ماجراجویی بی‌وقفه افغانستان در هیرمند / حقآبه ایران متاثر از بازی افغانستان در زمین آمریکایی‌ها!

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حنانه جانمحمدی؛ * رودخانه هیرمند در شمال استان سیستان و بلوچستان همواره مرکزی برای کشمکش‌های سیاسی بین ایران و افغانستان بوده است. در سال‌های اخیر با ضعف بیش از پیش دیپلماسی ایران در ارتباط با کشور‌های خاورمیانه و همسایه، افغانستان با ایجاد سد کمالخان، راه را برای ورود آب به ایران مسدود کرده که این ناقض اصول و قوانین بین‌المللی است. مسئله حقآبه ایران از هیرمند که در سالیان دور جزئی از خاک ایران بوده، مدت‌ها است که به اهرم فشار دولت‌های افغانستانی تبدیل شده است. این کشور حالا به صورت رسمی اعلام جنگ کرده: جنگی برای آب!

همه این‌ها در حالی اتفاق می‌افتد که هنوز مردم سیستان و بلوچستان برای طلب آب، نماز باران می‌خوانند. با اینکه با پیگیری و مطالبه دولتمردان تا حد زیادی مشکل آب ایران حل می‌شود. حتی بروز ریزگرد‌ها در شمال استان به خشکی هیرمند نیمه جانی برمی‌گردد که توانی برای ورود آب به تالاب هامون ندارد و نیمی از وجودش را خشکانده‌اند.

هفته گذشته ویدئویی از برنامه کابل ۱۴۰۰ کشور افغانستان در فضای مجازی منتشر شد که دیدنش برای ایرانیان راحت نبود. برنامه‌ای که با کمی تامل در محتوای آن، متوجه موضع جنگجویانه این کشور همسایه در آزاد گذاشتن دست ایران در بهره برداری از حق مسلم خود خواهیم شد. مسئله حقآبه هیرمند بار‌ها از سمت خبرگزاری دانشجو از نمایندگان استان پیگیری شد. در مطالبه آخر فداحسین مالکی قول اعزام تیمی سیاسی از ایران به منظور حل و فصل این مشکل به افغانستان را داد؛ وعده‌ای که هنوز عملی نشده است.

 

 

برای پیگیری این مسئله با فداحسین مالکی، نماینده مردم سیستان و بلوچستان در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون امنیت ملی تماس گرفتیم. مالکی می‌گوید: حقآبه هیرمند و هامون یک مسئله ملی است نه استانی؛ بنابراین مسئولین کشوری پاسخگوی دیپلماسی ضعیف این چند سال باشند. هفته گذشته در فراکسیون مرزنشینان کشور که به همراه ۱۳۸ نماینده مجلس و ریاست جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور برگزار شد، موضوعات مختلفی را به منظور ایجاد دیپلماسی قوی با ۱۵ کشور همسایه مطرح و بررسی کردیم. بحث حقآبه هیرمند و هامون نیز به طور جدی باز و رسیدگی شد.

 

مالکی اظهار می‌کند: ساخت و بهره‌برداری سد کمالخان، تاثیر به شدت منفی به روند زندگی مردم استان سیستان و بلوچستان می‌گذارد. همانطور که در مصاحبه قبلی به خبرگزاری دانشجو خبر دادم، ستاد ملی احیای تالاب هامون به ریاست معاون اول تاسیس شده و مطالبات ملی به صورت مجدانه‌ای پیگیری خواهد شد. تالاب هامون، تالابی است که دنیا پیگیر احیای آن است. این اظهاراتی که از شبکه‌های کشور افغانستان پخش می‌شود، حرف خود ملت و مردم نیست و فقط رسانه‌های جزئی به این مسائل می‌پردازند.

نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی تاکید می‌کند: زمانی که من سفیر ایران در افغانستان بودم همزمان با ریاست جمهوری حامد کرزی بود. ایشان همیشه می‌گفتند که اگر کشور افغانستان تنها یک قطره آب داشته باشد، نصف این قطره برای برادران ایرانی‌مان است. حرف من به آقای اشرف غنی این است که دوست عزیز! چه شد، شما که در آن زمان مشاور کرزی بودید بسیار جدی در مورد احیای هیرمند و هامون صحبت می‌کردید. پیشنهاد شما این بود که هامون را به بازاری تجاری تبدیل کنیم و ۱۰۰ نیروی انسانی را در آن منطقه مشغول به کار کنیم.

وی می‌گوید: آقای اشرف غنی این حرف‌ها، اظهارات شما بود. چه شده که ظرف چند سال موضعتان را تغییر دادید؟ چرا در این چند سال مدام از فروش آب صحبت به میان می‌آورید؟ یادتان نرفته که چند سال گذشته جمهوری اسلامی با اقتداری که داشت مانع نزدیک شدن نیرو‌های آمریکایی به مرز‌های شرقی می‌شد؟ من یقین دارم که این‌ها حرف شما نیست و خواست آمریکایی‌ها است.

فداحسین مالکی تصریح می‌کند: آقای غنی! جمهوری اسلامی همان برادر ۴۰ سال پیش است؛ برادری که آب و برق شهر‌های مرزی شما را تامین می‌کند. با این حال این برادری باعث نمی‌شود که ما از حق هیرمند و هامون بگذریم. شما باید معاهده بین المللی در خصوص میزان بهره‌برداری از رودخانه را اجرا کنید. این برای هر دو کشور بهتر است که روابط و مراوداتمان را بر همان اصول برادری پیش ببریم.

رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی ادامه می‌دهد: آقای اشرف غنی! آمریکایی‌ها امروز هستند و فردا نیستند. جمهوری اسلامی در این چهل و دو سال در شرایط سخت کنارتان بوده و شما در شرایطی نیستید که این حرف‌ها را مطرح کنید. من خطاب به شما تاکید می‌کنم که گرفتن حقآبه هیرمند و تعریفی جدید از حقوق بین المللی هامون، حق ایران است. می‌دانم که حرف‌های کنونی شما با گفته‌های پیشین فرق کرده و این خواست مردم افغانستان نیست. مردم شما می‌خواهند که با ما ارتباط دوستانه داشته باشند. خطی که شما در پیش گرفته‌اید، متاثر از مهمان ناخوانده آمریکایی است. نباید فراموش کنی که بیش از ۳ میلیون مهاجر افغانی پای سفره ایران نشسته است.

 

---

 

وی در پایان می‌گوید: بر اساس معاهده سال ۱۳۵۱، افغانستان هیچ توجیهی برای این ماجراجویی ندارد. هرچند که دیپلماسی ضعیف و ارتباط نامناسب دولت جمهوری اسلامی در چند سال اخیر با کشور‌های همسایه زمینه‌ساز این که نتوانیم از هیرمند به کشورمان آب وارد کنیم. امیدواریم که بتوانیم یک ساز و کار بین المللی برای هامون و منطقه‌ای برای هیرمند اتخاذ کنیم.

امین کمالی، دبیر جنبش دانشجویان عدالتخواه استان سیستان و بلوچستان در این رابطه به ما می‌گوید: متاسفانه بار‌ها گفتیم که مسئولان عزیز حواستان به بند کمالخان باشد، در دفعات متعددی یادآوری کردیم که نمایندگان سیستان و بلوچستن به دنبال راهکار ویژه‌ای در این خصوص باشند. حرف من به نمایندگان مجلس این است که با مصاحبه کاری از پیش نخواهید برد و باید مسئولین کشوری را به طور جدی درخصوص وضعیت آبی استان به چالش بکشید.

 

کمالی ادامه می‌دهد: از دکتر مالکی به عنوان عضو کمیسیون امنیت ملی خواستار ورود جدی و قاطع به این موضوع مهم که با امنیت کشور در ارتباط است، شدیم، اما بازهم آن‌چنان که باید به موضوع سد کمالخان و تنش‌های آبی که برای سیستان و بلوچستان به وجود آورده توجهی نشد، تا اینکه صدایمان را خود افغان‌ها شنیدند و پوشش خبری دادند، ولی افسوس که برای گفته‌هایمان در کشور گوش شنوایی نیست.

این فعال دانشجویی اظهار می‌کند: باز هم می‌گوییم که حقآبه ۸۵۰ میلیون متر مکعب فعلی، حق بی چون و چرای رودخانه هیرمند است که تنها برای شرب منطقه کفایت می‌کند و اگر بخواهیم حسابی سرانگشتی داشته باشیم جوابگوی افغان‌های داخل ایران نیز نخواهد بود. گرفتن آن با اینکه لازم است، اما به عنوان دستاورد مورد قبول نیست و مهم‌تر از آن حقآبه تالاب هامون است که موضوعی بین المللی ا‌ست که اگر به آن توجهی نشود در سایه حقآبه هیرمند به فراموشی سپرده می‌شود و نتیجه آن مرگ حتمی و بدون برگشت هامون، سیستان و بلوچستان و در نتیجه مهاجرت و شروع مجدد ناامنی‌ها در منطقه خواهد بود.

وی تاکید می‌کند: مسئولان به دنبال حقآبه هیرمند و هامون باشند تا قبل از اینکه گرد و غبار و دیگر موارد زمینه ساز مهاجرت و مشکلات مختلف را برای مردم فراهم آورد. لازم است به تعدادی از اعضای مجمع نمایندگان استان که مخالف طرح تقسیم استان بودند و دلیل عدم رفع محرومیت‌های استان را عدم وحدت، نداشتن هدف و برنامه‌ریزی مشخص جهت حل مشکلات می‌دانستند نیز بگوییم، چرا در مسئله مهم حقآبه تالاب هامون و رودخانه هیرمند که امنیت شمال سیستان و بلوچستان و در نتیحه کشور به آن وابسته است سکوت کردید و دیگر نمایندگان که عضوی از همین استان هستند را تنها گذاشته‌اید؟

 

کمالی خاطرنشان می‌کند: بیایید یکبار برای همیشه با وحدتی که از آن حرف می‌زنید این موضوع را به مجلس کشانده و پیگیر مسئله حقآبه بشوید و گرنه این تلاشتان برای مقابله با تقسیم استان جز منافع سیاسی خود و گروهی خاص هیچ توجیه دیگری ندارد؛ علی الخصوص آقای دکتر سعیدی به عنوان عضو فراکسیون محیط زیست مجلس.

گرفتن حقآبه ایران از رودخانه هیرمند و احیای تالاب هامون مدت‌ها است که بازیچه سیاست‌های اشتباه منطقه‌ای است. از ماجراجویی‌های افغانستان تا بی‌تفاوتی دولتمردان به اتخاذ روشی مناسب برای برقراری با این کشور همسایه و هم‌زبان، همه و همه دست به دست هم داده‌اند که اکنون سهم ما از این رودخانه تقریبا برابر هیچ بشود و احیای هامون با مشکلاتی اساسی مواجه شده و در نهایت ریزگرد‌ها مهمان همیشگی مردم شمال استان سیستان و بلوچستان بشود؛ مسئله‌ای که نیازمند نگاه جدی دولت برای حل و فصل است.