رمزگشایی از بیش‌برآورد عمدی مصرف داخلی بنزین

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، در جدول منابع هدفمندی یارانه‌ها در تبصره ۱۴ لایحه بودجه ۱۴۰۰، میزان منابع ناشی از فروش داخلی و صادرات فرآورده‌های نفتی در سال آینده به ترتیب ۶۶.۲ و ۱۲۰ هزار میلیارد تومان درنظر گرفته شده اند. همچنین درآمد ناشی از صادرات فرآورده‌های نفتی معادل ۷ میلیارد دلار با ارز ۱۷ هزار تومانی بوده است.

بخش اعظم درآمد ناشی از فروش داخلی فرآورده‌های نفتی و بخش قابل توجهی از درآمد ناشی از صادرات این فرآورده‌ها در سال آینده مشابه امسال، ناشی از فروش داخلی و صادرات بنزین است.

براساس پیگیری‌های خبرنگار فارس از سازمان برنامه و بودجه، در محاسبه میزان منابع ناشی از فروش داخلی و صادرات فرآورده‌های نفتی در سال آینده، میزان فروش داخلی و صادرات بنزین به ترتیب ۹۱ و ۱۵ میلیون لیتر در روز درنظر گرفته شده است.

بررسی احتمال تحقق پیش بینی صورت گرفته توسط دولت درباره میزان مصرف داخلی و صادرات بنزین در سال ۱۴۰۰ بدون اطلاع از میزان مصرف داخلی بنزین در سال جاری ممکن نیست.

بعد از افزایش ناگهانی قیمت بنزین در آبان ماه ۹۸ تاکنون، وزارت نفت از اعلام میزان مصرف داخلی بنزین خودداری کرده و عملا ماههاست که هیچ آمار رسمی توسط این وزارتخانه درباره این موضوع منتشر نشده است. با این وجود، خبرگزاری دولتی ایرنا با انتشار گزارشی با عنوان «افزایش سهم CNG در سبد سوخت همزمان با کاهش مصرف بنزین» در تاریخ ۹ آبان ماه اعلام کرد که متوسط مصرف بنزین در شش ماهه امسال، ۷۴.۳ میلیون لیتر در روز بوده است. همچنین روزنامه دولتی ایران با انتشار گزارشی با عنوان «مصرف بنزین؛ یکسال پس از سهمیه بندی» در تاریخ ۱۱ آبان ماه اعلام کرد که متوسط مصرف بنزین در هفت ماهه امسال، ۷۵ میلیون لیتر در روز بوده است.

براساس پیگیری‌های خبرنگار فارس از وزارت نفت، متوسط مصرف بنزین در نه ماهه امسال هم تقریبا مشابه متوسط مصرف بنزین در هفت ماهه امسال بوده و از ۷۵ میلیون لیتر در روز فراتر نرفته است. در نتیجه، انتظار می‌رود متوسط مصرف داخلی بنزین در سال جاری، همین رقم باقی بماند یعنی حدود ۷۵ میلیون لیتر در روز.

گفتنی است پیش بینی افزایش میزان مصرف داخلی بنزین در سال آینده به ۹۱ میلیون لیتر در روز در حالی که مصرف داخلی این فرآورده نفتی در سال جاری حدود ۷۵ میلیون لیتر در روز بوده است به معنای پیش بینی رشد بیش از ۲۰ درصدی مصرف بنزین در سال ۱۴۰۰ نسبت به امسال است.

هرچند انتظار می‌رود افزایش مصرف بنزین در سال آینده قابل توجه باشد، زیرا بخشی از کاهش مصرف بنزین در سال جاری ناشی از بیماری کرونا بوده است و بخش زیادی از مردم عطش زیادی به مسافرت در صورت بهبود وضعیت این بیماری دارند، ولی نگاهی به آمار‌های وزارت نفت درباره روند مصرف بنزین در کشور از سال ۶۸ تاکنون (اطلاعات مندرج در «آمارنامه مصرف فرآورده‌های نفتی انرژی زا-سال ۱۳۹۷») نشان می‌دهد که صرفا رشد سالیانه مصرف در چهار سال، دورقمی (بالای ۱۰ درصد) بوده و بالاترین رقم رشد سالیانه مصرف بنزین در سال ۸۲ رخ داده است که مصرف بنزین نسبت به سال قبل آن، ۱۱.۴ درصد افزایش یافته است. با توجه به همین موضوع، احتمال تحقق پیش بینی دولت (بخوانید وزارت نفت) مبنی بر رشد ۲۰ درصدی مصرف بنزین در سال آینده، به شدت پایین بوده است.

کارشناسان اعتقاد دارند حداکثر میزان مصرف بنزین در سال ۱۴۰۰ با فرض رشد ۱۰ درصدی که بدبینانه‌ترین حالت محسوب می‌شود، ۸۲.۵ میلیون لیتر خواهد بود یعنی میزان صادرات بنزین کشورمان در سال آینده ۸.۵ میلیون لیتر افزایش می‌یابد و به جای ۱۵ میلیون لیتر در روز، حدود ۲۳.۵ میلیون لیتر در روز خواهد بود.

محاسبات صورت گرفته نشان می‌دهد که اگر این بیش برآورد مصرف داخلی و کم برآورد صادرات بنزین در بخش منابع هدفمندی یارانه‌ها در جدول تبصره ۱۴ لایحه بودجه ۱۴۰۰ اصلاح شود، حدود ۷۵۰ میلیون دلار معادل ۱۶.۵ هزار میلیارد تومان (با ارز ۱۷۵۰۰ تومانی) به منابع ناشی از صادرات فرآورده‌های نفتی افزوده خواهد شد. البته میزان درآمد ناشی از فروش داخلی فرآورده‌های نفتی با اصلاح این وضعیت حدود ۴.۲ هزار میلیارد تومان کاهش می‌یابد. در نتیجه، عملا حدود ۱۲.۳ هزار میلیارد تومان به منابع هدفمندی یارانه‌ها افزوده خواهد شد.

در مجموع، به نظر می‌رسد وزارت نفت در این بخش، دچار بیش برآورد عمدی مصرف داخلی بنزین شده تا میزان صادرات این فرآورده نفتی را به شدت کمتر اعلام کند و عملا امکان بیشتری برای دور زدن تبصره ۱۴ قانون بودجه سال آینده را داشته باشد و بخش بیشتری از درآمد‌های صادرات فرآورده‌های نفتی را به خود اختصاص دهد بدون آنکه سهم دولت از این درآمد‌ها را در قالب این تبصره پرداخت نماید.

نکته قابل توجه این است که وزارت نفت در سال جاری هم این اشتباه بزرگ را عمدا مرتکب شده بود و در محاسبه میزان منابع ناشی از فروش داخلی و صادرات فرآورده‌های نفتی در سال ۱۳۹۹، میزان فروش داخلی بنزین را ۹۶.۵ میلیون لیتر در روز در نظر گرفته بود، رقمی که حتی اگر کرونا هم رخ نداده بود، به شدت دچار بیش برآورد بود.

انتظار می‌رود کمیسیون تلفیق مجلس نسبت به اصلاح منابع هدفمندی یارانه‌ها در تبصره ۱۴ لایحه بودجه ۱۴۰۰ اقدام نماید و جلوی این تلاش‌های وزارت نفت برای دور زدن قوانین کشور را بگیرد.