طرف هشدارهای تهران، بیشتر کشورهای اروپایی هستند که وعده داده بودند از همه امکانات خود استفاده کنند تا ایران از خروج یکجانبه آمریکا از برجام که دقیقاً یک سال قبل اعلام شد، متضرر نشود. در اقدامی نمادین، اعلام مواضع جدید تهران در زمانی انجام گرفت که "محمدجواد ظریف" وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مسکو بهسر میبرد تا در دیدار با "سرگئی لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه، راههای دور زدن تحریمهای آمریکا را بررسی کند.
"حسن روحانی" رئیس جمهوری ایران روز چهارشنبه اعلام کرد که تهران در پیامهایی برای سفرای کشورهای انگلیس، فرانسه، آلمان، چین و روسیه، آنها را از تصمیم خود درباره توقف اجرای برخی تعهدات خود در چارچوب توافقنامه هستهای و درخواستهای طرف ایرانی درباره برجام مطلع کرده است.
برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) نتیجه تلاشهای چندینساله جامعه جهانی برای کاهش وخامت اوضاع پیرامون برنامه هستهای ایران است. این توافقنامه بینالمللی در ماه جولای سال 2015 توسط وزیران امور خارجه ایران و گروه 1+5 (پنج کشور عضو دائم شورای امنیت، بهعلاوه آلمان) امضاء شد. ولی بعد از پایان دوران ریاست جمهوری باراک اوباما و پیروزی "دونالد ترامپ" در انتخابات، واشنگتن خطمشی جدیدی در برخورد با ایران و بهطور کلی با مسائل خاورمیانه در پیش گرفت. ترامپ در تاریخ هشتم ماه مه سال 2018، یعنی دقیقاً یک سال قبل، از توافق هستهای امضاءشده با ایران بهشدت انتقاد، و اعلام کرد که آمریکا از آن خارج میشود.
ظرف یک سال گذشته واشنگتن تحریمهای یکجانبه علیه ایران را از سر گرفته و بهتدریج بر شدت تحریمها افزوده است. مقامات واشنگتتن پنهان نمیکنند که هدف اصلی آمریکا رساندن صادرات نفتی ایران به صفر، نابودی اقتصاد این کشور و در نهایت سرنگون کردن نظام سیاسی در تهران است.
روسیه و چین تصمیم تهران را درک کرده و خواستار تلاش برای حفظ برجام شدهاند
این روزنامه مینویسد: روز گذشته در مسکو و پکن اعلام شد که اقدام مقامات تهران درباره توقف برخی تعهداتش در چارچوب برجام بهطور کامل درک میشود.
دولت چین تأکید کرد که ایران نشان داده که به تعهدات خود در چارچوب برجام پایبند بوده و خواستار حفظ توافق هستهای است، به همین دلیل مقامات پکن از همه طرفین شرکتکننده در توافقنامه هستهای خواستهاند تا تمام تلاش خود را برای جلوگیری از تشدید اوضاع در این رابطه انجام دهند.
در مسکو نیز بر این عقیده هستند که مسئولیت وضعیت پیچیده بهوجودآمده پیرامون برجام بهعهده آمریکاست و تصمیم ایران بعد از گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام و تشدید برخوردهای تهاجمی واشنگتن، کاملاً قابل درک است.
وزیر امور خارجه روسیه روز گذشته در آغاز مذاکراتش با همتای ایرانی خود اعلام کرد که وضعیت پیچیده بهوجودآمده پیرامون برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، بهخاطر برخوردهای غیرمسئولانه آمریکاست که از اجرای تعهدات خویش خودداری کرده است.
"دیمیتری پسکوف" سخنگوی کرملین نیز اعلام کرد، همانطور که "ولادیمیر پوتین" بارها نسبت به عواقب اقدامات آمریکا در برخورد با ایران هشدار داده، در مسکو تصمیم ایران درباره توقف اجرای برخی مفاد برجام را ناشی از اقدامات نسنجیده طرف آمریکایی ارزیابی میکنند و روسیه به دیپلماسی خود مبنی بر تماس با همه طرفین شرکتکننده در برجام با هدف تحقق این توافقنامه بسیار مهم و حیاتی ادامه میدهد.
"حمیدرضا عزیزی" استاد ارشد دانشگاه «شهید بهشتی» تهران و کارشناس باشگاه مباحثات بینالمللی «والدای» مسکو، در گفتوگو با «کامرسانت» گفته است: «مقامات تهران بارها اعلام کرده بودند که تنها در صورتی به تعهدات خود در چارچوب برجام باقی خواهند ماند که منافع اقتصادی ناشی از این توافقنامه برای ایران حفظ شود. ولی با گذشت یک سال از خروج یکجانبه آمریکا، کشورهای اروپایی هنوز نتوانستهاند هیچ منفعتی برای تهران را تضمین کنند. اروپاییها حتی با سیاست تهاجمی آمریکا مخالفت شدیدی نمیکنند، به همین دلیل در تهران میخواهند در مذاکرات احتمالی آینده "برگ برنده"ای در دست داشته باشند و با آن اروپاییها را مجبور به انجام تعهدات خود کنند».
این کارشناس یادآور شد: «مردم ایران امید زیادی به تأثیر برجام بر بهبود شرایط زندگی خود بسته بودند، ولی این مسئله بهخاطر بدعهدیهای کشورهای اروپایی اتفاق نیفتاد و به همین دلیل دولت جمهوری اسلامی مجبور شده در این باره به دست اقدامی بزند، در واقع تصمیم روز چهارشنبه تهران پاسخ مستقیمی به تحریمهای غیرقانونی آمریکا علیه ایران است».
"میخائیل اولیانوف" نماینده دائم روسیه در سازمانهای بینالمللی در وین نیز معتقد است، تهران عملاً پایبندی خود به برنامه جامع اقدام مشترک را نشان داده و میخواهد توازنی در وضعیت بهوجود آورد و این اقدام تهران، نقض توافقنامه هستهای یا خارج شدن از آن بهشمار نمیرود.