ورود بایدن به برجام

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، فاطمه سعات؛ روز‌های اخیر یکی از روز‌های مهم برای توافق‎نامه برجام محسوب می­شود، زیرا از طرفی ایران راهبرد جدیدی را برای برنامه هسته‎ای خود در پیش گرفته است که منجر به کاهش تعهدات برجامی می‎شود و از طرفی دیگر دولت بایدن روی کار آمده است.

وی قبل از پیروزی در انتخابات، قول بازگشت به معاهدات بین‌المللی را داده بود که یکی از این معاهدات برجام است. با بازگشت آمریکا و انجام اعمالی تاثیرگذار از جانب طرفین برجام ممکن است این توافق­نامه مسیر متفاوتی راطی کند.

با توجه به اینکه زمان زیادی از استقرار دولت بایدن نمی‎گذرد، نمی‎توان تحلیل دقیقی از رویکرد این دولت ارائه داد؛ اما صحبت‎هایی از طریق مقامات این دولت در ارتباط با برجام ایراد شده است که در این متن سعی می‎شود با توجه به این سخنان نگاه دولت بایدن به برجام و مسئله هسته‎ای ایران را تاحدی شرح دهیم.

به طورکلی دولت جدید آمریکا، سه اقدام را در قبال برجام در پیش گرفت: ابتدا مقامات آمریکایی به این موضوع اشاره می­‌کردند که در برجام طرف ایرانی باید پیش قدم شود و به تعهدات خود بازگردد. این اظهارات با انتقاد مقامات ایرانی به خصوص رهبر ایران مواجه شد، زیرا مقامات ایرانی معتقد بودند که ابتدا آمریکا برجام را ترک کرده است.

اقدام بعدی که دولت بایدن مدنظر داشت، مذاکره همراه با پیش شرط با ایران و کشور‌های ۵+۱ بود، به عبارتی فراتر رفتن از توافق­نامه برجام. این راهبرد نیز مورد قبول طرف ایرانی قرار نگرفت، زیرا مقامات ایرانی باور داشتند که حسن نیت آمریکا با خروجش از برجام مورد تردید قرار گرفته است، همچنین این خروج خساراتی را به ایران تحمیل کرده است و ایران به هیچ وجه آماده مذاکره همراه با پیش شرط و امتیاز دادن نیست.

در نهایت می­توان به اقدام اخیر دولت بایدن اشاره کرد که واشنگتن آمادگی خود برای مذاکره با ایران را در چهارچوب غیررسمی ۵+۱ اعلام کرده است. این اقدام تاحدی معقول­تر از سایر اقدامات است. مقامات ایرانی بار‌ها اشاره کرده­اند که مذاکرات انجام شده است و حال زمان عمل است با این وجود به صراحت این پیشنهاد رد نشده است و عراقچی، معاون وزیر خارجه، در برنامه "نگاه یک" اظهار داشت که این پیشنهاد در حال بررسی است.

به نظر می­رسد که دولت بایدن برای بازگشت به برجام با موانعی نیز روبه­رو باشد به طور مثال: وجود تعداد قابل توجهی از مخالفان برجام در کنگره، وجود لابی عربستان سعودی و اسرائیل، درگیری دولت بایدن با بحران کرونا و...، اما به طور کلی می­توان گفت که دولت بایدن خواهان بازگشت به برجام است.

به علاوه اینکه ایران در برنامه جدید هسته­ای خود بسیار مصمم­ ظاهر گشته است که می­توان به تمایل به غنی سازی ۶۰ درصد و لغو پروتکل الحاقی اشاره کرد. همچنین نکته مهم دیگری که وجود دارد آن است که بایدن      نمی­خواهد خود را در سیاست خارجه ضعیف نشان دهد، به همین دلیل عمل‌گرایی و رفع تحریم­ها در کوتاه مدت از دولت بایدن انتظار نمی­رود، اما بازگشت به برجام، بدون عمل تاثیرگذار محتمل به نظر می­رسد، البته چنین بازگشتی برای طرف ایرانی اعتباری ندارد.

فاطمه سعادت - کارشناسی علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.