حال بلند‌ترین قله البرز شرقی خوب نیست / دلواپسی‌ها از فعالیت معدن بوکسیت تاش و آسیب‌های آن

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حنانه جانمحمدی؛ * اگر در مرورگر گوگل به دنبال معنای نام منطقه شاه وار باشید با این تعریف مواجه خواهید شد: «شاه‌وار بلندترین قله منطقه البرز شرقی، و در مرز شهرستان شاهرود و گلستان قرار دارد. این کوه در شمال شهرستان شاهرود و شمال روستای نُکارمَن و شرق روستای تاش و در جنوب روستای سیاه مرزکوه جای گرفته ‌است. شکل قله به صورت مخروط بزرگ خوابیده و صاف نمایان‌گر می‌باشد و فقط از طریق خط الرأس شمال شرقی به سایر ارتفاعات البرز شرقی می‌پیوندد.» اما به یقین شاه وار برای مردم شاهرود حکم الفبای شهری را دارد که با تاریخی دیرینه شان درهم آمیخته؛ منطقه‌ای شاه گونه که حالا در بند آلودگی‌های معدن بوکسیت تاش قرار گرفته و گروه‌های انسانی بسیاری برای نجات این خطه تاریخی پا به میدان گذاشته اند.

بیش از یک دهه از نابودی گونه‌های جانوری و گیاهی شاه وار می‌گذرد و هنوز خبری قطعی از پایان کار معدن بوکسیت تاش شنیده نشده. تخریب‌ها به قدری شدت گرفته که هر روزه حیوانات زیادی را به کام مرگ کشانده و درختان زیادی را به دست تیغ می‌سپارد. تخریبات به حدی بوده که فرماندار شاهرود در نشست فعالین محیط زیست در خصوص آسیب های معدن بوکسیت تاش اینچنین می‌گوید: تخریب‌ها در شاهوار غیر اصولی بوده و باید مسببان آن شناسایی و با آن‌ها برخورد شود. 

به گفته کارشناسان، برداشت بی‌رویه منابع قله شاهوار توسط شرکت آلومینا، خسارات جبران‌ناپذیری بر منابع آبی و پایدار شاهوار شاهرود و محیط‌زیست و حیات‌وحش منطقه وارد کرده و برخلاف پیگیری‌هایی که از سوی مسئولان شهرستان و استان صورت گرفته، بازتاب چندانی در رسانه‌ها نسبت به این موضوع وجود نداشته است. به دلیل ناکامی‌های مکرر وزارت صمت در پیگیری تخلفات شرکت آلومینای جاجرم و در نهایت بی پاسخ ماندن مکاتبات مردمی در حوزه تخلفات معدن بوکسیت تاش، مردم طی طوماری اعتراض خود را به حجت الاسلام رئیسی اعلام کردند؛ که با ارجاع وی، سازمان بازرسی به موضوع ورود کرد و با انجام بازرسی‌های میدانی و مطالعاتی، در حال بررسی تخلفات شرکت و اتخاذ تصمیم در این خصوص است.

حسینی شاهرودی، نماینده مردم شاهرود و میامی در خانه ملت نیز در این خصوص گفته: پرونده معدن بوکسیت تاش در سازمان بازرسی کل کشور مطرح و در حال رسیدگی است، نبایدهیچ گونه مجوزی برای تمدید پروانه معدن بوکسیت صادر شود و شائبه انجام کار‌های معدن‌کاوی باعث نگرانی مردم و موثران شهرستان شده است. من از استاندار و فرماندار و نماینده منتخب شهرستان می‌خواهم از تمام ابزار‌های قانونی برای تعطیلی دائم این معدن استفاده کنند تا منابع عظیم این ملت تخریب نشده و سرمایه‌های آنان به یغما نرود.

 

همچنین حسینی در ادامه از مسئولین معدن خواسته که بی خطر بودن ادامه این کار در مباحث زیست‌محیطی، انسانی، گیاهی، جانوری و منابع زیرزمینی و سیلاب‌های احتمالی را اثبات کنند.

امیر صادقی از فعالین محیط زیست و کوهنوردان استان سمنان در خصوص ماجرا‌های ده ساله شاهوار می‌گوید: چند سالی می‌شود که برای تهیه مواد اولیه کارخانه آلومینای جاجرم در استان خراسان شمالی، بلند‌ترین قله البرز شرقی را سوهان می‌کشند. گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری به دلیل اقدامات معدن بوکسیت تاش در معرض تهدید قرار دارند و بعضا از بین رفته و یا کشته شده اند.

صادقی می‌گوید: باطله‌هایی که بعد از استخراج معدن در دل طبیعت باقی می‌ماند، خود بلای جان آن شده است. با این حال مردم و فعالین محیط زیست با تمام نیرو در تلاش برای این تبعیض آشکار علیه طبیعت هستند. کوهنوردان، محیط بانان، دانشجویان و دیگر اقشار نسبت به ماجرا بی تفاوت نبودند. شاهوار متعلق به یک گروه خاص نسیت بلکه یک منبع آب ساز برای کل منطقه محسوب می‌شود.

به گفته این فعال محیط زیست، معدن بوکسیت تاش پیش از سال ۹۲ پروانه خود را دریافت کرد و باید از محیط زیست استعلام می‌کرد که این امر صورت نگرفت. با گذشت ۹ سال از تخریب‌های زیست محیطی این معدن، مردم شاهرود خواستار تعطیلی دائم آن هستند.

 

این کوهنورد شاهرودی ادامه می‌دهد: همه این خسارات در حالی اتفاق می افتد که  معدن بوکسیت تاش تنها یک و نیم درصد کل بوکسیت مورد نیاز کشور را تأمین می‌کند.

حجت الاسلام علی رضوی نسب، امام جمعه بسطام هم در گردهمایی مردمی حمایت از نجات شاهوار که به میزبانی امامزاده محمد بسطام شکل گرفته بود؛ به آسیب‌های زیست محیطی این معدن اشاره کرده و گفته: باید کارشناسانی بدون حب و بغض و مستقل بیایند و درباره این معدن و شاهوار اظهار نظر کنند و ما و مسئولان نیز باید به این اظهار نظر‌ها توجه داشته باشیم. این نعمتی است که خدا در اختیار ما به رایگان قرار داده و با پول نمی‌توان ذخیره آب و محیط زیست تخریب شده را مجدداً ساخت.

رضوی نسب تاکید کرده که مهمترین موضوع امروز شاهرود، آب است. او اظهار داشته: امروز شاهرود مشکل آب دارد و لذا مسئولان باید به این امر نگاه جدی داشته باشند. مردم نیز خاطر جمع باشند که امام جمعه شاهرود، بنده و دیگر روحانیان به حرف مردم توجه داریم و البته گلایه‌هایی نیز از بی مهری‌های صورت گرفته نسبت به مردم داریم، اما مردم باید مطمئن باشند که آنچه برای نجات شاهوار و خاطر جمعی آنان انجام شود، کوتاهی صورت نمی‌گیرد.

 

 

ناگفته نماند که ایجاد ۲ جاده عریض از دیگر تخریب‌های نگران کننده زیست محیطی در قله شاهوار است. در کل علت اصلی نگران کننده در خصوص معضلات معدن بوکسیت تاش در کوه شاهوار نه تنها آلودگی، بلکه از بین رفتن بزرگترین منبع تولید کننده آب در منطقه شاهوار و فرسایش خاک به عنوان منبعی تجدیدناپذیر است. خبرگزاری دانشجو در تلاش است که با مدیران معدن و استان در این خصوص ارتباط گرفته و منعکس کننده نظرات آنها نیز باشد.