اولین میزگرد مدرسه زمستانه علوم انسانی، سنت، عمل، گفتگو در دانشگاه شریف برگزار شد/ یک بحث داغ دانشجویی درباره «توسعه»

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، اولین پیش‌همایش «مدرسه زمستانه علوم انسانی، سنت، عمل، گفتگو» توسعه و علوم انسانی توسط اندیشکده مهاجر دانشگاه صنعتی شریف با حضور سخنرانانی از دانشگاه‌های مختلف برگزار شد.

الماسی‌زند: در جامعه ایرانی باید گفتگو شکل بگیرد

در ابتدای این جلسه علی الماسی زند، ارشد فلسفه هنر دانشگاه علامه طباطبایی گفت: بحث علوم انسانی از دیرباز مطرح بوده و فلاسفه قاره‌ای مسئله‌شان این بوده که چگونه می‌توان با علوم انسانی مواجهه پیدا کرد و آیا اینکه از روش‌هایی که در science استفاده می‌شود در علوم انسانی هم می‌توان استفاده کرد یا نه.

الماسی زند اظهار داشت: دغدغه اصلی ما شکل‌گیری گفتگو در جامعه ایرانی و علوم انسانی است و مهمترین دغدغه برگزارکنندگان این مدرسه توجه به حکمت عملی در پیشرفت جامعه ایرانی اسلامی است.

وی افزود: با توجه به اینکه در سالگرد شهادت دکتر محمد مفتح قرار داریم به مناسبت روز وحدت حوزه و دانشگاه این جلسه برگزار شده است. قتل و ترور متفکرانی چون شریعتی، مفتح، بهشتی و مطهری در بازه سال های 56 تا 60 باب گفتگو حوزه و دانشگاه را تنگ تر کرد و از اوایل دهه 60 به این سو نیز تقریبا بسته شده است.

تقی‌زاده: پرسش یعنی فاصله گرفتن
در ادامه این میزگرد اباصالح تقی‌زاده دکتری علوم سیاسی علامه طباطبایی گفت: کار علم پرسش کردن است و پرسش کردن از اساس به معنای فاصله گرفتن است و فقط در صف علم است که می‌توانیم سوال بپرسیم و در همین راستا جواب نمی‌دانم فقط از دانشمند پذیرفته است اما از مردم عادی پذیرفته نیست چرا که نمی دانم کار هر کسی نیست.

وی افزود: یاد گرفتن و پیوسته یاد گرفتن جهت اصیل علم است شما در علم موضوعات را به واسطه مسئله یادگیری از وضع پیشینی خارج می‌کنید لذا علم باید طرحی برای فاصله گرفتن باشد و این موضوع متاسفانه فهم نمی‌شود.

تقی‌زاده تصریح کرد: دو گروه هستند که دارند دانشگاه را خراب می‎کنند و مسئله علم و توسعه را فرموله می‌کنند. یک عده ای که می‌گویند علم را چه به توسعه؟ ما کارمان را کنیم بگذارید ببینیم چه اتفاقاتی می‌افتد. این گروه، گروه انزوا طلب هستند. گروه دوم هم گروه کارآفرین هستند که می‌گویند علم باید به کار توسعه بیاید. این دو گروه که طرفدارانی در دانشگاه و سیاست دارند هر دو با هم طرح مسئله توسعه و علم را خراب کرده‌اند.

در ادامه جلسه سیدحسام سلامت دکتری جامعه‌شناسی تهران گفت: سال‌هاست که در ایران با توسعه مسئله داریم وقتی از توسعه حرف می‌زنیم به معنای مشخص کلمه از مدرنیته حرف می‌زنیم یعنی پرسش از توسعه ذیل پرسش از مدرنیته و مدرن بودن معنا دارد و نمی‌توانید این دو را از هم جدا کنید.

سلامت تاکید کرد: نکته بعدی این است که وقتی از توسعه حرف می‌زنیم دقیقا از چه چیزی صحبت می‌کنیم آیا توسعه را همان پیشرفت می‌دانیم؟ یا صرفا رشد و شکوفایی اقتصادی؟ یا نوعی از صنعتی سازی یا منظورمان سرمایه‌داری دموکراتیک است؟ یا ارتقای شاخص‌های کیفیت زندگی یا رفاه فراگیر؟

وی در ادامه عنوان کرد: توسعه چیزی جز بسط امکان آزادی و برابری در یکایک قلمروهای اجتماعی نیست اما سوال این است که علوم انسانی قرار است در این زمینه چه نقشی ایفا کند؟ علوم انسانی چیست؟ علوم انسانی مستقل از علوم طبیعی و فنی و مهندسی هستند و تفاوت بین علوم انسانی با علوم طبیعی و فنی تفاوت همان کالچر و نیچر می‌دانم این تفاوت به تفاوت در روش، اهداف و غایات می‌انجامد اما در بعد سیاسی توسعه را دموکراسی مدرن می‌دانم.

نیلی: Development در ایران درست ترجمه نشده
در ادامه میزگرد محمدحسن نیلی، دکتری فلسفه علوم انسانی در توصیف کلمه توسعه گفت: کلمه  Development درست ترجمه نشده و از لحاظ اتیمولوژیک معنای مرئی شدن و به پختگی رسیدن می‌دهد که در رشد گیاهان و جانوران استفاده می‌شود و در زبان فارسی امروز به معنی بالغ شدن و پرورش یافتگی است.

نیلی خاطر نشان کرد: به کسی توسعه یافته می‌گوییم که آن قدر بالغ شده که امورش را خودش به عهده بگیرد و این نوعی از مسئولیت‌پذیری خودآگاهانه و خودمختارانه است بنابراین خیلی ساده انگارانه است که توسعه را به سدسازی، کارخانه و یا جاده زدن تعبیر کنیم.

وی افزود: توسعه دارای بنیان اخلاقی و حقوقی است و در صورتی که آن استعاره را بپذیریم یک بنیان اخلاقی حقوقی معقول و موجه را پذیرفته‌ایم لذا لازم است که ابتدا تعریف‌مان از توسعه را درست کنیم.

نیلی با طرح این سوال که علوم انسانی با توسعه چه نسبتی دارد؟ گفت: علوم انسانی یعنی دانشی که در مورد انسان ورود می‌کند چگونه می‌خواهد به مبحث انسان بپردازد خود این دانش چه ویژگی‌هایی دارد؟

وی تاکید کرد: چرا کارل مارکس و جان استوارت میل وقتی به مسئله توسعه می‌پردازند استعمار را امری ضروری و شایسته می‌بینند و سختی آن را غیرقابل تحمل نمی‌دانند. وقتی آرای هر دو نفر را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که امور انسانی را ماتریالیستی می‌دانند یعنی امور را براساس انسان محوری و ماده محوری مطرح می‌کنند انسانی که ممکن است شاید روح آن هم مطرح شود.

نیلی تصریح کرد: آنچه که مهم است این است که در توسعه و مسئله علوم انسانی تمایز به طبیعت گرایی با تاریخمندی مشخص شود توسعه در تاریخ معنی دار نیست و نوعی از تاریخ مندی را در خودش دارد چون در توسعه نوعی معناگرایی به سمت جانوری و گیاهی مطرح است و در این زمینه آنچه به آن توسعه یافتگی گفته می‌شود چیزی است که قرار است در آینده پیدا شود.