گزارش |
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، اعظم ذوالفقاری منظری؛ * شاهرود (به معنی رود بزرگ) به طول ۱۷۵ کیلومتر از کوه‌های تخت سلیمان (مازندران) در رشته کوه البرز جنوبی، از پیوستن دو رود الموت رود و طالقان رود ایجاد شده.
این رود با جهت شرقی- غربی از منطقه الموت استان قزوین و شهرستان طالقان استان البرز گذشته و پس از دریافت حدود ۳۵ شاخه فرعی، در محل سد منجیل به دریاچه سد سفیدرود می‌ریزد. حوزه آبریز رودخانه شاهرود در قسمت جنوب و جنوب غربی کوه‌های البرز و شمال و شمال شرقی دشت قزوین قرار دارد. فاصله بین حدّ شرقی و غربی آن حدود ۱۶۰ کیلومتر و عرض آن نزدیک به ۲۵ کیلومتر می‌باشد.
«حریم کمی رودخانه شاهرود ۱۵ متر است»؛ این را مدیر آب منطقه‌ای طالقان می‌گوید و البته تأکید می‌کند که این موضوعی کارشناسی است و همینطور هم نمی‌شود درباره آن اظهارنظر کرد.
براساس نظر کارشناسان، بستر طبیعی رودخانه آن بخش از پهنه سیل گیر سیلاب برای دوره بازگشت ۲۵ ساله درنظر گرفته می‌شود. حریم کمی رودخانه، پهنه‌ای با عرض ۲ تا ۲۰ متر در دو طرف بستر قانونی رودخانه است که برای دسترسی به رودخانه در نظر گرفته شده و براساس قانون، این بخش می‌تواند مالک خصوصی داشته باشد. حریم کیفی نیز منظور ۱۵۰ متر از بستر رودخانه در طرفین عرصه آبی است و جهت حفاظت کیفی منابع آب تعیین می‌شود.
با اینکه مبنای قانونی تعیین بستر قانونی و حریم کمی و کیفی رودخانه ها، براساس اصل ۴۵ قانون اساسی و قانون توزیع عادلانه آب مصوب سال ۶۱ است، اما در آیین نامه تعیین بستر قانون و حریم کمی مصوب سال ۷۹ و دستورالعمل تعیین حریم کیفی در سال ۸۲ نیز، عرض ۱۵۰ متر مربع برای حریم رودخانه‌ها درنظر گرفته شده است.
حریم طالقان رود چقدر است؟
پس از آنکه موج بارش‌های باران و سیلاب‌های سال گذشته فروکش کرد، در بررسی‌ها در خصوص وضعیت رودخانه ها، به رودخانه شاهرود یا همان رودخانه طالقان و کاهش حریم آن رسیدیم.
این رودخانه در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده. جنس سنگ‌های این منطقه عمدتا از «مارن» تشکیل شده که چندین نوع مواد معدنی و آراگونیت را در خود دارد. در واقع مارن به خاک‌هایی گفته می‌شود که ۳۵ تا ۶۵ درصد خاک رس و ۶۵ تا ۳۵ درصد کربنات دارند.
حوزه آبخیز طالقان رود ۱۲۰ هزار هکتار است و متشکل از سنگ‌هایی با املاح بسیار بالاست و همین امر خاک اطراف دریاچه و رود طالقان را بسیار آسیب پذیر می‌کند. در واقع هر گونه تغییر در حریم رود می‌تواند خسارت‌های زیادی را به باغات و مسکن‌ها در این منطقه وارد کند.
پلی که خراب شد، از اول بد ساخته شده بود!
سال گذشته خبری از آسیب سیل به دلیل خروش طالقان مخابره نشد، اما امسال با حجم کمتری از بارش، حجم آب رود افزایش یافت و یکی از پل‌های مسیر خود را تخریب کرد.
بیشتر بخوانید:
- بازی آب منطقه‌ای البرز با جان مردم / کاهش حریم طالقان رود به نفع گردشگری به ضرر طبیعت
- پروژهای که برای مردم آب ندارد؛ اما برای سرمایهگذار نان دارد / البرز تشنه است
مقصودی، مدیر آب منطقه‌ای طالقان البته معتقد است که این پل از ابتدا هم ساخت مناسبی نداشته و در بارش‌های پیشین هم آب از روی آن رد می‌شده است.
مقصودی در گفتگو با خبرنگار ما می‌گوید: این بار بیرون زدگی آب نداشتیم و در مسیر خود جریان داشت. اگر خساراتی هم رخ داده، مربوط به پل‌ها بوده است.
مدیر آب منطقه‌ای طالقان توضیح می‌دهد: پل بالایی رودخانه، چون ظرفیت خوبی داشته، آب از زیر آن عبور کرد و مشکلی ایجاد نشد، اما عرشه پل پایینی کوتاه و ظرفیت مناسب برای عبور سیل را نداشت و در سال‌های قبل نیز چند بار آب از روی پل رد شده بود.
وی توضیح می‌دهد: امسال آب کوله سمت چپ، پل را شست و از بین رفت. با این حال رودخانه از مسیر خود خارج نشده بود و ما شاهد سیل بزرگی نبودیم.
ساخت و سازهای غیرقانونی در مسیر طالقان رود
با این حال مقصودی معتقد است که تجاوزی که در بستر حریم رخ داده از طرف مردم است که در بستر رودخانه ساخت و ساز کرده اند. او می‌گوید: اینطور نیست که به رودخانه بگوییم از یک راه دیگر برود. رود مسیر خود را پیدا می‌کند و کسانی هم که در بستر رودخانه سازهای ایجاد کردند، هم تخلف کردند و هم آسیب دیده اند.
وی به همکاری آب منطقه‌ای با شهرداری طالقان، بخشداری‌های این شهرستان و دیگر ارگان‌های مرتبط اشاره می‌کند و می‌گوید: در حال حاضر هر کسی بخواهد مجوز ساخت وساز در مناطق مرتبط با رودخانه را بگیرد، حتما باید از آب منطقه‌ای در خصوص حریم بودن ناحیه، استعلام کند.
مدیر آب منطقه‌ای طالقان اشاره می‌کند که حریم کمی این رودخانه ۱۵ متر در نظر گرفته شده است؛ یعنی طبق توضیحات بالا، ساخت و ساز و تملک در اراضی اطراف رودخانه از ۱۵ متری جایی که سیلاب‌های ۲۵ سال گذشته رد شده، تعیین می‌شود.
وی بیان می‌کند: مرزبندی رودخانه طالقان در بیش از ۹۵ درصد مناطق آن به صورت دقیق صورت گرفته و با شرایط قبل از سال ۴۷ این رودخانه مطابقت دارد.
شهرداری و بخشداری هم در لایروبی رودخانه مسئول هستند
یکی از مسائلی که باعث می‌شود آب این رودخانه حتی در مسیر خود به یک باره افزایش یابد و مردم شاهد خروش آب باشند، عدم لایروبی به وقت آن است.
به گفته مدیر آب منطقه‌ای طالقان، لایروبی تنها بخشی از رودخانه به عهده این شرکت است که در مناطق شهری یا روستایی قرار ندارد. شهرداری‌ها و بخشداری‌ها هم موظف هستند مسیر رودخانه را در قسمت‌هایی که از شهر یا روستا عبور می‌کند، لایروبی کنند.
مقصودی می‌گوید: ما در سال گذشته محدوده‌ای رسوب گذار از رودخانه را به طول یک و نیم کیلومتر لایروبی کرده ایم و آب از آن قسمت به راحتی عبور می‌کند.
اما آنچه مسلم است در سال گذشته وقایعی در کشور رخ داد که باوجود برخی پیش بینی ها، مسئولان نسبت به آن بی تفاوت بودند و گمان خسارت نمی‌کردند. در این زمینه می‌توان به تحقیقات دانشگاه‌های گلستان در پیش بینی وقوع سیل با ابعاد وسیع، مانند آنچه سال گذشته در این استان رخ داد، اشاره کرد؛ تحقیقاتی که سال‌ها در کتابخانه‌ها خاک خورد و مورد بی مهری قرار گرفت.
حالا بارش‌های باران چه در سال گذشته و چه امسال هشدار‌های جدی می‌دهد که خطر در کمین است. مسئولان استان البرز و به خصوص طالقان به نظر می‌رسد که از وضعیت آینده این رودخانه اطمینان تقریبی دارند و نگران آسیب به آن نیستند. هرچند نظرات کارشناسان، حرف دیگری می‌زند. آنان پیش از این هشدار داده اند که خطر در کمین حوزه آبخیز طالقان رود است و بارندگی‌های آینده می‌تواند خطرات جبران ناپذیری را برای مردم و حتی زمین این منطقه ایجاد کند.
ارسال نظرات