خارجی‌ها پژوهش را چگونه می‌بینند؟ / تجربه انجام پژوهش‌های کاربردی و ارتباط با صنعت در دانشگاه‌های دنیا

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، محیامعصومی– به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، صاحب‌نظران و متخصصان کشور پیوند دانشگاه‌ها با صنایع می‌تواند نقش کلیدی را در استقلال کشور، اشتغالزایی جوانان تحصیل‌کرده و بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی ایفا کند؛ با این وجود، اما هنوز آنطور که می‌بایست این پیوند بین دانشگاه‌ها و صنایع ما اتفاق نیفتاده است و به تدریج شاهد آسیب‌هایش هستیم. البته با شرایط تحریمی کشور این مسئله بهتر از قبل شده و بسیاری از صنایع که دیگر راهی برای صادرات تجهیزات و مواد مود نیاز خود ندارند به دانشگاه‌ها مراجعه کرده و از طریق توانمندی‌های جامعه دانشگاهی نیاز‌های خود را پاسخ می‌دهند.

در این شرایط، اما دانشگاه‌های خارجی باوجود آنکه خبری از تحریم و ... در کشورشان نیست، با تمام توان بر بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی تمرکز کرده‌اند و تعامل صنعت با دانشگاه، تعاملی قابل تامل است. براین اساس سراغی چند استاد و پژوهشگر خارجی رفتیم تا نظر آن‌ها را درباره ارتباط صنعت و دانشگاه و از همه مهمتر انجام پژوهش‌های کاربردی و به ثمر نشستن آن‌ها جویا شویم.

 

پژوهش‌های کاربردی در دانشگاه‌های خارجی تا چه اندازه مورد اهمیت است و بودجه دولتی این بخش چگونه است؟
دکتر آچاریا، مشاور ارشد موسسه خدمات بین‌المللی در سنگاپور پژوهش‌های کاربردی و ارتباط با صنعت را مهمترین مولفه برای هر دانشگاه در حال پیشرفت، معتبر و دارای چشم‌انداز دانست و گفت: به عنوان یک خبره حوزه صنعت، پژوهشگر، متفکر و دارای نگاه آموزش‌محور باید بگویم که به منظور پرورش استعداد پژوهشگران، بودجه پژوهش می‌تواند حدوداً ۱۲ تا ۱۵ درصد از کل بودجه دانشگاه باشد، چون این میزان می‌تواند حجم قابل توجهی اشتغال و کارآفرینی خلاقانه ایجاد کند.

 

آچاریا با اشاره به بودجه پژوهشی دانشگاه‌های سنگاپور اعلام کرد: دانشگاه‌های سنگاپور در تخصیص درصد بالایی از بودجه به پژوهش‌های آکادمیک و پروژه‌های پژوهشی صنعتی مثال زدنی هستند.

از آنجاکه پژوهش‌های کاربردی و ارتباط با صنعت در دانشگاه‌های ایتالیا اهمیتی روزافزون یافته است، پروفسور اسپرانزا، رییس فدراسیون بین‌المللی انجمن‌های تحقیق در عملیات و استاد دانشگاه برشیا در ایتالیا گفت: از نظر اقتصادی، دانشگاه من مبلغ قابل توجهی را در یک رویداد بزرگ سالانه برای معرفی خود به منطقه صرف می‌کند سپس منابع انسانی برای ایجاد و حفظ روابط با شرکت‌ها قرارداد‌های خاصی برای ارتباط با آن‌ها را تنظیم می‌کنند.

پروفسور رویز استاد دانشگاه پلی تکنیک والنسیا در اسپانیا نیز رابطه این دانشگاه با صنعت را محکم بیان کرد و افزود: دانشگاه پلی تکنیک والنسیا یک دانشگاه فنی است و از این نظر بیشتر پژوهش‌ها این دانشگاه نیز به صورت کاربردی انجام می‌گیرد.

پروفسور وبر استاد دانشگاه صنعتی پوزنان در لهستان بیان کرد: تحقیقات کاربردی درواقع بسیار مهم است. با این حال من معتقدم که مرز محدودی بین پژوهش‌های کاربردی و پژوهش‌های نظری وجود ندارد. از نقطه آغاز علوم و مهندسی، آن‌ها بیشترین ارتباط را دارند.

 

وبر یکی از ریاضیدانانی بود که از وحدت بین پژوهش‌های کاربردی و نظری استقبال کرد، برخلاف تعدادی از اساتید علوم پایه ایران که هنگام سوال از آن‌ها درباره میزان مشارکت‌شان در ارائه پژوهش‌های کاربردی معتقدند این موضوع زیاد مرتبط با حوزه کاری آن‌ها نیست.

 

دانشگاه‌های برای درآمدزایی چه برنامه‌ای دارند؟ آیا از پژوهش در این راه استفاده می‌کنند؟
پروفسور اسپرانزا رییس فدراسیون بین‌المللی انجمن‌های تحقیق در عملیات و استاد دانشگاه برشیا در ایتالیا جز منابع دولتی منابع مالی دیگر این دانشگاه را شهریه دانشجویان، قرارداد با شرکت‌ها، پروژه‌های تحقیقاتی با موسسات ملی و بین‌المللی بیان کرد، اما دکتر آچاریا مشاور ارشد موسسه خدمات بین‌المللی در سنگاپور پروژه‌های پژوهشی خارج از دانشگاه در حوزه‌های صنایع مربوطه را منبع درآمدزایی‌شان معرفی کرد.

همچنین پروفسور رویز استاد دانشگاه پلی تکنیک والنسیا در اسپانیا اعلام کرد که در این کشور دانشگاه‌ها برنامه‌های متنوعی برای درآمدزایی دارند که پشتیبانی از پژوهشگران و فعالیت‌های آن‌ها در صنعت و انعقاد قرارداد با سازمان‌ها مهمترین آن‌ها است.

 

اینطور که مشخص است دانشگاه‌های دنیا نه تنها برای پژوهش و حمایت از پژوهشگران اهمیت خاصی قائل هستند بلکه این حوزه را یکی از راه‌های درآمدزایی می‌دانند و از آن کمبود‌های بودجه‌ای خود را جبران می‌کنند درحالی که در ایران بودجه حوزه پژوهش معمولا سالانه رشد چشمگیری ندارد و سرمایه‌گذاری برای این بخش غیرمستقیم بیهوده شمرده می‌شود. متاسفانه ایرانیان و به ویژه آنان که دستی در کار دارند هنوز به جایگاه پژوهش و ثمرات سرمایه‌گذاری برای این حوزه پی نبرده‌اند.

 

دانشگاه یا صنعت؟ کدام برای ارتباط و تعامل و کمک گرفتن جهت رفع نیاز‌های خود پیش‌قدم شدند؟
دکتر آچاریا مشاور ارشد موسسه خدمات بین‌المللی در سنگاپور گفت: این یک روش دو طرفه و تعامل فعال از هر دو طرف است که بستگی به این دارد که چه کسی می‌تواند مشکلات را در مرحله اول مطرح و راه‌حل‌ها را تضمین کند.

اما پروفسور اسپرانزا رییس فدراسیون بین‌المللی انجمن‌های تحقیق در عملیات و استاد دانشگاه برشیا در ایتالیا با نظری متفاوت در این باره بیان کرد: اساتید به طور فعال برای ایجاد ارتباط با سازمان‌ها کار می‌کنند، همچنین سازمان‌ها برای دریافت کمک به دانشگاه‌ها مراجعه دارند، به ویژه در برخی زمینه‌ها از جمله مهندسی. این دانشگاه فعالیت‌های تحقیقاتی خود را در رویداد‌های عمومی و از طریق وب سایت ارائه می‌دهد که البته تأثیر این نوع ارائه خدمات جزئی است.

 

 

پروفسور رویز استاد دانشگاه پلی تکنیک والنسیا تعامل را دوطرفه می‌داند و معتقد است که گاهی دانشگاه‌های اسپانیا و گاهی صنایع برای این امر پیش‌قدم می‌شوند درواقع دانشگاه‌ها و گروه‌های پژوهشی راه‌های زیادی برای ارتقای نتایج خود دارند و سازمان‌ها نیز برای حل مشکلات خود به دانشگاه‌ها مراجعه می‌کنند.

 

در دانشگاه شما اساتید در پیشبرد فعالیت‌های پژوهشی و ارتباط با صنایع تاثیرگذار هستند یا دانشجویان؟
دکتر آچاریا مشاور ارشد موسسه خدمات بین‌المللی در سنگاپور نقش اساتید را در ارتقای فعالیت‌های پژوهشی و ارتباط با صنعت را پررنگ دانست و گفت: البته نقش مشترک (اساتید و دانش آموختگان)، موفقیت بزرگی را در تأثیرگذاری بر رهبران صنعت و تصمیم گیرندگان برای تخصیص بودجه تحقیقاتی به همراه دارد.

 

پروفسور رویز استاد دانشگاه پلی تکنیک والنسیا در اسپانیا هم نظری همچون دکتر آچاریا داشت، اما پروفسور اسپرانزا رییس فدراسیون بین‌المللی انجمن‌های تحقیق در عملیات و استاد دانشگاه برشیا در ایتالیا تنها اساتید را در ارتقای فعالیت‌های پژوهشی و ارتباط با صنعت، پیشرو و دارای نقش کلیدی عنوان کرد.

 

پروفسور وبر استاد دانشگاه صنعتی پوزنان در لهستان نیز گفت: مهم و تاثیرگذار وحدت ما با دانشجویان است! در این حالت ما به در دنیا به پیشرفت‌های چشمگیری خواهیم رسید و در آن صورت می‌توانیم با همه گروه‌های اجتماعی و به خصوص سازمان‌ها تعامل داشته باشیم.

با نگاهی هرچند مختصر به دانشگاه‌های دنیا اهمیت حوزه پژوهش و ارتباط با صنعت و پیشرو بودن اساتید آن‌ها در این مقوله را بررسی کردیم؛ این درحالی است که متاسفانه در ایران همچنان برنامه‌های دانشگاه‌ها برای تشویق و ترغیب اساتید به سمت انجام پژوهش‌های کاربردی و حرکت آن‌ها به سمت فعالیت‌های ارتباط با صنعت نتیجه چشمگیری نداشته است و ایده‌آل نیست. البته دانشگاه‌های بزرگ در این رابطه برنامه‌های کوتاع مدت و بلندمدتی متعددی را به جریان انداخته‌اند، اما در این راه گویا هنوز فرهنگسازی‌های لازم انجام نگرفته چرا که اکثر اساتید دانشگاه‌های ما برای عدم تغییر فعالیت‌های آموزشی خود (صرفا تدریس) اصرار دارند و نسبت به این موضوع مقاومت می‌کنند.