بزرگترین واردکنندگان اسلحه در جهان کشورهای اطراف ایران هستند!/ رتبه اول خرید تسلیحات برای کدام کشور است؟

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو - احمد رضاپور؛  موسسه «تحقیقات صلح بین المللی استکهلم - SIPRI» در آخرین گزارش سالیانه خود درسال ۲۰۲۱ پیرامون کشور‌های صادرکننده و واردکننده تسلیحات در جهان نوشت:  نقل و انتقال سلاح بین دوره زمانی پنج ساله «۲۰۱۵-۲۰۱۱» و «۲۰۲۰-۲۰۱۶» در سطح ثابت و یکسانی باقی مانده است.

طبق برآورد موسسه «تحقیقات صلح بین المللی استکهلم»، بزرگترین کشورهای صادرکننده تسلیحات طی پنج سال گذشته ایالات متحده آمریکا، روسیه، فرانسه، آلمان و چین بوده است. افزایش قابل توجه صادرات اسلحه آمریکا، فرانسه و آلمان تا حد زیادی توانسته کاهش صادرات سلاح چین و روسیه را جبران کند. واردات اسلحه کشورهای خاورمیانه ۲۵ درصد افزایش داشته است: عربستان سعودی (۶۱%)، مصر (۱۳۶%) و قطر (۳۶۱%) افزایش خرید داشته‌اند. عربستان سعودی بزرگترین وارکننده تسلیحات در جهان است. برای اوّلین بار از دوره زمانی پنج ساله ۲۰۰۱-۲۰۰۵،  مجموع حجم انتقال سلاح بین  کشورها افزایش نداشته است. با این حال، صادرات و واردات اسلحه نزدیک به بالاترین حد خود از زمان پایان جنگ سرد است.

«پیتر دی.ویزمن» عضو ارشد بخش اسلحه و هزینه نظامی موسسه «SIPRI» گفت: «هنوز خیلی زود است که اعلام کنیم رشد نقل و انتقال سلاح طی دو دهه گذشته پایان یافته است. به عنوان مثال تاثیرات پاندمی کرونا می‌تواند باعث شود که برخی کشورها نسبت به برنامه واردات اسلحه ارزیابی مجددی انجام دهند. با این حال، کشورهایی هستند که حتی در دوران اوج پاندمی کرونا در سال ۲۰۲۰ قراردادهای نظامی بزرگی منعقد کرده‌اند.» 

رشد صادرات اسلحه آلمان، فرانسه و آمریکا | سقوط صادرات چین و روسیه

ایالات متحده آمریکا بزرگترین صادرکننده سلاح در جهان باقی مانده است. سهم این کشور در مجموع صادرات اسلحه جهان بین دوره پنج ساله «۱۵-۲۰۱۱» و«۲۰-۲۰۱۶» از ۳۲ درصد به ۳۷ درصد رسیده است. آمریکا در پنج سال گذشته به ۹۶ کشور جهان سلاح صادر کرده است و از این حیث بالاتر از همه صادرکنندگان اسلحه قرار دارد. مقصد نیمی از صادرات اسلحه آمریکا (۴۷%) خاورمیانه و عربستان به تنهایی ۲۴ درصد کل صادرات آمریکا را به خوداختصاص داده است. افزایش ۱۵ درصدی صادرات اسلحه آمریکا بین دوره زمانی «۱۵-۲۰۱۱» و «۲۰-۲۰۱۶» فاصله بین ایالات متحده و روسیه را بیش از پیش افزایش داد. 

روسیه دوّمین کشور بزرگ صادر کننده سلاح در جهان است. صادرات اسلحه این کشور در پنج سال اخیر ۲۲ درصد کاهش داشت. روسیه ۲۲ درصد از مجموع کل صادرات اسلحه جهان در دوره زمانی «۲۰-۲۰۱۶» به خود اختصاص داده است. میزان صادرات روسیه تقریباً برابر میزان دوره پنج ساله «۱۰ -۲۰۰۶» می‌باشد. سقوط ۵۳ درصدی صادرات سلاح به هندوستان به عنوان بازار قدیمی ارسال اسلحه مسکو، دلیل اصلی کاهش شدید صادرات اسلحه روسیه است.

«الکساندرا کیموا» محقق بخش اسلحه و هزینه نظامی موسسه «SIPRI» گفت: «روسیه رشد قابل توجهی در صادرات اسلحه به چین، الجزایر و مصر طی پنج سال اخیر داشته است. امّا این افزایش صادرات نتوانست سقوط بزرگ صادرات به هندوستان را جبران کند. با این حال روسیه قراردادهای نظامی جدیدی با چندین دولت به امضاء رسانده است که احتمالاً به تدریج صادرات این کشور را افزایش خواهد داد. روسیه در اکثر مناطق جهان با رقابت شدید آمریکا مواجه است.»

فرانسه سومین و آلمان چهارمین کشور بزرگ صادرکننده سلاح در جهان هستند. این دو کشور رشد قابل توجهی را بین دوره زمانی «۱۵-۲۰۱۱» و «۲۰-۲۰۱۶» تجربه کردند. صادرات اسلحه فرانسه در پنج سال اخیر ۴۴ درصد افزایش داشت و به بالاترین حد خود از سال ۱۹۹۰ رسید. فرانسه ۸.۲ درصد از مجموع صادرات اسلحه جهان را در دوره زمانی «۲۰-۲۰۱۶» به خود اختصاص داده است. کشور‌های هند، مصر و قطر در مجموع ۵۹ درصد صادرات اسلحه فرانسه را تشکیل می‌دهند. صادرات اسلحه آلمان نیز در پنج سال اخیر ۲۱ درصد افزایش داشت.  آلمان ۵.۵ درصد از مجموع صادرات اسلحه جهان را به خود اختصاص داده است. بازار اصلی تسلیحات ساخت آلمان کشورهای کره جنوبی، الجزایر و مصر هستند.

پنجمین کشور بزرگ صادرکننده اسلحه در جهان چین است. صادرات سلاح توسط پکن در پنج سال اخیر ـــ مشابه مسکو ـــ با کاهش  مواجه بود. صادرات چین ۷.۸ درصد کاهش داشت. چین ۵.۲ درصد از مجموع صادرات اسلحه جهان را به خود اختصاص داده است. کشورهای پاکستان، بنگلادش و الجزایر بازار اصلی تسلیحات ساخت چین هستند.

روند صادرات اسلحه از اوج دوران جنگ سرد در دوره پنج ساله ۱۹۸۱-۱۹۸۵ تا دوره زمانی پنج ساله ۲۰۱۶-۲۰۲۰

رشد تقاضای واردات سلاح در منطقه غرب آسیا (خاورمیانه)

بالاترین رشد در واردات سلاح متعلق به منطقه خاورمیانه است. طی پنج سال اخیر، دولت‌های این منطقه ۲۵ درصد بیشتر از دوره زمانی «۱۵-۲۰۱۱» تجهیزات نظامی وارد کردند. این موضوع حاصل رقابت منطقه‌ای میان کشورهای حاشیه خلیج فارس است. عربستان سعودی (همسایه جنوبی ایران) بزرگترین واردکننده اسلحه در جهان است. ۷۳ درصد واردات سلاح عربستان از آمریکا و ۱۳ درصد از انگلیس است. میزان واردات تسلیحات توسط عربستان سعودی ۱۲.۵ درصد مجموع کل واردات سلاح در جهان است.

میزان واردات سلاح توسط عربستان سعودی (۶۱%) و قطر (۳۶۱%) افزایش داشته است. واردات تجهیزات نظامی امارات ۳۷ درصد کاهش داشته است، ولی تعدادی از قرارد‌های ابوظبی در سال ۲۰۲۰ نظیر تحویل ۵۰ فروند جنگنده گران قیمت F-35 آمریکا حکایت از آن دارد که امارات عربی به واردات حجم بالایی از تسلیحات ادامه خواهد داد. امارات عربی (همسایه جنوبی ایران) هشتمین واردکننده بزرگ سلاح در جهان است ـــ رتبه واردات امارات مربوط به سال ۲۰۲۰ است. امارات طی سالیان اخیر در لیبی و سوریه مداخله نظامی کرده و یکی از اعضای ائتلاف حمله به خاک یمن می‌باشد. در سال ۲۰۱۹ و هنگامی مداخله نظامی کشورهای خارجی در لیبی توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد محکوم شد، امارات با استرالیا، برزیل، کانادا، چین، روسیه، فرانسه، آفریقای جنوبی، اسپانیا، سوئد، ترکیه، انگلیس و آمریکا قرارداد نظامی منعقد کرده بود. 

واردات اسلحه مصر طی پنج سال اخیر ۱۳۶ درصد افزایش داشته است.  مصر در سال‌های اخیر بر سر منابع هیدوکربنی منطقه شرق مدیترانه وارد منازعه با ترکیه شده و از همین رو سرمایه‌گذاری سنگینی در بخش نیروی دریایی خود انجام داده است. 

واردات اسلحه ترکیه طی پنج سال اخیر ۵۹ درصد کاهش داشته است. لغو تحویل جنگنده‌های F-35 آمریکا به ترکیه در سال ۲۰۱۹ عامل اصلی کاهش واردات اسلحه در ترکیه است. پس از خرید سامانه پدافند موشکی S-400 روسیه توسط آنکارا، قرارداد تحویل جنگنده‌های F-35 به ترکیه از سوی واشنگتن لغو شد.

رنگ سبز: کشورهای منطقه خاورمیانه

واردات اسلحه توسط کشورهای آسیا-اقیانوسیه هنوز بالاترین در جهان است

عربستان سعودی، هند، مصر، استرالیا و چین پنج کشوری هستند که بیشترین واردات سلاح را در جهان دارند. منطقه آسیا-اقیانوسیه ۴۲ درصد کل واردات سلاح جهان را در اختیار دارند که از این حیث در رده اوّل جهان قرار می‌گیرند. رده دوّم متعلّق به منطقه خاورمیانه است. هندوستان، استرالیا، چین، کره جنوبی و پاکستان بزرگترین واردکنندگان اسلحه در منطقه آسیا-اقیانوسیه هستند.

وارادات اسلحه ژاپن در پنج سال اخیر، ۱۲۴ درصد نسبت به دوره زمانی «۲۰۱۵-۲۰۱۱» افزایش داشته است. واردات اسلحه تایوان در پنج سال اخیر پایین تر از سال‌های «۲۰۱۵-۲۰۱۱» بود، با این حال چندین سفارش بزرگ خرید تجهیزات نظامی با آمریکا در سال ۲۰۱۹ منعقد کرده است که شامل جنگنده نیز می‌باشد.

«سیمون تی.ویزمن» عضو ارشد موسسه «SIPRI» گفت: «تصور رو به رشد تهدیدات چین در میان بسیاری از کشورهای منطقه آسیا-اقیانوسیه، عامل اصلی واردات اسلحه در این منطقه است.»

هندوستان (واقع در حوزه جنوب شرق ایران) دوّمین واردکننده بزرگ تسلیحات در جهان است (آمار سال ۲۰۲۰). این درحالی است که پاکستان به عنوان همسایه و دشمن هندوستان، یازدهمین کشور در این رده بندی است (آمار پاکستان مربوط به سال ۲۰۲۰است). هند و پاکستان به عنوان دو کشور دارنده بمب اتمی در سال‌های گذشته با طیفی از تسلیحات وارداتی به سرحدّات یکدیگر حمله کردند. بسیاری از بزرگترین صادرکنندگان اسلحه در جهان، دو کشور هند و پاکستان را برای دهه‌ها تامین تسلیحاتی کردند و اغلب به هردو کشور سلاح صادر می‌کنند. واردات اسلحه هندوستان طی پنج سال اخیر ۳۳ درصد کاهش داشت. در این میان، بیشترین ضرر به روسیه تحمیل شد. ۴۶ درصد تسلیحات وارداتی هند از آمریکاست. هند در حال برنامه ریزی برای واردات حجم زیادی از تجهیزات نظامی است.

رنگ قرمز: کشورهای منطقه آسیا-اقیانوسیه

واردات و صادرات اسلحه سایر کشورهای جهان

• صادرات اسلحه انگلیس طی پنج سال اخیر ۲۷ درصد کاهش داشته داشت. انگلیس ۳.۳ درصد از مجموع صادرات اسلحه جهان را در دوره زمانی «۲۰-۲۰۱۶» به خود اختصاص داده است. 
• صادرات اسلحه کره جنوبی طی پنج سال اخیر ۲۱۰ درصد نسبت به سال‌های «۲۰۱۵-۲۰۱۱» رشد داشته است. ۲.۷ درصد سهم بازار صادرات اسلحه به سئول اختصاص دارد. برای اوّلین بار کره جنوبی در لیست ۱۰ کشور بزرگ صادرکننده سلاح در جهان قرار گرفت. (طبق آمار ۲۰۲۰)
• صادرات اسلحه اسرائیل طی پنج سال اخیر ۵۹ درصد نسبت به سال‌های «۲۰۱۵-۲۰۱۱» افزایش داشته است. این رژیم ۳ درصد از مجموع صادرات اسلحه جهان را در دوره زمانی «۲۰-۲۰۱۶» به خود اختصاص داده است. 
• چین بزرگترین واردکننده سلاح در منطقه شرق آسیاست. ۴.۷ درصد از مجموع واردات اسلحه جهان متعلق به چین است.
• کشورهای اروپای مرکزی و اروپای غربی در پایان سال ۲۰۱۹ سفارشات ویژه‌ای جهت واردات ۳۸۰ جنگنده جدید از آمریکا ارائه کردند.
• واردات اسلحه مصر در پنج سال گذشته سه برابر شده است. مصر سوّمین واردکننده بزرگ اسلحه در جهان است.(طبق آمار ۲۰۲۰)
• واردات اسلحه برزیل در در پنج سال اخیر بالاترین میزان درمیان کشورهای آمریکای جنوبی بوده است.۳۱ درصد مجموع واردات اسلحه این قاره متعلق به برزیل است. (طبق آمار ۲۰۲۰)
• منبع واردات سلاح توسط کشورهای پایین دست صحرای آفریقا از قرار ذیل است: روسیه (۳۰%)، چین (۲۰%)، فرانسه (۹.۵%) و آمریکا (۵.۴%).
• واردات اسلحه الجزایر طی پنج سال اخیر،  ۶۴ درصد در مقایسه با دوره زمانی «۲۰۱۵-۲۰۱۱» افزایش داشته است.
• ارمنستان تقریباً کل تجهیزات نظامی خود را (۹۴ درصد) در پنج سال گذشته از روسیه وارد کرده است. آذربایجان نیز ۶۹ درصد تسلیحات خود را از اسرائیل وارد می‌کند.
• در مجموع طی پنج سال اخیر در مقایسه با دوره زمانی «۲۰۱۵-۲۰۱۱» شاهد کاهش واردات اسلحه توسط دولت‌ها بودیم: کشورهای قاره آفریقا (۱۳%)، قاره آمریکا (۴۳%) و قاره آسیا - اقیانوسیه (۸.۳%).

* با وجود تبلیغات گسترده غرب و اذناب‌شان علیه جمهوری اسلامی مبنی بر هزینه پیش از حد در زمینه نظامی، نکته جالب سالنامه موسسه مشهور «تحقیقات صلح بین المللی استکهلم» اینجاست که در فهرست ۴۰ کشور بزرگ واردکننده سلاح در جهان نامی از ایران نیست که این امر نشان دهنده بودجه فوق العاده پایین تهران در زمینه نظامی است. طبق آمار ذکر شده در این گزارش، بزرگترین واردکنندگان اسلحه در جهان در همسایگی ایران به سر می‌برند.