معلولانی که از پشت شیشه ماشین دیده نمی‌شوند/ سهم کوچک سازمان بهزیستی از بودجه دولت

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، پس ارائه بودجه سال ۹۹ توسط رئیس جمهور به مجلس شورای اسلامی سروصدا‌های زیادی در رابطه با آن به پا شد، زیرا بودجه پیشنهادی دولت برای هر یک از سازمان‌ها متناسب با تورم امسال و سال آینده در نظر گرفته نشده است، افزایش قیمت مواد غذایی، دارو‌ها و البسه به طور ماهیا نه و همچنین کمبود داروها، نبود تجهیزات پزشکی نبود، حمل و نقل‌های متناسب در شهر و نبود آرامش روان اجتماعی همه مسایلی است که با چشم بسته در بودجه ۹۹ دیده شده است و شاید بتوان به مزاح گفت مسوولانی که پیشنهاد این مبلغ برای بودجه سال آینده را داده اند سردمداران سوئیسی هستند و در این کشور زندگی نمی‌کنند هر چند به گفته خودشان آمار‌هایی دقیقی از پشت شیشه ماشین هایشان از مردم می‌گیرند!

حالا در نگاه گذرا به بودجه‌های نهاد‌های مردمی متوجه می‌شویم که بودجه سازمان بهزیستی آن چیزی نیست که باید باشد، زیرا یکی از بزرگ‌ترین مشکلات این سازمان، مشکل بودجه کافی در راستای تحقق وظایفش بوده و هست. تقاضا و ارائه سرفصل‌ها و‌... به منظور افزایش بودجه سالانه با توجه به رایزنی‌های متعدد و پی‌در‌پی در راستای تحقق این مهم ولو در ابعادی کمتر از خواسته و مطالبات اصلی، علنا بسیاری از کار‌ها و فعالیت‌های این سازمان را محدود می‌کند و به نوعی کاملا محسوس بیماران یا نیازمندان این سازمان از نداشتن شرایط لازم و مطلوب نسبی همیشه با نگرانی‌های عدیده‌ای مواجه بوده و هستند. با توجه به نهاد‌های زیر‌مجموعه‌ای در دولت که نه‌تن‌ها دارای چنین حساسیتی به لحاظ عملکرد سازمانی در مقایسه با بهزیستی نیستند.

قشر عظیم به واقع تحت تکفل این سازمان نیز به اندازه مناسبات تورمی و افزایش هزینه‌های معمولی و سطحی زندگی و دارو و درمان نیز تحت تاثیر شرایط عارض بر این سازمان می‌شوند و باید در شرایط بحرانی ادامه حیات دهند. با توجه به چنین حساسیت‌هایی که از قضا هرروز بر میزان آن‌ها افزوده می‌شود در واقع باید گفت: داشته‌ها و امکانات این سازمان بدون هیچ تعارفی، متناسب با وضعیت‌های بحرانی بالاخص در حوزه بحران‌های اجتماعی و نیز درمانی نمی‌تواند باشد و هرروز نسبت به روز گذشته هرچقدر بر نقش و اهمیت این سازمان افزوده می‌شود به همان اندازه نیز امکانات و اختیارات این سازمان با کاهش ملموسی روبه‌رو می‌شود در اینجاست که باید بگوییم فقیر هر روز فقیر ترخواهد شد.


گفتنی است براساس جدول بودجه ارائه شده به مجلس شورای اسلامی بودجه توسط دولت یازدهم مصوب سازمان بهزیستی در سال جاری، ۲۹۲۶ میلیارد تومان بوده که در سال آینده، ۵۲۱ میلیارد تومان اعتبارات هزینه‌ای و ۲۶۰۰ میلیارد تومان اعتبار از محل هدفمند کردن یارانه‌ها برای سازمان بهزیستی در نظر گرفته شده است. افزایش قابل توجه بودجه سازمان بهزیستی آن هم در سالی که مشکلات معیشتی فراوانی به مردم تحمیل شده است هم قابل توجه است، البته که مشکلات و چالش‌های این سازمان هم تمام شدنی نیست و این در حالی است که همواره سیاست کاهش آسیب‌های اجتماعی یکی از دغدغه‌های مسؤولان رده‌بالای نظام بوده است.

این افزایش رقم بودجه برای سال آینده در حالی صورت گرفته است که بودجه امسال سازمان بهزیستی کشور حتی کفاف هزینه‌های روزمره معلولان را نمی‌دهد و باعث شده است که بسیاری از مراکز توانبخشی کشور در آستانه ورشکستگی قرار بگیرند.

اگر وضعیت معلولان را در پیکره سازمان بهزیستی نمونه‌ای برای دیگر چالش‌های این سازمان هم در نظر بگیریم متوجه وضعیت کنونی آن‌ها خواهیم شد. به عنوان مثال در بودجه سال گذشته بودجه برای هر معلول ۶۲۷ هزار تومان شده، اما حتی این مبلغ هم پرداخت نشده است. براساس جدول بودجه ارائه شده به مجلس شورای اسلامی بودجه قانون حمایت از معلولان امسال ۱۳۰۰‌میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.

بودجه بهزیستی در لایحه بودجه سال ۹۹ نسبت به قانون بودجه سال گذشته تنها ۸.۹ درصد افزایش داشته است. یعنی امسال بهزیستی (با لحاظ پولی که بابت اجرای قانون حمایت از معلولان می‌گیرد)، مبلغ ۳۹۴ میلیارد و ۱۶۱ میلیون تومان بیشتر بودجه دریافت کرده است. این رقم برای یک جامعه مخاطبی است که ۵۷۲ هزار خانوار را شامل می‌شود. خیلی از آن‌ها توان اشتغال ندارند؛ مستمری معلولان که این روز‌ها به زور به ۴۰۰ هزار تومان می‌رسد، مسئله مرگ و زندگی معلولان است. بودجه این جمعیت از کشور که معلولان، زنان سرپرست خانوار، معتادان و خانواده‌های نیازمند را تشکیل می‌دهد.

بعد از اینکه قانون حمایت از افراد دارای معلولیت در سال ۹۶ نوشته شد، در لایحه بودجه سال ۹۸ یک ردیف بودجه با شماره طبقه‌بندی ۱۳۱۵۰۰ با عنوان سازمان بهزیستی کشور- اجرای قانون حمایت از معلولان اضافه شد که بودجه تخصیصی به آن ۱۱۰۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود. در لایحه بودجه امسال این رقم افزایش یافته و با شماره طبقه‌بندی ۱۳۱۵۱۰ در لایحه بودجه ۹۹ به ۱۳۰۰ میلیارد تومان رسیده است.

در سال ۹۷ البته اعتبار قانون اجرای قانون معلولان ۲۰۰ میلیارد تومان بوده است و طی تلاش‌های فعالان صنفی معلولان از سال بعد به عدد ۱۱۰۰ میلیارد تومان رسیده است. این درحالی است که به گفته قبادی دانا طبق برآورد‌های کارشناسان بهزیستی بودجه اجرای قانون حمایت از معلولان باید نزدیک به ۲۰ هزار میلیادر تومان باشد که ۵ هزار میلیادر تومان آن در ردیف دستگاه‌های دیگر و ۱۵ هزار میلیارد تومان دیگر در ردیف سازمان بهزیستی قرار می‌گیرد. البته اگر نگاهی به میزان تحقق بودجه بندازیم، متوجه می‌شویم که چقدر احتمال دارد که حتی این ارقام متحقق نشوند. آنهم این ارقام که بسیار کمتر از بودجه مورد نیاز است.

طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت ۳ تا ۱۰ درصد جمعیت دنیا معلول به حساب می‌آیند که البته در این آمار زنان باردار و سالمند هم معلول محسوب می‌شوند، اما از نظر محرومیت حسی، حرکتی و رشد مغزی سه درصد جامعه معلول است. بنابر این با این تعریف ۲ میلیون و ۴۰۰ نفر از جمعیت کشور معلول هستند. این درحالی است که در حال حاضر یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر تحت پوشش بهزیستی قرار دارند. پیش از این فعالان صنفی معلولان گفته بودند که افراد دارای معلولیت زیادی هستند که در صف شناسایی بهزیستی سال‌ها می‌مانند و به این لحاظ مدت‌ها نه از این بودجه و نه از موارد حمایتی قانون بهره‌ای می‌برند. اگرچه در مورد اعتبارات تخصیص یافته به معلولان نیز انتقادات زیادی وارد است.

در سال ۹۸ نیز از محل هدفمندی یارانه‌ها قرار بود افزایش مستمری صورت بگیرد، اما افزایش مستمری از محل هدفمندی یارانه‌ها برای معلولان برای دریافتی‌های (۱۰۸۵۰۰،۲۱۵۵۰۰،۲۸۹۰۰۰،۳۸۴۵۰۰،۴۱۶۵۰۰) با وجود تمام پیگیری‌ها بعد از گذشت شش ماه از سال محقق نشد. افزایش مستمری ناچیز معلولان بعد از شش ماه در حالی محقق شد که فقط مبلغ پرداختی از محل بودجه سازمان بهزیستی شامل این افزایش شد و مبلغ دریافتی از محل هدفمندی یارانه‌ها اعمال نشده است درصورتی‌که تمام اقشار جامعه از کارمندان تا بازنشستگان، افزایش حقوق و مستمری‌ها را دریافت نموده‌اند.

همین مسئله نشان می‌دهد که چقدر امکان تحقق مبلغ ۱۵ میلیارد و ۵۵۰ میلیون تومانی کم است. البته خود این میزان نیز تنها به مستمری‌های معلولان تحت پوشش بهزیستی اخنصاص ندارد. موضوع اصلی این است که دولت هیچ گاه امکان اجرای کامل هدفمندی یارانه‌ها را ندارد، زیرا نه بانک اطلاعاتی درستی در اختیار دارد و نه اراده‌ای برای این کار. اگرچه نحوه هدفمندی یارانه‌ها که تاکنون به کار گرفته شده، بار‌ها مورد نقد قرار گرفته است. نتیجه اینکه معلولان درخصوص اجرایی شدن افزایش مستمری از محل هدفمندی یارانه‌ها دچار تردید خواهند بود.

همچنین گفتنی است در حال حاضر فقط افراد ضایعه نخاعی از محل بودجه بهزیستی حق پرستاری می‌گیرند. در بودجه بهزیستی این رقم معادل ۶۲ میلیارد و ۶۴۳ میلیون تومان است. در لایحه بودجه سال۹۸ اعتبار ۷۰ میلیاردی برای حق پرستاری افراد ضایعه نخاعی در نظر گرفته شده بود؛ به این معنا اعتبارات کم شده است. البته یک ۹۲ میلیارد هم بابت اجرای قانون معلولان به بهزیستی در خصوص معلولان ضایعه نخاعی اعتبارات تخصیص می‌یابد، اما اصلاً قابل اتکا نیست.