌کند بسیار متفاوت است. این تفاوت باید در همه عرصه‌ها و به خصوص تبلیغ‌ها به خوبی مشخص باشد.

نیازهای انسان در مادیات خلاصه نمی‌شود، بلکه او برخوردار از نیازهای روحی و معنوی است. رسانه ملی می‌تواند از ظرفیت‌های تبلیغی خود در امر نهادینه شدن اخلاق در جامعه استفاده کند. نظارت و کنترل در استفاده از آگهی ‌ها باید بیشتر بوده و‌‌ همان طور که در صدا وسیما برنامه‌‌های متنوعی در جهت حمایت از شعار سال و حرکت به سوی اقتصاد مقاومتی ساخته می‌شود، آگهی‌ها باید به سمت جریان و فرهنگ اسلامی تغییر جهت دهد.

 منبع: هفته نامه ساوالان استان آذربایجان شرقی