قهرمانان فستیوال عکس علما در عراق چه کسانی هستند؟

گروه بین الملل خبرگزاری دانشجو _سها صالح، در بخش قبلی این گزارش به تاریخچه و فعالیت‌های نظامی جریان صدر عراق و همچنین گروه عصائب اهل حق عراق پرداختیم. در بخش پایانی این گزارش بنا داریم تا به معرفی مجلس اعلای شیعیان عراق، سازمان بدر و حزب الله عراق می‌پردازیم. (بیشتر بخوانید: ستارگان علمی و جهادی در عراق چه کسانی هستند؟)

حکیمان عراق، دوستان ایران

مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق در بهار ۱۳۶۱ (۱۹۸۲م) در ایران تشکیل شد و دولتی خودخوانده تلقی گردید. رهبری مجلس نخست در دست سیدمحمود هاشمی شاهرودی، رئیس سابق قوۀ قضائیۀ جمهوری اسلامی ایران، بود. در آن زمان شهید سید‌محمدباقر حکیم، که از عراق به سوریه مهاجرت کرده و سپس به ایران آمده بود، در مقام سخنگوی این مجلس فعالیت می‌کرد، اما پس از چندی به ریاست مجلس برگزیده شد.

با رهبری سید‌محمدباقر حکیم بر مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق می‌توان گفت روح خاندان مجاهد حکیم در این مجلس دمیده شد.

سیدمحمدباقر پنجمین فرزند مرجع بزرگ شیعه آیت‌الله سید‌محسن حکیم بود. سیدمحسن حکیم یکی از مراجع بزرگ تقلید به شمار می‌آید که پیش از مرجعیت اسلحه به دست گرفت و با استعمار پیر انگلیس مبارزه کرد. پس از وفات آیت‌الله سیدابوالحسن اصفهانی، مرجعیت شیعه به آیت‌الله حکیم و آیت‌الله بروجردی رسید و پس از وفات آیت‌الله بروجردی در سال ۱۹۶۰میلادی، دامنۀ نفوذ آیت‌الله حکیم از مرزهای عراق فراتر رفت.

سیدمحسن حکیم فرزندان زبده‌ای از خود بر جای گذاشت. سید‌یوسف، فرزند بزرگ ایشان، از نظر علمی به درجات بالایی نایل شد، سید‌مهدی نیز از نظر سیاسی بسیار فعال بود، به گونه‌ای که یکی از مؤسسان حزب الدعوه به شمار می‌آمد و ایشان سرانجام به دست دژخیمان بعثی در سودان به شهادت رسید.

اما روزهای خونین‌تری در انتظار این خاندان بود که در آن ۲۹ تن از افراد این خانواده، از جمله چهار نفر از فرزندان آیت‌الله حکیم، یعنی سید‌عبدالهادی، سید‌عبدالصاحب، سید‌علاءالدین و سید‌محمدحسین، به دست رژیم صدام نخست دستگیر و سپس به شهادت رسیدند. در این میان سید‌محمدباقر و سیدعبدالعزیز نیز به سوریه و بعد به ایران هجرت کردند.

شهید سید‌محمدباقر حکیم نخست در ایران جامعۀ علمای عراق را تشکیل داد و سرانجام چنان‌که گفته شد، به رهبری مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق رسید.

این مجلس بر آن بود تا به یک چهارچوب فراگیر برای همۀ نیروهای معارض اسلام‌گرای عراقی تبدیل شود. مهم‌ترین بنیان‌گذاران مجلس اعلی عبارت‌اند از: سید‌محمدباقر حکیم، دکتر ابراهیم جعفری، شیخ محمدمهدی آصفی، سید‌محمد بحرالعلوم، سید‌عبدالعزیز حکیم، ابو یاسین (عزالدین سلیم)، سید‌محمدتقی مدرسی و سید‌سامی البدری. این نهاد افزون بر کارهای سیاسی در فعالیت‌های نظامی نیز وارد شد و در اوایل جنگ تحمیلی نیروی شبه‌نظامی موسوم به سپاه بدر را تشکیل داد. نهاد مجلس اعلی در اواسط دهۀ ۱۳۶۰شمسی در رسیدن به هدف خود، یعنی متحد ساختن گروه‌های معارض اسلام‌گرای عراقی، شکست خورد.  مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق نخستین گام را در اتحاد جنبش‌های اسلامی عراق برداشت و توده‌ها نیز از آن استقبال کردند، ولی خواسته‌های تودۀ عراق، به‌ویژه رانده‌شدگان، بیش از ظرفیت این مجلس بود. خود مجلس از نظر درونی نیز نتوانست بر مسائل پیش از تأسیس خود فائق آید. یکی از مسائل و مشکلات بزرگ مجلس یک‌جانبه‌گرایی در آن بود؛ ازهمین‌رو گروه‌های گوناگون عضو مجلس کوشیدند در آن ذوب نشوند. این درحالی بود که انتظار می‌رفت گروه‌های گوناگون عضو مجلس از هویت جمعی آن حمایت کنند. بعضی از گروه‌ها بیم این را داشتند که مجلس بخواهد جانشین تمام گروه‌ها شود؛ بنابراین کوشیدند هریک به تنهایی کار کنند و به خودکفایی برسند. در واقع اعتماد نسبت به مجلس کم شد. از سوی دیگر مجلس اعلی گونه‌ای عمل دوگانه داشت؛ زیرا از یک‌سو جنبشی انقلابی بود و از سوی دیگر حکومتی در تبعید. این دو گانگی مجلس را با مشکلات روزمرۀ رانده‌شدگان و جنبش‌های رویارو ساخت؛ ازهمین‌رو مسائل سیاسی اصلی تحت الشعاع مسائل بروکراتیک قرار گرفت. تغییر نام این تشکل از مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق به مجلس اعلای اسلامی عراقی شاید نشانه‌ای از همین دوگانگی مزمن بود.

سیدمحمدباقر حکیم پس از ۲۳ سال دوری از وطن، بعد از سقوط صدام در میان استقبال پرشور مردم عراق از مرزهای جمهوری اسلامی ایران به نجف بازگشت، اما چهار ماه از اقامت وی در نجف نگذشته بود که بر اثر انفجار یک خودروی بمب‌گذاری‌شده، پس از اقامۀ نماز جمعه، به فیض شهادت رسید. قضیه از این قرار بود که در روز ۷ شهریور ۱۳۸۲ (۲۹ آگوست ۲۰۰۳) درحالی‌که نماز جمعۀ نجف به امامت سید‌محمدباقر حکیم در حرم حضرت علی(ع) پایان یافته بود یک اتومبیل بمب‌گذاری‌شده، در میان جمعیت نمازگزار منفجر شد و افزون بر شهادت هشتاد نفر به شهادت سید‌محمدباقر حکیم نیز منجر شد.

پس از شهادت سید‌محمدباقر، سید‌عبدالعزیز، برادر ایشان، رهبری مجلس را به دست گرفت، اما سید‌عبدالعزیز نیز پس از مدتی دست‌وپنجه نرم کردن با بیماری سرانجام در شهریور سال ۱۳۸۸ دار فانی را وداع گفت.

امروزه مجلس اعلی با وجود از دست دادن دو تن از رهبران اصلی خود، یعنی شهید سید‌محمدباقر حکیم و مرحوم عبدالعزیز حکیم، به رهبری فرزند جوان سید‌عبدالعزیز، یعنی سید‌عمار حکیم، به کار خود ادامه می‌دهد و یکی از گروه‌های تأثیرگذار در سیاست‌های امروز عراق است. این تشکل در انتخابات ۲۰۱۰ رهبر ائتلاف ملی شناخته شد، اما سرانجام با وجود اینکه در ائتلاف خود بیش از جریان صدر رأی آورد فقط بیست کرسی مجلس را از آنِ خود کرد.

و لقد نصرکم الله ببدر

سپاه بدر ابتدا یک گردان بود که پس از آن استعداد نیرو‌هایش به تیپ رسید و سپس به لشکر و دست آخر پس از جنگ دوم خلیج فارس و آزادسازی کویت موسوم به سپاه گردید. سپاه بدر دارای پایگاه‌هایی است که در آن‌ها به آموزش نیروهای عراقی پرداخته می‌شود. سپاه بدر در جریان انتفاضه ماه شعبان به سال ۱۹۹۱ بسیار فعال ظاهر شد و در مناطقی چون عتبات عالیات و مشخصا شهرهای کربلا و نجف، همچنین بصره ابتکار عمل را به دست گرفت.

پس از پایان جنگ تحمیلی تمام مسئولیت ها در «سپاه بدر» به خود عراقی ها واگذار شد و نیروهای ایرانی تنها در تهیه امکانات لازم برای تداوم مبارزه به آنها کمک می کردند. از طرف عراقی ها این نگرانی وجود داشت که با پایان جنگ تحمیلی، حمایت ایران از مبارزه ی ملت عراق تمام شود و دیگر فرصتی برای آزادسازی عراق از شر بعثی ها به وجود نیاید؛ اما جمهوری اسلامی ایران با توجه به رسالت حمایت از نهضت های آزادی‌بخش و ملت های مستضعف جهان، همچنان از مبارزین عراقی حمایت می کرد. هرچند با توجه به پایان جنگ، ایران دیگر درگیر نبرد با عراق نبود. به همین دلیل کلیه ی امور «بدر» به دست عراقی ها سپرده شد و ایران تنها از این گروه پشتیبانی می کرد. بخشی از نیروهای بدر به داخل خاک عراق رفتند تا به همراه کردها به مبارزه ی خود ادامه دهند. گفته می شود تداوم همین مبارزات به «انتفاضه شعبانیه» مردم عراق منجر شد. جنبشی که باعث شد بخش بزرگی از عراق به دست نیروهای مردمی بیفتد؛ هرچند آمریکایی ها که نگران از قدرت‌گیری شیعیان عراق بودند، فرصت استفاده از نیروی هوایی برای سرکوب ملت عراق را به صدام دادند. این امر باعث شکست انتفاضه ی مردم عراق شد.

نیروهای بدر پس از سال 2003 با سقوط صدام و اشغال عراق توسط آمریکایی ها به این کشور باز گشتند. در آن زمان هنوز سپاه بدر به عنوان زیرمجموعه مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق عمل می کرد. مجموعه ای که با سقوط صدام تصمیم گرفت به روند شکل گیری نظام سیاسی، ارتش و پلیس جدید عراق بپیوندد. به همین دلیل سپاه بدر نیز از حالت نظامی خارج و به سازمان بدر تبدیل شد.

آیت الله محمد باقر حکیم در آن زمان گفته بود: «مجلس اعلا به دنبال مبارزه ی سیاسی برای خاتمه دادن به اشغال عراق توسط آمریکاست و سپاه بدر نبز به عنوان شاخه نظامی این گروه  تسلیحات خود را کنار می گذارد».

در سال 2012 به دلیل وسعت تشکیلات سیاسی بدر در عراق، تفکر جدایی سازمان از مجلس اعلا شکل گرفت؛ زیرا سازمان بدر دارای تشکیلاتی بزرگ و توانمند بود. هرچند با توجه به نزدیکی دیدگاه های دو تشکل، بر تدوام و حتی گسترش فعالیت های مشترک میان مجلس اعلا و سازمان بدر توافق شد. در انتخابات 2010، بدر به عنوان بخشی از مجلس اعلای اسلامی در «ائتلاف ملی عراق» جای گرفت. اما در سال 2014 سازمان بدر به «ائتلاف دولت قانون» مالکی پیوست. گفته می شود بدر نقش مهمی در ایجاد تفاهم میان گروه های اصیل شیعه در عراق بر سر انتخاب نخست وزیر جدید داشته است. نکته دیگر در رابطه با سازمان بدر آن است که در جریان بحران سوریه، بخشی از نیروهای بدر برای مقابله با تروریست ها به این کشور رفتند. این افراد احتمالا تحت عنوان گردان های شهید صدر در سوریه عمل می کردند. همین مسئله باعث آمادگی بدر در مقابله با داعش شد. گفته می شود پس از تهاجم داعش به موصل، نیروهای عراقی از سوریه به کشور خود بازگشتند و نقش مهمی در جلوگیری از پیشروی داعش ایفا کردند.

هادی العامری، رئیس سازمان بدر عراق و وزیر حمل و نقل دولت نوری المالکی، با آغاز بحران داعش در عراق، دوباره لباس نظامی بر تن کرد. عامری در همان روزها به عنوان سرپرست وزارت دفاع عراق انتخاب شد. وی توانست به کمک تجربیات پیشین بدر و فتوای مرجعیت گرانقدر آیت الله العظمی سیستانی، مانع از پیشروی داعش در عراق شود.

العامری از 20 خرداد در حالی که وزیر حمل و نقل بود، با درخواست نوری المالکی نخست وزیر وقت و فتوای آیت الله سیستانی مرجع تقلید شیعیان عراق، لباس نظامی به تن کرد و شخصاً به استان دیالی رفت، جایی که داعش قصد داشت از آنجا به عنوان یک محور برای عملیات به سمت بغداد استفاده کند. عملکرد خوب العامری به ویژه بعد از بازپس‌گیری منطقه راهبردی جرف الصخر واکنش‌های فراوانی را در سایت‌های اجتماعی داشته کاربران این سایت ها به تمجید از  دستاوردهای این مبارز عراقی پرداختند.

العامری سردار سلیمانی را دوست خود و مردی خوب و مبارزی عالی خوانده و تأکید می‌کند که سازمان بدر به ارتباط خود با تهران افتخار می‌کند. وی می‌گوید: ما 1400 کیلومتر مرز مشترک با ایران داریم و همسایه هستیم، غیر از ارتباط با ایران چه کار باید بکنیم؟ ما به‌ صورت اجاره‌ای در عراق سکونت نداریم و نمی‌توانیم به جای دیگر هم برویم.

حزب الله‌ عراق، چشم بینای حشد الشعبی

گردانهای حزب‌الله عراق (به عربی: کتائب حزب‌الله فی العراق) یکی از گروه‌های جنگجوی شیعه در عراق است. طبق گفته‌های یکی از فرماندهان این گروه در وب سایت رسمی این گردان‌ها، این گروه ارتباط مستقیمی با حزب‌الله لبنان ندارد و فقط اهداف مشترک دارند و تمام فرماندهان این گروه عراقی می‌باشند. بیشتر اعضای این گروه از مقلدان آیت‌الله سید محمد باقر صدر و امام خمینی هستند و تاریخ تأسیس این گردانها به چهار ماه قبل از جنگ کشور عراق در سال ۲۰۰۳ می‌باشد و بیشتر فرماندهان آنان جزء نیروهای ضد صدام حسین بودند و اولین عملیات نظامی آنان ضد نیروهای خارجی در شهر بغداد منطقه بلدیات پشت هتل قنات بوده که در آن یک خودروی نفربر آمریکایی توسط یک بمب کنار جاده هدف قرار گرفته و منهدم شد.

این گروه ابتدا با نام «کتائب ابوالفضل العباس» اعلام موجودیت کرد و در سال ۲۰۰۶ اقدام به پخش فیلم‌های عملیات ضد دشمنان خود در اینترنت و تلویزیون کرده و برای اولین بار شبکه‌های لبنانی المنار و الجدید این فیلم‌ها را پخش کردند. در سال ۲۰۰۷ این گروه اعلام کرد از این پس با نام اصلی یعنی «کتائب حزب‌الله عراق» به ادامه فعالیت می‌پردازد. در حال حاضر این گروه مسلح به همراه گردانهای اهل حق و حرکت نجباء و دیگر گردانهای وابسته به نیروهای مردمی با گروه داعش در حال جنگ است. گردان‌های حزب‌الله عراق با حزب‌الله عراق فرق دارد در حالی که برخی به اشتباه آن را حزب‌الله عراق قلمداد می‌کنند. شبکه ماهواره‌ای الاتجاه در حال حاضر اقدام به پخش اخبار و فیلم‌های این گردان‌ها می‌کند.

کتائب حزب‌الله عراق در بین دیگر گروه‌های مقاومت اسلامی، یک ویژگی دارد و آن توانایی‌های سطح بالایش و فعالیت‌های اطلاعاتی و حرفه‌ای است، که حتی نهادهای حکومتی هم از آن استفاده می‌کردند. سید جاسم الجزائری، یکی از سران کتائب حزب‌الله و عضو شورای سیاسی این گروه در این خصوص می‌گوید: «کتائب حزب‌الله معروف است به داشتن سیستم اطلاعاتی عالی که مبتنی است بر قرائن اطلاعاتی و پی‌گیری و تحلیل سیاسی و نفوذهایی که به صفوف دشمن می‌کند. ما از خلال بررسی جریاناتی که در سوریه رخ می‌داد؛ نشانه‌هایی پیدا کردیم مبنی بر اینکه جنگ از سوریه به عراق گسترش پیدا خواهد کرد و به دولت قبلی به ریاست نوری مالکی اطلاعاتی درباره‌ خطیر بودن اوضاع ارائه دادیم و گفتیم که ارتش عراق توان مقابله با این گروه‌ها را ندارد».

به گفته‌ وی کتائب حزب‌الله پیش‌بینی کرده بود چه چیزی در موصل و الانبار رخ خواهد داد، به همین دلیل به گستردگی در برخی «خطوط تماس داغ» حضور داشت، مناطقی چون آمرلی و طوزخورماتو و مناطقی در غرب بغداد و تلعفر و غیره.

کتائب حزب‌الله عراق همراه با داوطلبان «دفاع مردمی» در بسیاری از مناطق کشور مثل «بلد و امرا و الدجیل» حضور دارند و همچنین در جرف الصخر در شمال بغداد و در کمربند امنیتی بغداد. این گروه عملیات‌های نظامی متعددی در بسیاری از مناطق کشور از جمله الضلوعیه و مناطقی در غرب بغداد و غیره داشته است.

یکی از فرماندهان میدانی کتائب حزب الله، در گفت‌وگو با الاخبار می‌گوید که نیروهای کتائب توانستند در زمان حضور داعش در جرف الصخر به این شهر نفوذ کنند و با رفتن از این خانه به آن خانه، دنبال داعشی‌ها بگردند و با تک تیراندازی آن‌ها را راهی جهنم کنند تا آنکه رزمندگان نهایتاً به عامریه در غرب بغداد رسیدند. کشته‌های داعش در عراق به دست کتائب حزب‌الله به هزاران تن می‌رسد.