چرا نرخ ارز روند صعودی گرفته؟/ حکایت اسب چموش و دولت ناشنوا

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو-محمدعلی امینی؛ قیمت دلار این روز ها به زندگی همه مردم گره خورده، از وقتی با یک پیرزن روستایی مواجه شدم که گران شدن نان محلی‌اش را تابع قیمت دلار میدانست، فهمیدم دلار از آن چه فکرش را میکنیم به ما مرتبط‌تر است. نوسان چند روز اخیر قیمت دلار هر چند چشمگیر نبوده اما مردم را نگران کرده، همین چند ماه پیش بود که دلار از مرز 4200 تومان عبور کرد، اما به زور دولت دوباره به کانال 3700 برگشت ولی انگار نمی‌خواهد ثابت بماند، اسب چموش دلار این روزها سودای تاختن دارد.

 

افزایش نرخ ارز در روز های اخیر دلایل مختلفی دارد، از سفر حجاج گرفته تا شوک روانی شیطنت امریکایی‌ها در خلیج فارس. از ابتدای سال 92 اما دولت به عنوان بزرگترین عرضه کننده دلار، در مواقع مختلف با سیاست کنترل تورم به بازار ارز ورود کرده و به صورت دستوری، قیمت دلار را ثابت نگه داشته است.اساتید و کارشناسان مختلف، بارها پیامد های منفی این سیاست را به دولت گوشزد کردند، اما گوش اقتصاددان های محافظه کار به این حرف ها بدهکار نیست. یک کارشناس مسائل ارزی در این رابطه می‌گوید: «باید این نکته را در نظر گرفت که از شروع دولت یازدهم تا امروز که پایان عمر دولت بوده و تقریبا ۴ سال را سپری کرده است، نرخ ارز تفاوت چشمگیری با آغاز به کار دولت یازدهم نداشته؛ در حالی‌که تورم سالانه کشور، به صورت میانگین ۱۵ درصد بوده؛ بنابراین فنر نرخ ارز، به صورت دستوری یا با تزریق ارز بیش از تقاضا، پایین نگه داشته شده و در بزنگاه‌هایی که کوچک‌ترین وقفه در عرضه پیش آید، بازار اثرات و تاثیرات منفی خود را با شوک های ارزی جبران می‌کند.»

 

انتخابات 96 تمام شد، دولت علاقه ای به پایین ماندن نرخ ارز ندارد و پیامد های ثبات دستوری قیمت دلار یکی یکی نمایان میشود. کاهش 9 درصدی صادرات طبق آمار رسمی تجارت خارجی حالا همه را نگران کرده. صادرات اگر کم شود، ارز وارد کشور نمی‌شود و در نتیجه با کاهاش عرضه دلار، قیمت بالا می‌رود. کسری بودجه هم مزید بر علت شده تا دولت بدش نیاید نرخ ارز افزایش پیدا کند. بانک مرکزی هم بعد از 4 سال می‌خواهد هر جور شده سود سپرده ها را مهار کند که نتیجه آن، خروج سرمایه از بانک‌ها و ورود به بازار دلار است و طبق معادله عرضه - تقاضا، قیمت دلار بالا خواهد رفت.

 

تحریم های جدید و نمایان شدن پیامد سیاست های اشتباه سابق، روزهای سختی را پیش روی ما قرار داده است، دولت اما می‌تواند با به کار گیری سیاست های درست، مسئله نرخ ارز را برای همیشه حل کند، قدسی کارشناس مسائل بانکداری در همین رابطه به خبرگزاری دانشجو گفت : «باید قانون مالیات بر عایدی سرمایه اجرا شود. این یعنی اینکه دولت در مورد هر دارایی که قابلیت سفته بازی دارد (یعنی دارایی‌هایی که اشخاص آن‌ها را می‌خرند با هدف اینکه از افزایش قیمت آن منتفع گردند) بایستی مالیات‌های تنظیم‌گرانه وضع کند. این کار باعث می‌شود که انگیزه مردم برای کسب سود در فعالیت‌های مولد تقویت شود. نتیجه آنکه که سرمایه مردم وارد بخش‌های مولد و لااقل فعالیت‌های واقعی اقتصاد می‌شود. این اتفاق برای اقتصاد ایران لازم و ضروری بوده و می‌تواند بهترین راه باشد.» راه حل درمان مسئله ارز مشخص است اما دولت تاکنون به هر دلیلی زیر بار اجرای آن نرفته است.

 

انتصاب معاون ارزی بانک مرکزی هم این روز ها مورد توجه کارشناسان قرار گرفته. مهدی مهرپور کارشناس مسائل اقتصادی در کانال خود نوشت:« بعد از رونمایی از فهرست نخست تحریمی ذیل تحریم HR.3364 نود روز بعد از امضای ترامپ، معاونت ارزی بانک مرکزی خط مقدم نبرد خواهد بود. حضور یک معاون ارزی با تجربه ممکن است ضربه گیر بخش مهمی از اثرات جدا مخرب این تحریم باشد. تصمیمات در آن فضا طبعا در لحظه و نه فقط در فضای مالی باید اتخاذ شود.»

پیامدکنترل دستوری قیمت دلار برای گذراندن انتخابات و بالا بودن نرخ سپرده های بانکی از یک طرف و همچنین وضع تحریم‌های جدید از طرف دیگر، دست در دست هم داده اند تا شاید دوباره شاهد جهش های ناگهانی نرخ ارز باشیم. دولت اما می‌تواند جلوی این اتفاقات را به صورت واقعی (نه دستوری) بگیرد. اولین قدم پذیرش سیاست های اشتباه گذشته و شنیدن صدای اساتید و اقتصاددان‌های منتقد است.