متأسفانه ایران مناسبات اقتصادی را با آذربایجان و ارمنستان توسعه نداده است / موقتی بودن اتصال نخجوان به باکو از طریق ایران

 

 

 

در همین خصوص بران شدیم تا با افشار سلیمانی، سفیر سابق ایران در باکو در خصوص موضوع صلح قره باغ با محوریت راه تجاری که بین آذربایجان و نخجوان وجود داشته و قبلتر این از ایران رد می‌شده، اما در توافق نامه جدید این مسیر به داخل ارمنستان منتقل شده، گفتگو کنیم.

 

وی معتقد است: قبل از فروپاشی شوروی نخجوان و آذربایجان از طریق ایران با یکدیگر ارتباط نداشتند و جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی، جمهوری سوسیالیستی ارمنستان شوروی و نخجوان که جزو خاک آذربایجان هستند از طریق خاک ارمنستان با یکدیگر رفت و آمد می‌کردند.

سلیمانی با اشاره به اینکه این سیاست روس‌ها بوده که همیشه یک نقطه بحران در مناطق پیرامونی داشته باشد، گفت: البته بعد از فروپاشی شوروی این استراتژی روس‌ها مشکل ساز شد؛ یعنی نخجوان از طریق خاک ارمنستان و منطقه زنگ زور به آذربایجان متصل می‌شد همین طور قره باغ نیز جزئی از خاک آذربایجان بود و برای آنکه بین ارمنستان و قره باغ ترددی وجود داشته باشد از طریق خاک آذربایجان این رفت و آمد صورت می‌گرفت.

 

 

 

سلیمانی ادامه داد: زمانی که ارمنستان خاک آذربایجان را اشغال کرد (در حقیقت روس‌ها برای ایجاد بحران در خاک آذربایجان) ارامنه را از سوریه، ترکیه و ایران به منطقه قره باغ سرازیر کردند و در سراسر جهان مردم ارمنی را به این منطقه فراخواندند تا به این ترتیب آذربایجان و قره باغ استقلال خواهی نکند.

یعنی قره باغ تبدیل به منطقه جغرافیایی در دل آذربایجان شد که ساکنین آن ارامنه بودند به این ترتیب محور نخجوان که به آذربایجان متصل می‌شد به دلیل این بحران مسدود شد ومسیر ایران جایگزین آن شد این وضعیت سی سال ادامه داشت و اخیرا آذربایجان با طرح روسیه این بخش از خاک خود را که در داخل کشورش بود پس گرفت.

 

 

سفیر سابق ایران در باکو تأکید کرد: روسیه خیلی وقت بود که این طرح را داشت، اما چون نخست وزیر ارمنستان استراتژی ضد روسی اتخاذ کرده بود، روس‌ها خواستند قدری به آذربایجان میدان دهند، والا کاملاً واضح است که کلید قره باغ به دست روسیه است.

وی با اشاره به تصمیم روسیه به منظور استقرار نیرو‌های حافظ صلح در منطقه قره باغ گفت: روسیه نیرو‌های حافظ صلح در این منطقه مستقر کرده در حالی که نیرو‌های حافظ صلح مطابق قوانین باید بین‌المللی باشند نه اینکه کشوری یک طرفه نیروی حافظ صلح مستقر کند.

سلیمانی تصریح کرد: براساس طرح روسیه، آذربایجان اراضی خود را که در کشورش بوده گرفته و منطقه قره باغ زیر نظر روسیه باقی مانده و نیرو‌های روسی آنجا در کوریدور لاکچین مستقر می‌شوند این در حالی است که به نظر می‌رسد شرایط فوق حکایت از استقرار روسیه در خاک آذربایجان داشته باشد.

سفیر سابق ایران در باکو در تشریح کامل‌تر این اتفاق و تغییر مسیر آذربایجان به نخجوان از داخل خاک ارمنستان گفت: بخشی از خاک آذربایجان که هم مرز با ایران بوده است از سمت آق‌بند و خداآفرین دست ارمنستان بوده است که اخیرا آزاد شد و به خاک آذربایجان الحاق شده است.

 

وی تاکید کرد: اساساً مردم یک کشور برای اینکه به نقطه دیگری از کشور خود بروند، باید از خاک همسایه‌های خود استفاده کند. ایران در زمانی که بحران و جنگ در منطقه قره باغ بالا گرفت اجازه این تردد را از خاک کشور خود داد تا بحران خاموش شود، اما اصالتاً این مسیر در راه ارمنستان بوده و اتفاق جدیدی هم رخ نداده است.

سلیمانی در پاسخ به این سوال که آیا روند ایجاد شده به لحاظ ژئوپلتیکی و امنیتی برای ایران خطرناک نخواهد بود؟ گفت: مگر کشور‌های همسایه دیگر ما مثل افغانستان، ترکیه و یا ترکمنستان از راه‌های داخل ایران برای رسیدن به نقاط دیگر کشور خود استفاده می‌کنند، همان طور که پیش‌تر گفتم استفاده از مسیر جایگزین در ایران به دلیل شرایط بحران زمان شوروی و برای یک مقطع زمانی در نظر گرفته شده بود و اساساً مسیر ترددی غیرعادی بود.

 

 

 

سفیر سابق ایران در باکو با تاکید براینکه این اتفاق مشکل و خطری برای ایران ایجاد نخواهد کرد، گفت: این راه تجاری به شرایط قبل از فروپاشی شوروی و شرایط صلح برگشته و براساس آن دیگر نیازی نیست که برای تردد از آذربایجان به نخجوان مسیری از ایران طی شود.

سفیر سابق ایران در باکو در پاسخ به این سوال که حضور این راه از داخل ایران فواید تجاری و اقتصادی و توسعه فراوانی برای کشورمان داشت و اگر رایزنی و دیپلماسی دقیق تری صورت می‌گرفت این مسیر دوباره احیا می‌شد در حالی که این مسیر به طول کامل در داخل ارمنستان قرار گرفت، گفت: این شرایط امکان پذیر نبود، چون قبل‌تر هم مسیر تردد از یک نقطه به نقطه دیگر یک کشور، داخل آن کشور بوده و استفاده از مسیر ایران موقتاً به عنوان راه حل جایگزین استفاده شده به عنوان مثال زمانی که آواره‌های ارمنی زیاد بودند جمهوری اسلامی یکسری چادر برای آن‌ها آماده کرد و چند سالی هم چادر‌ها برپا بود و پس از سروسامان گرفتن آوارگان چادر‌ها جمع شد استفاده از مسیر جایگزین هم چنین شرایطی دارد و این مسیر موقتاً از ایران رد می‌شد.

وی تصریح کرد: توسعه مناسبات اقتصادی کشور باید از مسیر‌های با ثبات صورت پذیرد و روابط ما باید به گونه‌ای باشد که با شرکای خود به صورت تنگاتنگ عمل کنیم، وبه عنوان مثال ترکیه با آذربایجان طوری عمل کرده که متحد یکدیگر شدند، اما متاسفانه ایران نتوانست چنین کاری انجام دهد.

 

سلیمانی تاکید کرد: براساس دکترین جمهوری اسلامی کشور ما هیچ گاه به دنبال این نبوده‌ایم که از بحرانی که برای دیگران ایجاد شده نان بخورد، اما توسعه روابط و اتصالات استراتژی ابزاری است که منافع اقتصادی ما را از راه باثبات تامین می‌کند.

 

سفیر سابق ایران در باکو با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی درمنطقه‌ای قرار دارد که به خوبی می‌تواند به توسعه اقتصادی و مبادلات با کشور‌های همسایه بپردازد، گفت: در حال حاضر ما با آذربایجان مبادلات انرژی و برق داریم و به نخجوان نیز مبادله سوآپ گاز می‌کنیم بر این اساس استراتژی ایران می‌تواند این باشد که با آذربایجان توسعه و تعمیق روابط بیش از پیش داشته باشد و حتی جمهوری اسلامی می‌تواند از طریق ارمنستان به صادرات گاز به اروپا مبادرت ورزد به هر حال به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی باید به طور منطقی و براساس منافع خود و مولفه‌های موجود به کسب اعتبار، قدرت و گسترش روابط با سایر کشور‌ها بپردازد.