شش نکته کلیدی ایران در مسیر پایان بحران سوریه/ پیشنهادات پوتین برای حل و فصل مشکلات سوریه/ موضع ترکیه درمورد ادلب

بسم الله الرحمن الرحیم

جناب آقای پوتین، رییس جمهور محترم روسیه؛ جناب آقای اردوغان، رییس جمهور محترم ترکیه؛ میهمانان گرامی؛ حضور شما را در جمهوری اسلامی ایران خوشآمد می‌گویم.

اجلاس امروز در ادامه  تلاش های موفق سه کشور در چارچوب "روند آستانه" برای رویارویی موثر با تروریسم و پایان بحران سوریه بر اساس خواسته اکثریت مردم سوریه برگزار می شود. این اجلاس همچنین فرصتی برای بررسی اقدامات مشترک ما در مرحله فعلی و آینده است.

با توجه به پیچیدگی های بحران سوریه، بسیار مهم بود که سه کشور ایران، روسیه و ترکیه برای فرونشاندن شعله های جنگ در سوریه به چارچوبی مشترک بر اساس اصول بنیادین حفظ تمامیت ارضی ویکپارچگی سوریه و احترام به حاکمیت ملی و حق ملت سوریه برای تعیین سرنوشت آینده کشورشان دست یابند.

ما از ابتدا بر ناکارآمدی راه حل نظامی برای پایان بخشیدن به بحران سوریه تأکید کرده ایم و اکنون خوشنودیم که پس از گذشت هفت سال از بحران سوریه و بر مبنای تجربیات حاصله از آن، حل و فصل بحران سوریه و سایر بحران های مشابه در منطقه از طریق مسالمت آمیز به یک باور عمومی از سوی غالب بازیگران موثر تبدیل شده است. تلاش ما در طول سال های گذشته و به ویژه پس از متمرکز شدن فعالیت ها در چارچوب روند آستانه، همواره بر مبنای تسهیل روند گفتگوی "سوری-سوری" و تشویق دولت و معارضه برای پیوستن به این روند بوده است.   

در اینجا لازم می دانم با ادای احترام به روح بلند تمامی شهدایی که مسیر مبارزه با تروریسم را با فداکردن جان خود گشودند و احترام به تلاش هایی که در سطح منطقه و جهان، از جمله از سوی سازمان ملل متحد، در طول سال­های گذشته برای خاموش کردن بحران سوریه به عمل آمده است به نمایندگی از شرکای روند آستانه با افتخار اعلام کنم که تلاش های مشترک ما باعث شد تا آتش جنگ و خونریزی در سوریه به پایان خود نزدیک شود؛ ادامه فعالیت های تروریستی در سوریه متوقف و خطرات دراز مدت آن برای منطقه و جهان مهار شود؛ و زمینه برای گفتگوی ملی سازنده بین مردم سوریه فراهم گردد.

روسای محترم جمهور،

جمهوری اسلامی ایران بنا به درخواست دولت قانونی سوریه و برای مبارزه با تروریسم در این کشور حضور یافت و تداوم این حضور بر همین مبنا خواهد بود. در عین حال، این حضور نه در گذشته و نه در آینده در جهت تحمیل رای و نظر خود نبوده و نخواهد بود و از اراده ملت سوریه به عنوان ملت دوست حمایت خواهد کرد.

مبارزه با تروریسم یک خواسته مشترک بین المللی است؛ اما هنگامی که اجرای این خواسته در چارچوب مرزهای شناخته شده دولت و ملت دیگری قرار می گیرد، انجام آن جز با درخواست صریح و موافقت شفاف آن کشور، امکان پذیر نخواهد بود. ما نگرانی های برخی کشورهای منطقه از خطر تروریسم و جدایی طلبی را درک می کنیم؛ اما موثرترین و پایدارترین راه برای رفع این نگرانی ها را همکاری با دولت قانونی  سوریه می دانیم و معتقدیم راه حل های دیگر از جمله از طریق مداخله مستقیم و بدون هماهنگی با دولت سوریه به تعمیق بحران منجر خواهد شد.

از سوی دیگر، مبارزه با تروریسم مستلزم رویکردی جامع با در نظر گرفتن کلیه ابعاد این پدیده زشت است. با همین نگاه، مبارزه با تروریسم در ادلب بخشی اجتناب ناپذیر از ماموریت اعاده صلح و ثبات به سوریه است؛ اما نباید این مبارزه به غیرنظامیان  آسیب رسانده و منجر به اعمال سیاست سرزمین سوخته شود. ما برای صلح می جنگیم و جنگ برای جنگ از نظر ما راه غلطی است که گروه ها و رژیم های تروریستی در پیش گرفته اند. هدف نهایی چه در سوریه و چه در کل منطقه صلح است اما برای دستیابی به صلحی پایدار چاره ای جز مبارزه با تروریسم نداریم.

هیچ طرحی برای مبارزه با تروریسم نمی تواند بدون توجه به ریشه های پیدایش آن، طرح کاملی باشد. بانیان و مسببان اشغال، تروریسم، تجاوز، مداخله خارجی و تبعیض همچون ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی و برخی دیگر از حامیان تروریسم، نمی توانند با اتهام پراکنی و غوغا سالاری جایگاه خود را از متهم به مدعی تغییر دهند. رژیم صهیونیستی به عنوان رژیمی اشغال گر و مبتنی بر تبعیض قومی و دینی  که موجودیتش با اشغال، تجاوز و بی ثباتی شکل گرفته است نمی تواند مدعی مبارزه با تروریسم باشد و خروج فوری این رژیم اشغالگر از سرزمین های اشغالی سوریه، خواسته مشترک همه آحاد مردم سوریه و منطبق بر مصوبات بین المللی است.

روشن است که از دولت آمریکا با حضور غیر قانونی در سوریه و اقدامات تجاوزگرانه، اشغال و حمایت از رژیم آپارتاید صهیونیستی، نباید انتظار داشت که در این زمینه نقش مثبت و سازنده ای ایفا کند. دخالت های غیر قانونی آمریکا در سوریه با هیچ یک از قواعد بین المللی سازگار  نیست و بر مشکلات موجود در آن کشور می افزاید و روند دستیابی به صلح پایدار در سوریه را با چالش جدی مواجه می کند.

همکاران گرامی،

ادامه حضور صدها هزار آواره سوری در کشورهای همجوار، آثار و تبعات منفی بر آنها خواهد داشت؛ لذا باید زمینه را برای بازگشت فوری آوارگان فراهم کنیم. همچنین جامعه بین المللی باید برای بازسازی سوریه به دولت سوریه کمک کند. بازگشت آوارگان و بازسازی سوریه بی تردید به روند آتش بس و گفتگوی ملی و تسریع در فرایند آشتی و مصالحه کمک خواهد کرد.

در هر گونه راه حلی برای آینده سوریه نقش اول و آخر از آن ملت سوریه است و تلاش سازمان ملل متحد و نمایندگان سه کشور ضامن روند صلح در تعامل مستمر با سوری ها صرفا برای کمک به مردم سوریه و فراهم کردن مقدمات تشکیل کمیته قانون اساسی، ادامه مبارزه با تروریسم، کمک های بشر دوستانه، بازگشت آوارگان، بازسازی سوریه و همچنین خروج نیروهای نظامی خارجی، از سوریه است.

در ترسیم آینده سوریه، تنوع موجود قومی و مذهبی جامعه سوریه باید بدور از فشار، تهدید، و یا مداخله بیگانگان مورد ملاحظه و احترام قرار گیرد. تجربه تلخ مداخله خارجی در لیبی و فروپاشی دولت و واحد سیاسی لیبی و تجربه ارسال سلاح و تروریسم برای نابودی کشور سوریه کافی است تا ملت سوریه و ملت های منطقه و جهان با هر گونه مداخله و فشار خارجی مقابله کنند. ما به عنوان یک دموکراسی در منطقه معتقدیم راه مردمسالاری از لوله تفنگ نمی گذرد. آزادی یک خواست اجتماعی و مردمی و ملی است و هرگونه نظامی گری دور باطلی از خشونت را ایجاد می کند، چه در صورت تروریسم و چه در شکل دخالت خارجی.

میهمانان گرامی،

جهان و بویژه منطقه ما هزینه بسیار فراوان انسانی و مادی به خاطر دخالت خارجی و سیاست های یک جانبه گرایانه و ماجراجویانه برخی دولت ها پرداخته است و تجربه شکست مداخله نظامی خارجی در سوریه در گذشته، ترسیم کننده وضعیت آینده بحران یمن و سایر بحران های مشابه در منطقه و جهان خواهد بود. در عین حال، نابودی ترویسم و چیرگی نظامی به تنهایی نمی تواند، ضامن استمرار ثبات و صلح در آینده سوریه و دیگر کشورهای درگیر بحران در منطقه و جهان باشد؛ بلکه گفتگوی مردم هر کشور با پذیرش مفهوم مشارکت ملی و به رسمیت شناختن تنوع گرایش های سیاسی و اجتماعی مختلف می تواند نقطه قابل اتکا برای آینده باشد.

ما راه طولانی و دشواری را طی کرده ایم. اینک با مد نظر قرار دادن تجارب تلخ و شیرین گذشته، معتقدیم همچنان مسیری نه چندان کوتاه در پایان دادن نهایی به این بحران در پیش داریم. تسهیل کار کمیته های قانون اساسی و تبادل بازداشت شدگان، بازگشت آوارگان و طراحی چارچوبی برای مرهم نهادن بر زخم های آسیب دیدگان سال های سیاه بحران و سرانجام بازسازی سوریه از جمله اقدامات محوری پیش رو می باشد.

همکاری ما در بحران سوریه می تواند الگویی برای همکاری جهت حل و فصل سایر بحران های منطقه باشد. منطقه ما می تواند عاری از تهدید، اشغال، نظامی گری، تبعیض نژادی و مذهبی شود. همکاری سه کشور می تواند نقطه اتکای مطمئنی برای اعاده صلح در سوریه و همکاری های بلند مدت در سطح منطقه و جهان باشد.

در پایان، یک بار دیگر بر نکات ذیل تاکید می کنم:

در هر مذاکره سیاسی برای پایان بحران سوریه، باید تمامیت ارضی و استقلال سوریه محترم شمرده شود.
ضروری است تا ریشه کن شدن تمامی گروه های تروریستی در سوریه بویژه در ادلب، مبارزه با تروریسم ادامه یابد.
در شرایط کنونی، کمک به بازگشت آوارگان و بازسازی سوریه باید در دستور کار جامعه بین المللی قرار گیرد. ج.ا.ایران آماده است نقش سازنده خود را در این زمینه ایفا کند.
حضور و مداخله غیر قانونی آمریکا در سوریه که منجر به تداوم ناامنی در آن کشور شده است باید فورا پایان یابد.
جامعه بین المللی موظف است با اقدامات رژیم صهیونیستی به ویژه تداوم اشغالگری آن رژیم علیه سرزمین و موجودیت ملت و دولت سوریه که دامنه آن هر روز گسترش می یابد مقابله کند.
ضمن ارج نهادن بر تلاش های ارزشمند سه کشور در حل و فصل بحران سوریه، ضروری است همکاری و هماهنگی سه کشور تا استقرار کامل صلح و ثبات در سوریه ادامه یابد.