جای خالی فعالیت‌های تخصصی در نشریات دانشجویی احساس می‌شود/ موانع زیادی در برابر نشریات وجود دارد

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- محمد کفیلی؛ جنبش دانشجویی در گذشته چه عملکردی داشته؟ جنبش دانشجویی در آینده چه عملکردی باید داشته باشد؟ این دو سوال را بارها از خودمان می‌پرسیدیم و به دنبال پاسخی کامل و همه‌جانبه برایشان بودیم. برای رسیدن به پاسخ سوال اول، مجموعه گفتگوهای «خط‌‌ کش» را آغاز کردیم. گفتگوهایی صریح با ادوار جنبش دانشجویی درباره کارنامه عملکرد تشکل‌ها و گروه‌های دانشجویی در سال‌های پس از پیروزی انقلاب.  سوال دوم اما هنوز پاسخی نداشت. «راهبرد» پاسخ ما به سوال دوم است.  اگر در «خط‌کش» به گذشته نگاه می‌کردیم، در «راهبرد» نیم‌نگاهی به آینده داریم. مسائل کلان کشور را روی میز می‎‌گذاریم و از فعالین جنبش دانشجویی می‌خواهیم درباره‌شان تبادل نظر کنند تا «راهبرد»ی برای کنش‌گری جنبش دانشجویی در آن مساله خاص، پیدا کنیم.

از وضعیت نشریه سراسری اتحادیه خود و تفاوت و مزیت آن به نسبت دیگر نشریات دانشجویی بگویید.

زادمهر: نزدیک به پنج سال است که از انتشار اولین شماره نشریه هم شاگردی می‌گذرد، نشریه سراسری هم‌شاگردی در دانشگاه‌های وزارت علوم، وزارت بهداشت و دانشگاه‌های آزاد اسلامی و فرهنگیان سراسر کشور توزیع می‌شود.

از جمله ویژگی‌های مثبت این نشریه سوا از انتشار سراسری آن می‌توان به همکاری نماینده‌های تمامی دفاتر اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان در دانشگاه‌های سراسر کشور در تولید این نشریه اشاره کرد و این مسئله باعث شده که دامنه نظرات، یادداشت‌ها، سلایق فکری و نظری در تیم تحریریه این نشریه به صورت مثبتی گسترش پیدا کند.

قالب جدید نشریه هم شاگردی که متاثر از تیم جدید تحریریه و اعضا همکار آن می‌باشد تحولات گسترده‌ای در فضای محتوای ظاهری و حتی زمان انتشار این نشریه ایجاد کرده است که از دو هفته نامه به ماهنامه تقلیل داده و تعداد صفحات این نشریه را نیز برای انتشار حداکثری نظرات و محتوای های اعضاء این اتحادیه افزایش داده است.

مزیت نسبی که نشریه سراسری هم شاگردی به نسبت دیگر نشریات دانشجویی دارد وجود شورای سردبیری فعال در کنار سردبیر و مدیر مسئول این نشریه است که باعث می‌شود تا دیدگاه‌ها و نظرات تازه و خلاقانه‌تری برای افزایش سطح کیفی این نشریه صورت بگیرد.

ما در شورای سردبیری  به صورت منظم بر توزیع این نشریه توجه می‌کنیم و در کنار توزیع ماهنامه‌ها در زمان مشخص خود به منتشر کردن ویژه نامه‌هایی مانند ویژه‌نامه مهرماه، 13 آبان، دهه فجر و... نیز مبادرت داشته‌ایم.

از فعالیت‌های جدید  نشریه هم شاگردی نیز می‌توان به ورود به فضای محتوای خاص در مورد روابط بین‌الملل اشاره کرد که در سال گذشته اولین شماره این فصلنامه تحت عنوان هم شاگردی دیپلمات منتشر شد و به موضوعاتی مانند محور مقاومت، وضعیت دیپلماتیک ایران و چین، برجام، رابط با اروپا و ... پرداخته‌ایم.

حسینی: اتحادیه دفتر تحکیم وحدت دارای دو نشریه سراسری ندا و تحکیم است. نشریه تحکیم نشریه اصلی و برند رسانه‌ای دفتر تحکیم وحدت به حساب می‌آید و حرف‌های اصلی دفتر تحکیم وحدت از طریق این نشریه‌ منتشر می‌شود و نشریه ندا نیز که در حوزه زنان فعالیت می‌کند و اولین نشریه سراسری در حوزه زنان در دانشگاه‌ها هم محسوب می‌شود، بیشتر از دو سال است که بصورت مرتب در دانشگاه‌های عضو دفتر تحکیم وحدت در سراسر کشور توزیع می‌شود.

یکی از عمده ترین تفاوت‌های نشریات دانشجویی که توسط اتحادیه‌های دانشجویی منتشر می‌شود در نحوه انتشار آنها می‌باشد که عمده این نشریات قابلیت توزیع در دانشگاه‌های سراسر کشور را دارند، برعکس دیگر نشریات دانشجویی که صرفا محصول دانشگاه خاصی برای انتشار می‌باشند و این تفاوت که گستردگی مخاطب را برای نشریات اتحادیه‌های دانشجویی به همراه دارد، از همین رو محتوای این نشریات نیز باید دقیق‌تر و تخصصی‌تر به نسبت دیگر نشریات باشد.

تفاوت دیگری که نشریات اتحادیه‌های دانشجویی به نسبت دیگر نشریات دانشجویی دارند تکثر و طیف بندی متفاوت نویسندگان این نوع نشریات است به این صورت که از عمده دفاتر این اتحادیه‌های دانشجویی با قابلیت‌های متفاوت و منحصر به فرد خود در تحریریه این نشریه استفاده می‌شود.

نشریه تحکیم در دو قالب تولید می‌شود، یکی قالب مناسبتی این نشریه که در مناسبت‌های مختلف مانند روز دانشجو، دهه فجر و ... عمدتا به صورت فصلنامه منتشر می‌شود و گفتمان خاص اتحادیه را درباره آن واقعه تاریخی و البته موضع گیری‌های خاص به نسبت وقایع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اتفاق افتاده در ماه های منتهی به انتشار نشریه را بازتاب می‌دهد.

قالب دوم نشریه تحکیم به صورت ویژه نامه‌های تحکیم می‌باشد که تا کنون سه شماره از این ویژه نامه‌ها منتشر شده است و نکته خاص این ویژه نامه‌ها تحلیل و بررسی یک شخصیت سیاسی تاریخ معاصر انقلاب می‌باشد که در شماره اول، دوم و سوم به ترتیب حول شخصیت آقایان حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی، خاتمی و روحانی منتشر شد.

تیم تحریریه ویژه نامه تحکیم در هر شماره از اعضا یک دفتر تحکیم وحدت شامل و تمام کارهای تحقیقاتی و نگارشی هر شماره ویژه نامه آن دفتر به عهده می‌گیرد و انتخاب شخصیت نشریه نیز با پیشنهاد همان دفتر و بررسی در شورای مرکزی اتحادیه دفتر تحکیم وحدت به جمع بندی می رسد.

نشریه ندا نیز به دو صورت ماهانه و ویژه نامه‌ایی منتشر می‌شود که هر شماره از ماهنامه نشریه ندا در چهار هزار نسخه چاپ می‌شود و ویژه نامه ندا که از امسال شروع به فعالیت کرده است و شماره اول آن با موضوع حضور اجتماعی زنان منتشر شد و شماره دوم ویژه نامه ندا هم در ترم آتی منتشر خواهد شد.

نشریات دانشجویی حرف نو و تازه زدن را باید در اولویت اول خود قرار دهند به همین ترتیب نشریات اتحادیه‌های دانشجویی نیز از این قائده مستثنی نیستند بلکه باید با قوت و دقت بیشتری در قالب محتوایی خود فعالیت کنند و به ایجاد راهبردهای جدید و تازه‌ایی در فضای گفتمانی خود برسند.

تحلیل شما از وضعیت نشریات دانشجویی در فضای فعلی دانشگاه‌ها چگونه است؟

زادمهر: به نظر من در فعالیت‌های دانشجویی کمبود فعالیت‌های تخصصی و عمیق به وضوح دیده می‌شود از همین جهت اتحادیه جامعه اسلامی و تیم تحریریه هم شاگردی تمرکز خود را برای تخصصی کردن محتواهای خود در نشریه و ایراد نقطه نظرات در قالب گزارش‌ها و یادداشت‌ها و بیانیه‌ها به صورت تخصصی داشته است.

اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان با راه اندازی معاونت نشریات در واحد روابط عمومی خود قصد بر این داشته که با حل مشکلات و ارائه راه حل‌ها و پیشنهادات خود در رابطه با موانع و مشکلات نشریات و برای تشویق دفاتر خود برای فعالیت بیشتر در این حوزه و ایجاد یک قوای فکری و عملی به برگزاری دور‌های مختلف نشریات دانشجویی با دفاتر خود همکاری داشته باشد.

هدف اول اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان تربیت و تقویت دانشجویان صاحب فکر و نویسنده است و دیده شدن و جذب مخاطب و توزیع نشریه با تیراژ بالای آن در بین دانشجویان در اولویت بعدی این اتحادیه وجود دارد.

سیر تحول فضای نشریات دانشجویی را چگونه بررسی می‌کنید؟

زادمهر: نشریات دانشجویی در گذشته و در دهه هفتاد یک وضعیت جریان‌سازانه در فضای دانشگاهی و بعضا فضای سیاسی جامعه داشتند ولی با گذشت زمان و با تغییر سیاست‌های مسئولین و تغییر سلیقه در بین دانشجویان این فضا به فضای سطحی و بعضا سلیقه‌ای تقلیل پیدا کرده و عده معدودی از دانشجویان علاقه مند به حوزه نشریات و مطبوعات هستند که هنوز پیگیر نشریات دانشجویی در دانشگاه‌ها می‌باشند.

نشریات در دهه هفتاد همراه با جنبش دانشجویی از قدرت و نفوذ بسیار بالایی برخوردار بود و تاثیرگذاری آن بر کف جامعه دانشگاهی و حتی فراتر از آن بر همگان مشهود بود ولی با گذشت زمان و دهه 90 همراه با رکود جنبش دانشجویی و به انزوا رفتن نسبی آنها، مهم‌ترین و اصلی‌ترین بخش‌های جنبش دانشجویی یعنی نشریات دانشجویی به عنوان رسانه تمام عیار جنبش دانشجویی تضعیف شده‌ و از این قائده مستثنی نبوده است.

نحوه مدیریت و بررسی وضعیت نشریات دفاتر اتحادیه‌ها به چه صورتی است؟

حسینی: نشریات دفاتر اتحادیه تحکیم وحدت به فراخور وضعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خود نشریات مختلفی دارند ولی به صورت عمده یک نشریه کلی که سیاست و فضای گفتمانی دفاتر را در دانشگاه منتشر می‌کند وجود دارد و عمدتا نشریات دیگری را در موضوعات سیاسی، فرهنگی و حوزه زنان نیز منتشر می‌کنند.

رابطه محتوایی بین نشریات دفاتر و اتحادیه دفتر تحکیم وحدت یک رابط دو طرفه است به این صورت که بعضا خوراک محتوایی از جانب دفاتر به نشریات اتحادیه تزریق می‌شود مانند ویژه نامه تحکیم که کامل توسط دفاتر تولید می‌شود و گاهی هم محتوای فعالیت در حوزه های مختلف در نشریات از طریق خطی دهی کلان توسط نشریات اتحادیه به نشریات دفاتر در دانشگاه‌ها صورت می‌ گیرد.

آیا اتحادیه شما برای ارتقا سطح کیفی نشریات دفاتر برنامه‌‌ای داشته است؟

حسینی: دفتر تحکیم وحدت از سال تحصیلی گذشته دو جشنواره نشریات دانشجویی دفاتر دفتر تحکیم وحدت را در دو میان دوره اخیر خود برگزار کرد که در چند حوزه متفاوت مانند؛ تیتر، یادداشت نویسی، طرح جلد، مقاله نویسی و گزارش نویسی برگزار شد.

زادمهر: اتحادیه جامعه اسلامی جهت ارتقای سطح کیفی و معرفی استعدادهای برتر حوزه نشریات این اتحادیه به مطبوعات و استفاده از این نیروها در نشریه خود هر ساله جشنواره نشریات خود را در بخش‌های مختلف تیتر، صفحه‌آرایی، گزارش نویسی و دیگر موضوعات برگزار کرده‌است و در سال جاری نیز چهارمین جشنواره نشریات خود را برگزار خواهد کرد.

مهم‌ترین موانع پیش‌روی نشریات دانشجویی چیست؟

حسینی: نشریات دانشجویی مشکلات و موانع بسیار زیادی پیش روی خود برای فعالیت می‌بینند. مانند عدم همکاری وحمایت مسئولین دانشگاه‌ها که تمام مشکلات را نیز در بر می‌گیرد ولی یکی دیگر از مشکلات نشریات دانشجویی را می‌توان عدم حمایت رسانه‌ایی و فکری از جانب شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی دانست و این عدم حمایت ناشی از فاصله گرفتن مسئولین و شخصیت‌های شناخته شده کشور از نهاد دانشگاه و فضای دانشجویی می‌باشد.

در عین اینکه به استقلال نشریات دانشجویی واقف هستیم بر این اصل نیز تاکید داریم که مسئولینی که از لحاظ فکری به اتحادیه‌های دانشجویی و حتی نشریات دانشجویی در دانشگاه‌ها نزدیک هستند باید حمایت‌های فکری و معنوی خود را به دانشجویان و نشریات دانشجویی داشته باشند که این حمایت های فکری و حتی بال و پر دادن به دانشجویان در این فضا می‌تواند در راستای جوانگرایی باشد که مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم به این مسئله تاکید ویژه‌ای داشته‌اند.