گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، فاطمه هوشنگیبا؛ شروع بیماری کرونا از ابتدای سال ۲۰۲۰ میلادی، شرکت‌های مختلف دارویی در سراسر جهان برای ساخت واکسن مقابله با این پاندمی تلاش کردند. واکسن‌ها پیش از ورود به بازار نیازمند گذراندن فرآیند آزمایش بالینی هستند که خود بسیار زمان‌بر است. حتی اگر واکسنی تایید شود، هنگام تولید و پخش نیز با موانعی از جمله اینکه چه افرادی جهت دریافت واکسن در اولویت هستند و واکسن با چه قیمتی باید به بازار عرضه شود، روبرو هستند.
در ادامه چند نمونه از این واکسن ها را که فاز سوم تحقیقات را به طور موفقیت آمیزی به انجام رسانده اند را بررسی می کنیم: واکسن Pfizer: شرکت فایزر طی آزمایش های مشترکی که با BioNTech آلمان داشته است، واکسن BNT۱۶۲b۲ را تولید کرده که در فاز سوم مطالعات بالینی خود ۹۵ درصد اثربخشی داشته، همچنین برای اثربخشی بیشتر باید در دو دوز و به فاصله ۳ هفته به فرد تزریق شود. این واکسن به عنوان اولین واکسن کووید-۱۹ مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) شناخته می شود. از جمله مشکلات واکسن شرکت فایزر این است که باید در دمای ۷۰- درجه سانتی‌گراد نگهداری شده و در جعبه‌های مخصوص حمل شود.
واکسن moderna: مدرنا دومین واکسن مورد تایید FDA با نام mRNA-۱۲۷۳ است. این واکسن همانند فایزر، واکسن خود را بر پایه mRNA ساخته است که به میزان ۹۴.۵ درصد اثربخشی داشته و در دو دوز و به فاصله ۳ هفته به فرد تزریق می شود. مهم ترین مزیت واکسن مدرنا نسبت به واکسن فایزر این است که می توان آن را در دمای استاندارد یخچال (۲-۸ درجه سانتی گراد) به مدت ۳۰ روز نگهداری کرد بنابراین ارسال این واکسن به کشورهای دیگر آسان تر است. همچنین واکسن مدرنا نسبت به واکسن فایزر ارزان تر می باشد. انجام تحقیقات نشان داد که جهش های مختلف ویروس کووید-۱۹از کشور انگلستان و آفریقا بر روی واکسن مدرنا بی تاثیر بوده و این واکسن همچنان قادر به ایجاد ایمنی در این افراد خواهد بود.
واکسن sputnik v: این واکسن بر پایه آدنوویروس ضعیف‌شده است که در دو دوز تزریق می شود. مطالعات فاز سوم آن در ژورنال معتبر the lancet منشر شده که بر اساس آن این واکسن به میزان ۹۱.۶ درصد اثربخش بوده و توانسته ۱۰۰ درصد علیه نوع حاد بیماری موثر باشد. واکسن اسپوتنیک ارزان تر از واکسن های فوق بوده و در دمای ۲-۸ درجه سانتی گراد نگهداری می شود.
واکسن Astrazeneca: دانشگاه آکسفورد با همکاری شرکت دارویی آسترازنکا واکسنی بنام ChAdOx۱(AZD۱۲۲۲) بر پایه آدنوویروس ضعیف شده تولید کرده و در دو دوز تزریق می شود که بر اساس نتایج فاز سوم تحقیقات بالینی واکسن آسترازنکا، تاثیرگذاری ۷۹ درصد مقابل بیماری علامت دار و ۱۰۰ درصد اثربخشی در جلوگیری از بیماری شدید و بستری شدن در بیمارستان را نشان داد. این واکسن به راحتی در دمای یخچال نگهداری می شود (۲-۸ درجه سانتی گراد). همچنین تحقیقات نشان داده واکسن آسترازنکا علیه جهش های جدید ویروس کووید-۱۹ هم موثر بوده است.
واکسن Johnson & Johnson: واکسن تک دوز جانسون و جانسون بنام Ad۲۶.cov۲.s مجوز استفاده اضطراری سازمان FDA را دریافت کرده که میزان تاثیرگذاری آن ۶۶.۵ درصد است. بنابر گزارش ارائه شده به سازمان غذا و دارو، این واکسن در برابر جهش های دیده شده در کشور آفریقای جنوبی، آمریکا و برزیل موثر بوده و از بیماری با شدت بالا در جهش ها جلوگیری می کند. این واکسن در دمای ۲-۸ درجه سانتی گراد تا سه ماه قابل نگهداری می باشد.
علاوه بر این موارد، واکسن های Sinovac Biotech و Spnopharm چین و واکسن Novavax آمریکا و واکسن Curevac آلمان هم به نتایج قابل توجهی دست یافته اند و هم اکنون در حال استفاده هستند. در حال حاضر ۴ واکسن ایرانی کرونا، مراحل تست انسانی خود را طی می کنند که بر اساس آخرین آمار فرودین ماه ۱۴۰۰ به فازهای جدیدی وارد خواهند شد:
واکسن کُووایران برکت: نخستین پروژه ساخت واکسن کرونا در ایران که توسط شرکت داروسازی شفا (Shifa Pharmed) کلید خورده، کُووایران برکت نام دارد و با استفاده از روش ویروس غیرفعال شده تولید شده است. دکتر حامد حسینی، مدیر مرکز کارآزمایی بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران و مسئول تیم نظارت بر آزمایشات انسانی واکسن کرونا ستاد اجرایی فرمان حضرت امام خمینی (ره) در خصوص آخرین وضعیت تست انسانی فاز دوم این واکسن گفت: خوشبختانه افراد داوطلب تست انسانی تا این مرحله نیز وضعیت خوبی داشته و از مشکل خاصی برخوردار نبودند. پیش بینی می‌کنیم تمامی افراد واجد شرایط برای فاز سوم را تا هفته سوم فروردین شاید هم زودتر وارد مطالعه کنیم.
مینو محرز، عضو علمی ستاد مقابله با کرونا و محقق اصلی پروژه تولید واکسن ایرانی کووبرکت اذعان داشت: با انجام آزمایشات مختلف بر واکسن کووبرکت، مشخص شد این واکسن بر روی ویروس جهش یافته انگلیسی از اثربخشی بالایی برخوردار است. فکر می کنیم می توانیم در اواخر خرداد ماه این واکسن را به تولید انبوه برسانیم. واکسن کُووپارس: این واکسن بر پایه واکسن های نوترکیب است و توسط شرکت داروسازی رازی ساخته شده.
واکسن کووپارس در دو دوز تزریقی همراه با روش افشانی از طریق بینی استنشاق می‌شود. محمد حسین فلاح مهرآبادی معاون تحقیقات و فناوری مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی در خصوص آخرین وضعیت تست انسانی فاز ۱ واکسن کووپارس اظهار کرد: تاکنون این واکسن به بیش از ۵۰ داوطلب تزریق شده و مشکل خاصی هم از لحاظ عوارض جانبی نداشتیم و تا پایان فروردین کل تست انسانی ۱۳۳ نفر به اتمام می‌رسد.
واکسن مشترک ایران-کوبا: دکتر علیرضا بیگلری رئیس انستیتو پاستور ایران درباره آخرین وضعیت واکسن مشترک ایران - کوبا کرونا اظهار کرد: در نیمه دوم فروردین کارآزمایی بالینی فاز سوم واکسن پاستور که فاز نهایی هم هست روی ۲۵ هزار داوطلب در ۷ استان کشور انجام خواهد شد. وی خاطر نشان کرد: این فاز با تزریق ۲ مرحله‌ای به فاصله ۲۸ روز از تزریق اول انجام خواهد گرفت و پیش بینی می‌شود برای هر تزریق یک ماه طول بکشد.
واکسن فخرا: سخنگوی پروژه واکسن فخرا گفته است: امید است با تلاش و همت متخصصین و دانشمندان «سپند» و مشارکت جمعی هموطنان ارجمند، هرچه زودتر بتوانیم فازهای اول و دوم کارآزمایی بالینی واکسن فخرا را با موفقیت پشت سر گذاشته و از این طریق گام بلندی در جهت ریشه‌کنی بیماری منحوس کرونا برداریم. پیش از این نیز، دکتر احمد کریمی، مدیر پروژه واکسن فخرا گفته بود: فکر می‌کنیم اوایل تابستان سال ۱۴۰۰ برای تولید انبوه واکسن فخرا آماده باشیم. با این وجود، تا زمان تحقق ایمنی جمعی که بوسیله واکسیناسیون عمومی بدست می آید، ضروری است که همه ی پروتکل های بهداشتی از آغاز پاندمی به دقت و سخت گیرانه تر اجرا شود تا شاهد هرچه کمتر شدن مبتلایان و مرگ و میر ناشی از این ویروس باشیم.
فاطمه هوشنگی - ترم ۶ فناوری اطلاعات سلامت
انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.