گزارش|
گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، صالح رحیمی ؛ به تازگی کاخ سفید خبر از تصمیم آمریکا برای عدم تمدید معافیت برخی خریداران نفت ایران از جمله بزرگترین مشتری یعنی چین داده است[1]. به دلیل همین تردیدها هند به عنوان دومین مشتری بزرگ نفت خام ایران برای ماه می میلادی هیچ سفارشی ثبت نکرده است[2]. اقتصاد وابسته به نفت و همچنین شیوه مرسوم فروش نفت خام تبدیل به ابزاری در دست دشمن شده است تا به اقتصاد کشور ضربه بزند.
فروش نفت خام به شیوه سنتی، وابسته به خریداران شناخته شده‌ای است که سهولت شناسایی و ردگیری آن‌ها توسط آمریکا بر میزان و نحوه خریدشان از ایران تاثیر می‌گذارد. حتی این امکان وجود دارد که مانند کره جنوبی به عنوان یکی از بزرگترین واردکنندگان میعانات گازی ایران، برای مدتی نیاز خود را طریق دیگری تامین کنند و واردات از ایران را به صفر برسانند.
مقابله با تحریم نفتی به شیوه بورس
برای بی اثر کردن این حربه باید نفت خام ایران را به طریق دیگری به مشتریان آن رساند. به گونه‌ای که هم آن‌ها مزایای انجام این معامله را بر خطراتش ترجیح دهند و هم پول نفت برای دولت قابل وصول باشد. راهکاری که کارشناسان بر آن تاکید دارند و در گذشته نیز مطرح شده است، عرضه نفت در بورس است.
در سال‌های 1390 و 1393 نفت در بورس عرضه شد که به دلایلی از جمله قیمت‌گذاری نامناسب، سخت‌گیری غیرمنطقی درباره زمان پرداخت وجه، محل تحویل خاص و اخذ عوارض و مالیات موفقیت‌آمیز نبود.
در سال گذشته برای سومین دوره، عرضه نفت در بورس طی ۷ نوبت صورت گرفت و در سال ۱۳۹۸ نیز ادامه دارد[3]. با توجه به تجربه دو دوره پیشین و همچنین استفاده از نظرات متخصصان انرژی و کارشناسان بورس، این بار شرایط بهتری برای عرضه نفت در نظر گرفته شد که در یک روند مثبت این شرایط بهبود یافت و نواقص برطرف شد، در نتیجه انتظار می‌رود استقبال بیشتری از این موضوع صورت بگیرد.
امکان تسویه ریالی به طور کامل فراهم شد
در شیوه جدید عرضه نفت در بورس انرژی امکان تسویه کامل ریالی فراهم شده است. در این حالت تحریم‌های بانکی مشکلی برای خریدار نفت ایجاد نمی‌کند. شرکت‌های خصوصی داخلی راحت‌تر می‌توانند خرید خود را انجام دهند و برای فروش نفت خود به مشتریان بین‌المللی به عنوان یک شرکت مستقل از دولت ایران، بدون مانع شدن تحریم‌ها اقدام کنند. همچنین خریداران بین‌المللی نیز با ثبت شرکت داخل ایران می‌توانند در بورس وارد شده و خرید نمایند. البته بورس این امکان را نیز فراهم کرده است که این شرکت‌ها بتوانند مستقیما کد بورسی دریافت کنند. لازم به ذکر است که امکان تسویه به صورت ارزی همچنان وجود دارد.
حضور مشتریان بیشتر با قیمت پایین و کوچک بودن محموله‌ها
مزیت دیگر این شیوه که بخش غیردولتی را به خرید ترغیب می‌کند، کوچک بودن محموله‌ها است. در حالت سنتی به دلیل بزرگ بودن حجم هر معامله، امکان ورود شرکت‌های کمتری به معاملات وجود داشت اما با کوچک شدن حجم معاملات به محموله‌های ۳۵ هزار بشکه‌ای، بخش‌های خصوصی بیشتری توانمندی خرید نفت را پیدا می‌کنند.
یکی از مزایای عرضه نفت در بورس برای خریداران، فروش به قیمتی پایین‌تر از قیمت منطقه‌ای و جهانی نفت است. از آنجایی که شرکت ملی نفت ایران برای فروش نفت به شکل سنتی به دلیل وجود تحریم‌ها، هزینه‌های مازادی را متحمل می‌شود، با کسر این هزینه‌ها از قیمت واقعی نفت و عرضه آن در بورس نه تنها تحریم را بی اثر کرده است بلکه مشتریان زیادی به دلیل اختلاف قیمت خرید و قیمتی که می‌توانند به مشتریان بین‌المللی بفروشند، تمایل به خرید نفت از بورس انرژی پیدا می‌کنند.
تسهیل شرایط برای خریداران، جهت افزایش مشارکت
امکان جذابی که در آخرین مرحله عرضه نفت در بورس در سال ۱۳۹۷ فراهم شد، قابلیت تحویل بشکه‌ها به صورت زمینی از مخازن پالایشگاه تبریز با تایید شرکت ملی نفت ایران است[4]. تا پیش از این تنها محموله‌ها به شکل دریایی از جزیره خارک قابل تحویل بودند. با فراهم شدن این قابلیت، فروش و پخش نفت خام ایران از طریق شبکه مویرگی در قالب محموله‌های کوچک، گستردگی و سرعت بیشتری می‌گیرد.
از مشوق‌های دیگری که در این شیوه فراهم شده است، امکان انتخاب مقصد فروش نفت توسط خود خریدار است. به عبارت دیگر در اینجا شرط مقصد وجود ندارد (به استثناء رژیم صهیونیستی) در حالی که این امکان در روش سنتی فروش نفت وجود نداشت[5]. همچنین ورود به بورس انرژی با هدف خرید نفت، نیاز به وجود سابقه در حوزه پالایشگاهی ندارد و برای همه کسانی که تمایل دارند ممکن است.
ساز و کار بورس انرژی به گونه‌ای طراحی شده است که اطلاعات خریداران در شبکه کارگزاری و شبکه معاملات پخش نشود. حتی در شیوه کدگذاری و اعلام کد‌های خریدار و فروشنده نیز این موضوع محرمانگی رعایت شده است[6]. وجود فضای رقابتی، شفافیت و کاهش رانت از دیگر مزایای عرضه نفت در بورس در مقایسه با شیوه سنتی است.
[1] ایسنا، کد خبر: 98020200924
[2] ایسنا، کد خبر: 98020200859
[3] خبرگزاری فارس، کد خبری: 13971212000860
[4] خبرگزاری فارس، کد خبری: 13971225000829
ارسال نظرات