حمایت معاونت فرهنگی دانشگاه از پژوهش‌هایی با رویکرد تربیتی و اسلامی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجو از مشهد، «آزاداندیشی لوازم و اقتضائاتی دارد که از مهمترین آنها پذیرش تنوع و تکثر عقاید فرهنگی و سیاسی  است. این امر در دانشگاه با فراهم ساختن زمینه شکل گیری کانون های فرهنگی با علائق و ذائقه های مختلف فرهنگی، در حوزه سیاسی با فراهم آوردن زمینه تاسیس تشکل های اسلامی با رویکردهای مختلف سیاسی؛ در عرصه علمی با تشکیل انجمن های متعدد علمی و در حوزه نشریات نیز فراهم آوردن زمینه برای انتشار آسان انواع نشریات با علائق و سلایق مختلف است. در این شرایط است که می توان گفت آزادی و آزاداندیشی در محیط دانشگاه معنا یافته و یا جریان پیدا کرده است.

 پذیرش تنوع و تکثر عقیده و اصل چند صدایی یکی از لوازم بنیادی آزاد اندیشی در دانشگاه است لکن هنوز دانشگاه به صورت یک نهاد چند صدایی در نیامده و بستر این امر بطور کامل فراهم نشده است.ما بایست با تفسیر موسع از قوانین و آئین نامه های موجود زمینه بروز صداهای مختلف فرهنگی و سیاسی را در محیط دانشگاه فراهم کینم و به آنها فرصت عرض اندام دهیم».

این جملات بخشی از سخنان و عقاید علی یوسفی، معاونت فرهنگی- اجتماعی و استاد دانشگاه فردوسی، دبیر کرسی‌های نظریه پردازی و نقد و نظر در این دانشگاه است که در ادامه گفتوگوی تفضیلی خبرنگار خبرگزاری دانشجو با وی را مشاهده خواهید کرد.

چگونه زمینه را برای مشارکت بیشتر دانشجویان در زمینه‌های مختلف صنفی، فرهنگی، آموزشی و پژوشی فراهم می‌کنید؟

ضمن تشکر از این رسانه به دلیل فعالیت و پوشش بسیاری از اخبار دانشگاه، بحث مشارکت دانشگاهیان در فرایندهای تصمیم گیری و تصمیم سازی دانشگاه یک هدف کلیدی است و در بخش‌های مختلف برنامه راهبردی دانشگاه مورد تاکید قرار گرفته و دانشگاه در این برنامه راهبردی شرایط لازم را برای مشارکت دانشگاهیان برای ایجاد بهبودی در حوزه های مختلف فرهنگی، آموزشی و پژوهشی پیش بینی کرده است.

منظور من از مشارکت، فراهم کردن زمینه فعالیت جمعی و داوطلبانه است؛ از این رو چنانچه شرایطی را در دانشگاه ایجاد کنیم که تشکل‌های مختلف دانشگاهی به سهولت شکل بگیرند و برای انجام فعالیت های خود مورد حمایت واقع شوند مشارکت داوطلبانه به معنای واقعی تحقق  پیدا می کند. ما در دانشگاه فردوسی مشهد با همین رویکرد و در همین مسیر گام بر می داریم و در دوسال گذشته بویژه در بخش دانشجوئی سعی کرده ایم زمینه و رونق لازم را برای فعالیت تشکل‌های اسلامی، انجمن‌های علمی، کانون‌های فرهنگی و نشریات دانشجویی فراهم کنیم.

با تاسیس و یا فعال شدن هر تشکل یا نشریه ای در دانشگاه، فرصت جدیدی برای مشارکت سازنده و نظارت عمومی فراهم می شود. فعالیت تشکل ها علاوه بر آگاهی بخشی و رونق نشاط و سرزندگی، باعث بهبود و اصلاح امور دانشگاه نیز می شود.

آیا تشکل تازه تاسیس انجمن اسلامی دانشجویان نواندیش از ترم جدید فعالیتش را به شکل جدی‌تر آغاز خواهد کرد؟

بله خوشبختانه این تشکل موفق به برگزاری انتخابات شورای مرکزی خود شد و مجوز فعالیت رسمی خود را از هیات نظارت دانشگاه دریافت کرد و اخیرا نیز طی مراسمی، آغاز بکار خود را اعلام کرد و ما امیدواریم که این تشکل به سهم خود بتواند فضای سیاسی دانشجوئی دانشگاه را پویاتر کند.

به جز این تشکل، تشکل و یا کانون جدید اعلام آمادگی جهت تشکیل نکرده است؟

با توجه به این‌که مطابق آئین نامه تشکل‌های اسلامی، یک تشکل برای تاسیس  باید حدنصاب عضویت که معادل سه درصد از کل دانشجویان دانشگاه که عضو تشکلهای دیگر نباشند را کسب کند و این امر ساده ای نیست و یک تشکل به راحتی قابل تاسیس نیست  و به نظر نمی‌آید در شرایط فعلی دانشگاه، ظرفیت تاسیس یک تشکل جدید با این مشخصات وجود داشته باشد؛ اما مطابق آئین نامه ، کانون‌های فرهنگی از شرایط سهل تری برای تاسیس برخوردارند و در دو سال اخیر نیز تلاش شده تا تعداد کانون ها  افزایش یابد و خوشبختانه  این اتفاق رخ داده است.

یکی از تشکل های اسلامی که چند سالی است علاقمند به حضور در دانشگاه فردوسی می‌باشد «انجمن دانشجویان عدالتخواه» است. آیا در این دو سال حرکتی برای دادن مجوز به آنان شده و به طور کلی آیا این دانشجویان اقدامی جهت تاسیس کرده‌اند؟

در اویل روی کار آمدن تیم جدید مدیریت دانشگاه، هیات موسس این تشکل درخواست اخذ مجوز داد. هیات نظارت دانشگاه نیز با نظر مثبت آنها را تشویق کرد که حد نصاب عضویت را در دانشگاه بدست آورند که ظاهرا هیات موسس این تشکل موفق به این کار نشدند و از پیگیری های بعدی منصرف شدند. خصوصا اینکه مطابق آئین نامه تشکل ها، اعضای یک تشکل همزمان نمی توانند عضو تشکل دیگر باشند و بنابراین در شرایطی که تشکل همسو وجود دارد، کار برای تاسیس تشکل جدید خیلی دشوار می شود. به همین جهت فکر می کنم با وجود تشکل جامعه اسلامی دانشجویان که یک تشکل اصول گراست، تاسیس تشکل جدیدی به نام دانشجویان عدالت خواه  که جهت گیری مشابه با نزدیکی با جامعه اسلامی دانشجویان دارند کارساده ای نیست.

 با توجه به این‌که در آیین نامه جدید کرسی‌های آزاد اندیشی، وزارت علوم مسئولیت برگزاری کرسی‌ها را بر عهده معاونین فرهنگی- اجتماعی دانشگاه گذاشته. معاونت شما چه برنامه‌ای برای فراهم کردن محیطی صمیمی، آزاد و دور از تشنج برای بحث و تبادل نظر اساتید و دانشجویان در دانشگاه فراهم می‌کند؟

دانشگاه فردوسی مشهدحمایت های مادی و معنوی لازم را از برگزاری کرسی های آزاد اندیشی بعمل می آورد و در برنامه های فرهنگی خود نیز اولویت ویژه ای برای برگزاری کرسی های قائل شده است.بعلاوه آئین نامه کرسی های آزاد اندیشی نیز تضمین لازم را برای به جریان افتادن گفتوگوهای آزادانه فراهم آورده است.

 در این دو سال تاکید ویژه‌تری داشتیم که تشکل‌ها، انجمن‌ها و فعالان فرهنگی و اجتماعی دانشگاه داوطلب برگزاری کرسی آزاد اندیشی باشند و از هرگونه پیشنهادی برای رونق کرسی ها استقبال می کنیم که خوشبختانه در چند ماه اخیر نیز از رونق بیشتری این کرسی‌ها برخوردار شده است. در هر صورت آزاداندیشی نیازمند یک بستر مناسب اجتماعی و فرهنگی و یک نوع جوشش اجتماعی است و از میان افراد داوطلب و علاقه مند باید این جوشش ایجاد شود.

معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه از پیشنهاد برگزاری کرسی مطابق آئین نامه مربوط کاملا استقبال می کند. به طور کلی اولویت حمایت ما با کرسی‌های آزاد اندیشی است و فکر می کنیم با رونق یافتن کرسی ها و برقرار شدن گفتگوهای منطقی و معقول، هم فضای فرهنگی دانشگاه سرزنده می شود و هم آگاهی و روشنگری حاصل می شود.

 همواره تاکید و اصرار دائمی ما این بوده و با شروع ترم جدید تحصیلی نیز امتیاز بیشتری را به مباحث آزاداندیشانه خواهیم داد و کوشش می‌کنیم این نوع فعالیت‌ها نسبت به گذشته رونق بیشتری پیدا کند.

در سال تحصیلی‌ که گذشت، تعداد برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی کم بوده است. علت این امر را در چه می بینید ؟

من قبل از این به این سئوال پاسخ دادم و حالا مشکل کم فروغی کرسی های آزاداندیشی در دانشگاه ها را کمی بیشتر واکاوی می کنم. به نظر من کم رونقی  فعالیت‌های آزاداندیشانه تنها مربوط به دانشگاه نیست. بخشی از این محدودیت به شرایط پیرامونی دانشگاه باز می‌گردد و دانشگاه از استقلال عمل لازم برای آزاداندیشی برخوردار نیست. آزادی در شرایطی جریان می‌یابد که ترس و نگرانی بر گفتگوها سایه نینداخته باشد و دانشگاه از یک محیط امن برای تعاطی و تبادل افکار برخوردار باشد.

به نظرم سایه ترس همچنان وجود دارد و این امر مانع گفتگوهای آزادانه می شود. چنانچه خواهان برگزاری کرسی ها هستیم، باید به لوازم آن نیز متعهد باشیم و در وهله اول باید هر نوع ترس و ناامنی را از محیط‌های دانشگاهی دور کنیم. 

سایه ترس مهمترین مانع آزاداندیشی است. این نگرانی چه واقعی باشد و چه احساس آن وجود داشته باشد باید به شکل اساسی ریشه کن شود. خوشبختانه در آیین نامه جدید کرسی‌ های آزاد اندیشی به این مساله توجه  ویژه شده و در ماده 7 آن، هرگونه دخالت و اعمال نظر  اشخاص حقیقی و حقوقی بیرون دانشگاه را در برگزاری یا عدم برگزاری کرسی ها منع کرده است.

با این حال من هنوز  مطمئن نیستم با وجود اصلاح آیین نامه، تغییر محسوسی در برگزاری کرسی‌ها به وجود آید؛ مگر اینکه  یک گشایشی در شرایط عمومی جامعه ایجاد شود یعنی این گونه نیست که دانشگاه محیط امنی باشد و بیرون خیر. این احساس عدم وجود امنیت به همه جامعه تسری می‌یابد، بنابراین در جامعه امن و عاری از ترس، اندیشه آزاداندیشی گسترش می‌یابد و تلاش دانشگاه این است که به سهم خود آن ترس را از محیط  داخلی خود دورکند تا کمکم زمینه رشد و بالندگی آزادی و آزاداندیشی فراهم شود.

هر گونه مداخله در برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی باید با ممنوعیت و حتی مجازات همراه شود

برخی مداخلات و ممنوعیت‌هایی که در گذشته وجود داشته با روش های جبرانی مناسب جایگزین شود و  اطمینان به دانشگاه برگردد. به نظر من هر گونه مداخله در برگزاری یا عدم برگزاری کرسی‌ها باید با محدودیت و حتی مجازات قانونی روبرو شود؛ زیرا این مداخلات اصل آزاد اندیشی را به خطر می‌اندازد.

صرف تغییر آیین نامه مشکلی را حل نمی‌کند؛ ریشه‌ای باید عمل کنیم/ در چارچوب منجمد فکر تولید نمی‌شود

به طور کلی برخوردها در این زمینه باید  ریشه‌ای باشد و صرف اصلاح آیین نامه نیز مشکلی را حل نمی‌کند. علاوه بر کرسی‌های آزاد اندیشی، برگزاری کرسی‌های نظریه پردازی و نقد و نظر هم کم فروغ است و از همین مشکلات رنج می برد. نظریه پردازی هم در بستر آزادی رونق می‌گیرد. این گونه نیست که در هر چارچوب منجمدی تفکر و استدلال به جریان بیفتد. به نظر من، نظریات و آرای اصیل علمی هم در چارچوب آزادی شکل می‌گیرند.

بار دیگر تاکید می‌کنم باید بستری فراهم کنیم تا زمینه مناظرات عمیق علمی در دانشگاه فراهم شود و لازمه برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی و نقد و نظر ایجاد بستری آزاد و عاری از ترس است؛ البته همه ترس‌ها ، ترس ناشی از گرفتار‌های سیاسی نیست. گاهی ترس ناشی از ابراز عقیده مذهبی هم هست. برای رونق آزاداندیشی هردو نوع ترس باید زدوده شود و افراد احساس نکنند چنانچه  عقیده سیاسی یا مذهبی خود را ابراز کنند با خطری روبرو خواهند شد.

یکی از بندهای سند اسلامی شدن دانشگاه توجه به «احیا و حفظ و ترویج فرهنگ اصیل اسلامی در محیط‌های علمی با استفاده از روش‌های کارآمد و هماهنگ با محیط‌های علمی» است، چه برنامه‌ای برای پیاده شدن این بند مهم در دانشگاه دارید؟

یکی از ضوابط تاسیس تشکل‌های دانشجویی اسلامی بودن آنان است و نظارتی هم که بر آنان صورت می‌گیرد بر همین پایه است. آنان نمی‌توانند فعالیتی را انجام دهند که مُخِل مبانی اسلامی باشد و این امر هم جزو شروط تاسیس و هم جزو شروط بقاء آنان است.

در بخش کانون‌ها نیز چند کانون مذهبی فعال مانند کانون مهدویت، کانون امام رضا(ع) و کانون قرآن و عترت داریم که پایه فعالیت‌های همه آنها مذهبی است.

همچنین در دانشگاه فعالیت‌های گسترده قرآنی در حال انجام است. بعلاوه درصد قابل توجهی از فعالیت‌هایی که توسط تشکل‌ها انجام می‌شود محتوای مذهبی دارد.

یکی از فعالیت‌های خیلی مهم توجه به ارزش‌های دفاع مقدس و ارزش شهادت و ایثار است که در این زمینه یک  کانون فرهنگی فعال با عنوان کانو افلاکیان اختصاصا در همین حوزه فعالیت می‌کند. بعلاوه فعالیت های یادبودی متعددی هرساله در دانشگاه در جهت احیای ارزش های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس انجام می گیرد.

در نشست‌هایی که با اساتید و دانشجویان در طول سال تحصیلی گذشته داشتید بر این مسئله تاکید می‌کردید که معماری و محیط فرهنگی دانشگاه باید نشان دهنده یک محیط علمی باشد. در طراحی و معماری فضاهای کالبدی چه میزان از مفاهیم و ارزش‌های ایرانی- اسلامی بهره می‌برید؟

چنانچه توجه کنید اسامی تمام خیابان‌ها، تابلوهای راهنما و علائم و نشانه‌های موجود در دانشگاه حامل مضامینی است که با رسالت و اهداف دانشگاه همخوانی دارد؛ بنابراین او علائم موجود در محیط دانشگاه نیز می‌توان فهمید که این جا ، دانشگاه است.

بعلاوه دانشگاه چند المان اساسی دارد یکی مجسمه فردوسی و سردر دانشگاه است که مزین به اشعار فردوسی است که  از نشانه های مهم  و ماندگار فرهنگی است. پروژه یادمان شهدای گمنام دانشگاه  نیز به عنوان یک نشان فاخر فرهنگی و هنری در حال اتمام است. در نامگذاری سالن‌های دانشگاه نیز تجدید نظری صورت گرفته و قرار است از نام چهره‌های افتخار آفرین ایرانی برای آنان استفاده کرد.

چه اقداماتی برای تبادل فرهنگ میان دانشگاه فردوسی و دیگر دانشگاه‌های جهان اسلامی در حال انجام است؟

این امر ماموریت یک معاونت به تنهایی نیست؛اما در راهبرد اصلی دانشگاه فردوسی در دوره جدید آمده است که روابط میان دستگاهی در سطح استانی، ملی و بین المللی باید تقویت شود و این اتفاق نیز تا حد زیادی رخ داده است.

اگر چه این ماموریت منحصر به معاونت فرهنگی نیست؛ اما دانشگاه به طور ویژه در دوره فعلی روابط خود را هم با دانشگاه‌های کشور و دانشگاه‌های دیگر کشورها خاصه دانشگاه‌های جهان اسلام تقویت کرده است.

بعلاوه در حال حاضر تعداد قابل توجهی از دانشجویان دانشگاه‌های جهان اسلام بدر دانشگاه فردوسی تحصیل می‌کنند که خود حاکی ار تلاش دانشگاه  برای تقویت روابط  و تبادل فرهنگی با دیگر کشورهاست.

چه میزان از پژوهش‌های فرهنگی و ابداعات و ابتکاراتی که در حوزه فرهنگی صورت می‌گیرد، حمایت می‌کنید؟

حمایت از مقالات علمی و پژوهشی در حوزه معاونت پژوهشی است؛ اما معاونت فرهنگی هم یک نوع حمایت‌هایی را انجام می‌دهد به طور مثال برای اعضای هیات علمی که آثار بدیع  فرهنگی یا هنری  با رویکرد اسلامی و تربیتی تولید کنند یا در جشنواره های فرهنگی رتبه کسب کنند ، امتیاز ارتقاء منظور می کند.

 بعلاوه از دانشجویان یا مجموعه های دانشجوئی هم که آثار و ابتکار فرهنگی داشته باشند تقدیر شایسته بعمل می اید.

برگزاری همایش بین المللی «عدالت و اخلاقیات در سیره اهل بیت(ع)»

با توجه این‌که مشهد در سال 2017 به عنوان پایتخت معنوی جهان اسلام برگزیده شده است، فکر می‌کنید از نظر فرهنگی چه اقداماتی باید برای این شهر در نظر گرفته شود و دانشگاه چه کمکی می‌توانید برای پیاده شدن این برنامه‌های در سطح شهر داشته باشد؟ 

این مسئله اختصاص به یک حوزه ندارد.اولا این‌که مشهد در سال 2017 به عنوان پایتخت جهان اسلامی معرفی می‌شود یک ماموریت حاکمیتی است و همه دستگاه‌ها در این امر سهیم هستند. ستادی در استانداری خراسان رضوی تشکیل شده که دانشگاه فردوسی نیز در آن نماینده‌ای فعال دارد.

از جمله فعالیت های فرهنگی پژوهشی که به این مناسبت دانشگاه انجام خواهد داد، برگزاری همایش بین المللی «عدالت و اخلاقیات در سیره اهل بیت علیهم السلام  با تاکید بر سیره  امام رضا(ع) » است.

چرا جلسات شورای فرهنگی به صورت مستمر برگزار نمی‌شود؟

به جز فصل تابستان که دانشگاه در آن با یک وقفه تعطیلی دو ماهه روبروست تقریبا جلسات این شورا در طول سال برگزار می‌شود و سال گذشته حدود ۱۰ جلسه برگزار کردیم.

در این جلسات عناوین مختلف را در دستور کار قرار می‌گیرد که طبق آیین نامه، مدیریت محتوایی آن در دست معاونت فرهنگی دانشگاه است که یکی از دستور کارهای مهم این  شورا بررسی  منشور امر به معروف و  نهی از منکر طرح ارتقاء عفاف در دانشگاه بوده  است.  

وضعیت شورای صنفی دانشجویان در چه حال است و آیا این شورا در حال حاضر فعال است؟

پیگیری بحث شورای صنفی در حوزه مسئولیت معاونت دانشجویی دانشگاه است و امیدواریم که این شورا هر چه سریع تر شکل بگیرد.

فعالیت معاونت فرهنگی در خوابگاه‌های دانشجویی به چه شکل می‌باشد؟

دو کانون فرهنگی در سال تحصیلی گذشته در فضای خوابگاه‌های دانشجویی شکل گرفت و تعداد قابل توجهی از دانشجویان ساکن خوابگاه که علاقمند به فعالیت فرهنگی و هنری هستند در این کانون‌های حضور یافته‌ و اقدامات ارزشمندی را انجام می‌دهند.

در عین حال معتقدیم که دانشگاه باید ورود جدی‌تری در بحث خوابگاه‌ها داشته باشند زیرا دانشجویان وقت زیادی را در محیط خوابگاه سپری می‌کنند که باید مدیریت شود. البته نهادها و تشکل‌هایی مانند نهاد رهبری، بسیج دانشجویی، جامعه اسلامی دانشجویان و سازمان دانشجویان دفاتری را در خوابگاه‌ها دارند که فعال است بنابراین محیط خوابگاه یک محیط رها شده نیست.

به عنوان آخرین پرسش، با توجه به سمتی که در دانشگاه دارید از نزدیک مشکلات فرهنگی دانشگاه‌ها را درک کرده‌اید، به طور کلی دانشگاه‌ها از چه مشکلات فرهنگی رنج می‌برند؟

همان مشکلاتی که مانع آزاد اندیشی است و پیش از این بدان‌ها اشاره کردم همچنان از مهمترین مشکلات حوزه فرهنگی دانشگاه محسوب می شوند و آن مشکل قدیمی تک صدائی و ترس مخفی در فضای فرهنگی دانشگاه است  که با روی کار آمدن دولت جدید و تدابیر مناسب فرهنگی، خوشبختانه در حال از بین رفتن است. 

پذیرش تنوع و تکثر عقیده و اصل چند صدایی یکی از لوازم بنیادی فعالیت فرهنگی در دانشگاه است و ما باید فضای فرهنگی دانشگاه را به گونه ای مدیریت کنیم که در چارچوب مقررات دانشگاه، صداهای مختلف کاملا شنیده شوند.