علم مثل یک رود می‌تواند کشور‌ها را بهم وصل کند / جایزه مصطفی (ص)، بخش کوچکی از بحث تمدن اسلامی

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، با محمدامین شکراللهی برگزیده ایرانی دومین جایزه مصطفی (ص) در بخش عمومی طرح برتر و دانشمند مسلمان صاحب کرسی استادی در زمینه الگوریتم و ریاضیات در دانشگاه انفورماتیک و علوم ارتباطات و دانشکده علوم پایه دانشگاه پلی‌تکنیک فدرال لوزان، به گفتگو نشستیم با ما همراه باشید تا مشروحی از گفتگوی ما با این دانشمند برجسته را بخوانیم:

از جایزه مصطفی با عنوان نوبل اسلامی یاد می‌شود، به عنوان برگزیده دوره قبلی در سال ۲۰۱۷ فکر می‌کنید آیا این جایزه به اهدافش رسیده است؟
پروژ‌ه‌هایی که جایزه مصطفی(ص) شروع کرده، یک طرح بسیار بلند مدت است. همانطور که شما بذری را می‌کارید نباید ظرف چند سال توقع یک درخت تنومند را داشته باشید. جایزه مصطفی(ص) هم یک قدم در راستای تحقق تحقیقات در جهان اسلام برداشته است. این یک قدم مهم به شمار می‌رود، البته گام‌های خوبی در این راه برداشته شده، اما هنوز زود است که ما اظهار نظر کلی درباره این جایزه کنیم.

از آنجا که راه اندازی جایزه مصطفی (ص) پیشرفت رو به رشدی داشته است، چند نکته خوب در دل خود دارد، اول اینکه کشور‌های اسلامی که در جایزه مصطفی(ص) شرکت کرده‌اند حاضرند سرمایه گذاری خوبی در حوزه علم کنند؛ دوما برگزاری کنفرانس‌هایی مثل جایزه مصطفی(ص)، کنز یا استپ باعث می‌شود دانشمندان کنار یکدیگر جمع شوند و از آنجا که دانش یک پدیده فرا مرزی و غیر دینی است و به ابعاد انسانی توجه دارد، انسان‌ها وقتی کنار هم جمع شوند اتفاقات خوبی خواهد افتاد.

البته در این بین یک نکته سومی هم وجود دارد که مختص ایران است، قشر وسیعی در ایران وجود دارد که دارای استعداد بوده و تحصیلات خوبی دارند که مهمترین دلیل آن وجود دانشگاه‌های قوی است؛ همه این موارد دست به دست هم می‌دهند تا علم را رو به جلو ببرند، زیرا نسل آینده ما همین جوانان هستند.

 

آیا این جایزه توانسته در بین اندیشمندان جهان اسلام مرجعیت پیدا کند؟
درست است که جایزه مصطفی (ص) به عنوان نوبل اسلامی شناخته شده، اما مسلما هنوز به اندازه جایزه نوبل جا نیفتاده است. شما هر جای دنیا درباره جایزه نوبل حرف بزنید همه آن را می‌شناسند، اما برای شناخته شدن جایزه مصطفی(ص) زمان زیادی لازم است تا همه اندیشمندان جهان آن را بشناسند.

یکی از اهدافی که برای این رویداد تصویر شده این است که اتحادی بین اندیشمندان ایجاد کند و به نوعی بین اندیشمندان مسلمان هم افزایی ایجاد کند با وجود اینکه در کشور‌های مختلفی زندگی می‌کنند، اما اشتراک علمی داشته باشند؛ آیا این گردهمایی موجب این هم افزایی شده است؟
من فکر می‌کنم پروژه‌های خوبی از گردهمایی بیرون آمده است، این کنفرانس‌ها فقط مختص جایزه مصطفی(ص) نیست و این جایزه تنها بخشی از این گردهمایی به حساب می‌آید؛ در نتیجه این جلسات باعث شده تا پروژه‌های مشترکی بین دانشمندان مسلمان ایجاد شود.

بسیاری از شرکت کنندگان در این کنفرانس جوان هستند و نمی‌توانند منابع مالی لازم را برای انجام پژوهش به دست آورند آیا فکری برای این موضوع شده و حمایت‌های مالی از کجاست؟
در کنار این کنفرانس جایزه کنز برای قشر جوان وجود دارد؛ جوانان در آن می‌توانند با یکدیگر رقابت کنند و در نهایت یک اسپانسرشیپ مالی به دست خواهند آورد؛ تعداد زیاد جوانان هم خوب است و هم بد؛ وقتی تعدادشان زیاد باشد به راحتی می‌توان از بین آن‌ها مستعدترین افراد را انتخاب کرد و بدی آن این است که باید غربالگری کرد.

شما در سوییس استاد دانشگاه هستید، آیا دانشجویان ایرانی مهاجر تمایلی دارند که در این جایزه شرکت کنند؟
نسل جوان تشنه دیده شدن است، در واقع جوان است و جویای نام، و اگر این راه باز شو، استقبال می‌کنند و شنیده‌ام که تمایل به حضور در جایزه مصطفی (ص) دارند.

 

بسیاری از اندیشمندان مسلمان به دنبال این هستند تا تمدن اسلامی را دوباره توسعه دهند، به نظر شما آیا جایزه مصطفی(ص) می‌تواند آغازی برای این تمدن سازی باشد؟
جایزه مصطفی(ص) بخش کوچکی از بحث تمدن اسلامی است. دوران طلایی اسلام دورانی بوده که شاید برگشتن به آن دیگر امکان پذیر نباشد؛ زیرا در آن زمان تنها یک حکومت اسلامی بوده که بر گستره بسیار بزرگی حکومت می‌کرده و از طرف دیگر در اروپا قرون وسطی بوده است.

مسلمانان در آن دوران ستاره علم و دانش بودند که دقیقا نقطه مقابل آن‌ها بود و مسلما دانشمندان جدیدی تربیت شد و حتی دانشمندانی از اروپا جذب کشور‌های اسلامی می‌شدند. از سوی دیگر اندیشمندان آن دوران دغدغه رد شدن از مرز‌ها را نداشتند، اما امروز در ممالک اسلامی عملا شما دو کشور را پیدا نمی‌کنید که از لحاظ سیاسی و اقتصادی شبیه هم باشند حتی برخی از آن‌ها با یکدیگر دشمن هستند.

من این را مقایسه می‌کنم با اروپای مشترک، در اروپا کشور‌هایی که با هم همجوار هستند تصمیم گرفتند بلوکی علیه و یا در کنار ایالات متحده و شوروی ایجاد کنند. این ایده شروع شد، اما زمان زیادی برد تا اروپای مشترک ایجاد شود، با این وجود این روز‌ها برخی کشور‌ها مثل انگلستان از آن خارج شدند. اما از لحاظ علمی موفقیت بزرگی داشته اند. توانستند پروژه‌های بزرگ اروپایی را به دانشگاه‌های مختلف بسپارند و در این رابطه موفقیت بسیاری به دست آورده‌اند و این می‌تواند الگو باشد؛ ما باید موفقیت‌ها و ضعف‌های آن‌ها را ببینیم و درس بگیریم و می‌توانیم این را به کشور‌های اسلامی تعمیم دهیم و ممکن است کشور‌هایی که امروز دشمن به حساب می‌آیند یک روز متحد شوند.

برای رسیدن به تمدن اسلامی باید از جایی شروع کرد و علم برای آغاز کار بسیار خوب است، زیرا علم سیاست نمی‌شناسد و یک موضوع بشری است، از کنجکاوی تغذیه می‌شود، در نتیجه از این طریق می‌توان به مقدار زیاد همکاری‌هایی ایجاد کرد؛ علم مثل یک رود می‌تواند کشور‌ها را به یکدیگر وصل کند.

این جایزه برای ایران طبیعتا هزینه‌هایی را دارد، اما ممکن است برای برخی کشور‌ها این شبه ایجاد شود که ما می‌خواهیم همه این علوم را به نفع خودمان مصادره کنیم؛ نظر شما در این خصوص چیست؟
اصولا مشارکت سایر کشور‌ها حرکت رو به جلویی است که بخواهند دبیرخانه مرکزی این رویداد جابه جا شود البته باید بگویم در کنار برگزاری جایزه مصطفی(ص) نشست‌هایی همچون نشست استپ نیز وجود دارد که ممکن است چند بار در سال برگزار شود که به میزبانی کشور‌های مختلف است، اما دلیل اینکه چرا دوسالانه جایزه مصطفی(ص) در ایران برگزار می‌شود را نمی‌دانم، البته ممکن است در آینده محل آن تغییر کند.

 

حوزه فنی و مهندسی همیشه مورد توجه بوده و کشور‌های اسلامی در این حوزه حرکت‌های بهتری داشته‌اند تا علوم انسانی؛ جایزه مصطفی(ص) هم حوزه علوم انسانی ندارند، به نظر شما چرا به این سمت نرفته است؟
به نظر من کار درستی کرده است؛ شما زمانی که می‌خواهید چنین جایز‌هایی را ایجاد کنید باید روی حوزه‌هایی تاکید کنید که اتفاق نظر زیادی در آن وجود دارد وگرنه زود می‌شکند؛ به عنوان نمونه چندین سال قبل در شهر پرینستون آمریکا یک انستیتو پیشرفته راه اندازی شد که مدیر آن یک تاجر بود، او از علم چیزی نمی‌دانست به همین دلیل روز اول به همه‌ دپارتمان‌های دانشگاه‌های آمریکا نامه نوشت و خواست که بهترین افراد در بهترین رشته‌ها را معرفی کنند. در نهایتا بهترین‌ها در حوزه‌های مشترک را به این انستیتو آورد.

با همین رویکرد کار درستی است که جایزه مصطفی(ص) بر روی رشته‌هایی دست گذاشته که رشته مهمی است و افرادی که در این رشته‌ها فعالیت می‌کنند در کشور خود شناخته شده هستند، همه آن‌ها را تایید می‌کنند البته زمانی که کار شکل گرفت کم کم سایر رشته‌ها به آن اضافه خواهد شد.