آخوندی: دولت پنهان داریم/ قسم می‌خورم اپوزسیون نیستم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجو از شیراز، عباس آخوندی، وزیر سابق راه و شهرسازی در جمع دانشجویان دانشگاه شیراز در نشستی با عنوان «نگرانی برای فردای ایران» با اشاره به  تبیین مبانی نظری مسائل ایران از زمان شکل‌گیری انقلاب اسلامی گفت: پرداخت و با مطرح کردن این پرسش که مهمترین مساله فرا روی ایران چیست؟ اصلی‌ترین مساله ایران تنگنای سیاست‌ورزی است؛ چراکه اصلی‌ترین مساله سیاست در ایران، مدیریت تعارض و پیشبرد جامعه به جلو است.

 

آخوندی تاکید کرد: اصلی‌ترین مساله ما سیاست است، زیرا امکان سیاست‌ورزی در ایران با مشکلات زیادی مواجه است.

 

وزیر سابق راه و شهرسازی با بیان اینکه مشکلات در کشور ما در لایه‌های متفاوتی قابل بررسی است، تصریح کرد: یک لایه، معرفتی است و می‌توان گفت، ما ایده روشنی از مفهوم ایران نداریم؛ اگر هر جمعی را مورد پرسش قرار دهیم و از آن‌ها بخواهیم ۱۰ خط در مورد ایران بنویسند خواهیم دید کوچکترین اشتراکی در تعریف این مفهوم وجود ندارد.

وی با اشاره به اینکه لایه دوم، ساختار سیاست و اقتصاد در ایران است، بیان کرد: این ساختار به سمت سوداگرایی پیش می‌رود و امکان سیاست‌پردازی درستی در این حوزه نیز وجود ندارد.

اخوندی در حوزه تمدن ایرانشهری با بیان اینکه لایه سوم مربوط به مشکل در سطح نهاد‌ها است، عنوان کرد: ضعف نهاد مدنی مستقل از قدرت یکی از مشکلات ماست که این نهاد می‌تواند دانشگاه، حوزه یا یک انجمن حرفه‌ای باشد.

وزیر سابق راه و شهرسازی پیش از آنکه نشانه‌های ناتوانی در حل مساله در ایران را مطرح کند به گزارشی از مسعود نیلی در روزنامه دنیای اقتصاد استناد کرد و گفت: براساس این گزارش، رشد ناخالص ملی طی ۲۴ سال گذشته، صفر بوده و در ۳۰ سال نیز تورم بیش از ۱۵ درصد بوده است و این نشان می‌دهد که مشکلات ما در ایران مزمن است و سیاست، نتوانسته مساله حل کند.

وی با بیان اینکه سرمایه‌گذاری در اقتصاد ما انجام نمی‌شود و به همین دلیل رشد اقتصاد منفی است، اظهار کرد: علیرغم رشد تعداد صادرکنندگان، اما رشد اقتصاد در تجارت هم منفی بوده و تنها در سال گذشته ۸ هزار نفر به تعداد صادرکنندگان کشور افزوده شده است!

آخوندی به برخی مسائل و مشکلات کشور مانند توسعه خشونت و ناامیدی، افزایش فساد‌های بزرگ مقیاس، کاهش سرمایه اجتماعی، فقیر شدن مناطق دور از مرکز و غیره، افزود: این مشکلات نشان می‌دهد ایران در حل مساله مشکل دارد و تنها به یک دولت خاص مربوط نمی‌شود.

وزیر سابق راه و شهرسازی با تاکید بر اینکه نخستین نکته در عدم موفقیت ایران در حل مشکلات، نبود حاکمیت قانون است، خاطرنشان کرد: اگر نهضت مشروطه ایجاد شد برای حاکمیت قانون بود، اما با وجود اینکه از آن نهضت ۱۵۰ سال گذشته، ولی هنوز قانون بر کشور حاکم نشده است.

وی با طرح این پرسش که چرا در ایران حاکمیت قانون شکل نمی‌گیرد؟ بیان کرد: ارتباط بین اخلاق و قانون و حقوق وجود دارد، اما معیار‌های اخلاق عمومی با اخلاق خصوصی متفاوت است که به این نکته توجه نمی‌شود.

آخوندی در ادامه افزود: از نظر حضرت امیرالمومنین علی (ع) در حوزه عمومی، عدالت، اصل است و در حوزه خصوصی، سخاوت، اصل است و نمی‌توان بدون عدالت، انتظار نهادینه شدن اخلاق عمومی را داشت.

وزیر سابق راه و شهرسازی با تصریح اینکه در ایران هنوز اخلاق عمومی روشنی وجود ندارد، گفت: حاکمیت قانون در ایران دچار شکست شده و با قانون شکست خورده، نمی‌شود قدرت را مهار کرد.

وی با اشاره به اینکه نظریه مشروطه بر حاکمیت ملی استوار بود، مطرح کرد: در دوره کنونی بنا بود حاکمیت ملی بر آزادی، حقوق شهروندی و حاکمیت قانون استوار باشد، اما وقتی این‌ها دچار مشکل است یعنی حاکمیت ملی با یک چالش اساسی مواجه شده است.

این فعال سیاسی در حوزه تمدن ایرانشهری با بیان اینکه در ایران سه نظریه وجود دارد، تصریح کرد: نظریه نخست معتقد است ایران یک امت واحده است یعنی همه مسلمان و جزو امت مسلمانانیم و باید به دنبال امت واحده باشیم، اما از این نظریه، حاکمیت ملی حاصل نمی‌شود، زیرا درجه دوم اهمیت را دارد.

آخوندی با اشاره به اینکه رویکرد دوم رویکرد مشروطه است یعنی قانون اساسی ملاک عمل باشد، مطرح کرد: اگر این رویکرد کارایی داشت انقلابی رخ نمی‌داد بنابراین رویکرد قرارداد اجتماعی به تنهایی مساله را حل نمی‌کند.

وزیر سابق راه و شهرسازی با بیان اینکه ملت ایران ملت تاریخی است که در طول تاریخ فراز و نشیب بسیاری را پشت سر گذاشته است، تاکید کرد: نمی‌توان گفت، امروز، روز صفر قرارداد اجتماعی است از این رو باید به هر سه نظریه در کنار هم برای موفقیت در حاکمیت ایران نگاه کرد.

وی خاطرنشان کرد: در عصر حاضر باید تعریفی از ایده ایران داشته باشیم تا مفهوم تمدن ایران و اسلام و حاکمیت مدرن جایگاه خود را داشته باشد و این سه بدون هم به برون‌رفت از مسائل ایران منجر نمی‌شود.

این فعال سیاسی در حوزه تمدن ایرانشهری اظهار کرد: قدرت متمرکز در سلطنت در ایران پیش از انقلاب در ساختار اقتصاد و سیاست پراکنده شد، اما آیا قدرت در ایران منفک است؟

 

دولت پنهانی وجود دارد که همه چیز را کنترل می‌کند
آخوندی تاکید کرد: در عین حال که به ظاهر دولت به مفهوم سیستم رسمی جمهوری اسلامی ایران توزیع شده است، ولی دولت پنهانی وجود دارد که همه چیز را کنترل می‌کند و دولت رسمی امکان سیاست‌ورزی ندارد. دولت مساله برجام یا اف‌ای‌تی‌اف را شروع کرد، اما نتوانست به نتیجه برساند و این نشان می‌دهد که در تفکیک قوا نیز موفق نبوده‌ایم.

وزیر سابق راه و شهرسازی  بیان کرد: با بیان اینکه دولت که برخاسته از رای مردم است لایحه‌ای را تقدیم مجلسی می‌کند که به انتخاب مردم است و این لایحه به تصویب می‌رسد، اما در شورای نگهبان توسط ۱۵ نفر رد می‌شود، رکن نظارت بر اجرای سیاست‌ها در قانون جایگاهی ندارد، ولی می‌تواند سه قوه را متوقف کند.

وی افزود: وظیفه رادیو مشروعیت‌زدایی از دولت است و به مردم تلقین می‌کند که دولت ناتوان است و به عنوان مثال نمی‌تواند مساله سیل را حل کند.

این فعال سیاسی در حوزه تمدن ایرانشهری با بیان اینکه وظیفه دولت این است که کالای عمومی ایجاد و به تعهدات خود عمل کند، خاطرنشان کرد: دولت در این شرایط و در چنین سیستمی امکان اینکه بتواند خیر عمومی ایجاد کند ندارد و نهاد‌هایی که باید پاسخگو باشند شانه خالی می‌کنند از طرف دیگر نهاد‌هایی که در قانون اساسی تعریف نشدند و یا ماموریت دیگری دارند مداخله می‌کنند و در نهایت این مردم هستند که نمی‌دانند از چه کسانی مطالبه کنند!

آخوندی با اشاره به اینکه اصل ۴۴ می‌گوید اقتصاد توسط بخش خصوصی و یا تعاونی‌ها و یا دولت باید اداره شود، بیان کرد:، اما در ایران نهاد عمومی غیردولتی فعالیت دارد که جایگاهی در قانون ندارد در عین حال ۶۵ درصد اقتصاد کشور را در اختیار دارد و این نهاد نه جزو دولت، نه جزو بخش خصوصی و نه تعاونی است.

وزیر سابق راه و شهرسازی با بیان اینکه از طرف رسانه ملی عنوان می‌شود که دولت از اقتصاد خارج شود، ولی مگر چند درصد از اقتصاد دست دولت است؟ ادامه داد: اما آن نهاد عمومی غیردولتی ظاهری مردم‌پسند دارد.

وی گفت: سیستم سوداگرایی بدین شکل است که در ابتدا اجتماع بین قدرت نظامی، قضایی، حقوقی و قانون‌گذاری ایجاد می‌شود، اما بجای اینکه کالای عمومی در کشور ایجاد شود بخش‌های مختلف وارد جمع‌آوری ثروت می‌شوند، در چنین شرایطی بجای اینکه ثروت جدیدی خلق شود ثروت ۴۴ هزار میلیارد تومانی ایران بجای اینکه سه برابر شود، فرسوده شده و بین بخش‌های مختلف توزیع می‌شود و دولت مجبور است برای توجیه سیستم ناکارآمد تولید خودرو، تعرفه ۵۰ درصدی تعیین کند.

این فعال سیاسی در حوزه تمدن ایرانشهری افزود: وقتی از واردات انواع کالا‌های جلوگیری می‌شود به بهانه اینکه تولید داخلی تقویت شود، ظاهرش مقدس و حمایت از تولید داخلی است، اما باطن آن انواع باند‌های مختلف در بخش‌های اقتصادی کشور است که از ایجاد زمینه برای رقابت جلوگیری می‌کنند.

آخوندی تاکید کرد: در این ساختار برای حل مساله، اساساً ارتباط برقرار نمی‌شود چه در سیاست داخلی چه در سیاست خارجی و ارتباط با سوءظن همراه است.

وزیر سابق راه و شهرسازی اضافه کرد: ثروت ملی کشور به دلیل عدم مدیریت صحیح به گونه‌ای توزیع شده که نه تنها رشد ثروت اتفاق نیفتاده بلکه ثروت نسل‌های بعدی هم توزیع شده، زیرا کار این سیستم توزیع ثروت است نه تولید ثروت عمومی.

وی با بیان اینکه در حوزه اجتماعی، مفهوم نهاد مدنی معنی ندارد و نهاد مدنی مستقل از قدرت در ایران نمی‌تواند شکل بگیرد، تصریح کرد: از نظر این ساختار در حوزه فرهنگی همه غیر به شمار می‌روند و با این دیدگاه هم داخل هم خارج امکان گفتگو و تعامل فرهنگی از بین می‌رود.

این فعال سیاسی در حوزه تمدن ایرانشهری با تاکید بر اینکه ایران یک ملت تاریخی به هم پیوسته است و ما مفهومی بنام ایران داریم که بزرگترین ثروت ماست، خاطرنشان کرد: باید توجه داشت که این سیستم ناامیدی و نگرانی باعث حرکت‌های قومی و تجزیه‌طلبانه نشود، زیرا در آن صورت تمام ملت ایران آسیب می‌بیند.

آخوندی با بیان اینکه ایران، ساختار نظم اجتماعی و تجربه در برقراری ارتباط با تمام تمدن‌های اطراف را دارد و در این حوزه سابقه گفتگو داریم که هنوز رگه‌ها و آثار آن باقی است، عنوان کرد: اگر در لاهور، عشق‌آباد، سمرقند و ... حضور پیدا کنید می‌توانید احساس کنید در ایران هستید.

وزیر سابق راه و شهرسازی تاکید کرد: بابت قانون مشروطه و قانون اساسی خون داده شده و این‌ها قرارداد اجتماعی ما است که می‌توان آن‌ها را بازخوانی و بازنگری کرد.

وی اظهار کرد: هنوز در دانشگاه، حوزه یا بازار رگه‌های مستقل از قدرت وجود دارد که باید ببینیم چگونه می‌توانیم از این‌ها برای اصلاح قدرت استفاده کنیم.

این فعال سیاسی در حوزه تمدن ایرانشهری با اشاره به اینکه در ساختار نهاد اجتماعی با آمدن مفاهیم غربی مثل مفهوم قانون، سیستم ارباب رعیتی شکسته شد، ولی آیا نظم جدیدی جای آن آمد؟ باید گفت: خیر، زیرا نظم مدرن جایگزین نظم کهنه نشده است.

آخوندی با بیان اینکه ده‌ها پروژه نیمه‌تمام نهادی در ایران وجود دارد، تصریح کرد: قانون، آزادی، حاکمیت ملی، تفکیک قوا، حقوق مالکیت و حقوق شهروندی آمد، ولی همه ناقص و نهاد‌ها همه وابسته به قدرت شدند.

وزیر سابق راه و شهرسازی با تاکید بر اینکه اگر کمی عمیق فکر کنیم و عصبانی نشویم می‌توانیم نهاد مدنی مستقل از قدرت تعریف کنیم، افزود: نمونه‌ آن شبکه‌های اجتماعی است که به واسطه آن‌ها ابری از ارتباط ایجاد شده است و در این شبکه امکان توسعه آگاهی وجود دارد و افراد می‌توانند خودشان را پیدا کنند و اگرچه شبکه‌های ابری ایجاد شده، اما می‌توانید رگه‌های حضور ارتباط سنتی را نیز در این شبکه‌ها ببینید و این امکان باز تعریف خودمان را فراهم می‌کند.

وی با بیان اینکه برای تغییر به آگاهی نیاز داریم و شرایط جامعه طوری است که امکان بستن جریان اطلاعات وجود ندارد، مطرح کرد: در این مسیر به سرمایه فکری و اجتماعی و شبکه‌های اجتماعی نیاز است که خودبخود در حال شکل‌گیری است و آنچه می‌تواند ما را از این چالش‌ها خارج کند این است که به جامعه مدنی استقلال دهیم، اما نه استقلال نه به مفهوم درگیری با قدرت.

این فعال سیاسی در حوزه تمدن ایرانشهری با بیان اینکه گفتگو وقتی صورت می‌گیرد که دو تفکر متفاوت وجود داشته باشد، ادامه داد: بازگشت ایده ایران مستلزم فهم از ساختار سوداگری اقتصاد و سیاست در ایران و امکان ایجاد نهاد مستقل از قدرت در ایران است.

آخوندی در بخش پایانی به پرسش‌های دانشجویان پاسخ گفت و در تصریح دلیل استعفای خود اظهار کرد: دولت به دلیل فقدان نظریه راهبردی امکان حل مساله نداشت و من در برخی موضوعات با رئیس جمهور اختلاف نظر داشتم و با توجه به اینکه رئیس جمهور از مردم رای داشت من باید کنار می‌رفتم.

وزیر سابق راه و شهرسازی بیان کرد: برای ادغام وزارت‌خانه‌ها مطالعه نشده بود، ولی این پیوستگی می‌توانست مفید هم باشد و توسعه حمل و نقل حومه به واسطه این ادغام مطرح شد.

او که عملکرد خود در زمان تصدی وزارت راه و شهرسازی در دولت یازدهم و دوازدهم را بسیار خوب می‌دانست تصریح کرد: بعد از استعفا ۱۶۷ نماینده مجلس با وجود اینکه به من نیازی نداشتند و استعفای من پذیرفته شده بود از من تقدیر کردند.

این فعال سیاسی در حوزه تمدن ایرانشهری تاکید کرد: ایده ایران جز با همبستگی اقوام و ملل محقق نخواهد شد.

آخوندی در پاسخ به یکی از دانشجویان مبنی بر اینکه با استناد به کدام قانون ۶۵ درصد دخالت سپاه در اقتصاد را مطرح می‌کنید؟ این سیستم همان سیستمی است که شما و همفکرانتان مدیریت آن را چهل سال بر عهده داشتید و انتقاد‌های شما به خودتان هم وارد است، بیان کرد: سپاه نهاد نظامی است نه نهاد عمومی غیر دولتی و در مورد کار پیمانکاری نقض اصول سیاست‌های اصل ۴۴ است، زیرا در ایران دفاتر مهندسی بزرگی داشتیم که بخش عمده آن‌ها در حال مرگ است، زیرا امکان رقابت برای آن‌ها وجود ندارد.

وزیر سابق راه و شهرسازی اضافه کرد: شرکت‌های مشاوره و پیمانکار خصوصی امکان رقابت با سپاه در امر پیمانکاری ندارند و کسی نمی‌تواند در این سیستم تضامین را به اجرا بگذارد، زیرا اگر تضامین سپاه اجرا شود پول از جیب دولت پرداخت می‌شود.

لازم به ذکر است، این همایش «نگرانی برای فردای ایران» توسط انجمن وفاق و توسعه دانشگاه شیراز با هدف بررسی چالش‌های سیاسی و اقتصادی پیش روی ایران برگزار شد.