نزدیکی مقتدی صدر و آمریکا با هدف اتحاد علیه ایران؟!

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو - احمد رضاپور؛  نشریه اکونومیست (The Economist) انگلستان در گزارشی تحت عنوان «مقتدی صدر و آمریکا در عراق به هم نزدیکتر می‌شوند» درباره تحرکات جدید این سیاستمدار عراقی نوشت: وزارت بهداشت عراق وقتی بیمارستان «ابن الخطیب» در بغداد را سال گذشته نوسازی می‌کرد، به این فکر نیافتاد که سیستم اطفاء حریق بارانی یا سیستم اعلام حریق در آن تعبیه کند.

نتیجه این شد که وقتی مخزن‌های اکسیژن مخصوص مبتلایان به COVID - 19 در روز ۲۴ آپریل / ۵ اردیبهشت منفجر شد، آتش سریعاً شعله‌ور شد و بر اثر آن حداقل ۸۲ نفر کشته شدند. این آتش سوزی نام «مقتدی صدر» از روحانیون شیعه عراق را به میان آورد. زیرا وزارت بهداشت عراق در کنترل حزب سیاسی مقتدی صدر به نام سائرون است. رقبای سیاسی صدر پس از این حادثه، او را به سوء استفاده از بودجه‌ای متهم کردند که باید خرج نوسازی بیمارستان «ابن الخطیب» می‌شد.

تغییر مقتدی صدر از هیبت یک جنگ سالار به قامت رهبر معترضان از نکات قابل توجه سالیان اخیر بوده است. او که یکبار رهبری اعتراضات علیه فساد را بر عهده گرفته بود، اکنون هدف این اعتراضات می‌باشد. با افزایش قدرت صدر، منافع او نیز تغییر کرده است. اخیراً نیز به دشمن سابق خود آمریکا نزدیکتر شده است.

مقتدی صدر مدتی نه چندان طولانی پس از سرنگونی صدام در سال ۲۰۰۳ گفت: «صدام ماری کوچک بود؛ اما آمریکا مار بزرگ است.» نیروهای مسلّح وابسته به مقتدی صدر طی سالیان پس از اشغال، به نیروهای آمریکایی حمله می‌کردند و متعاقباً صدها نفر از آنان را کشتند. امّا امروز که آمریکا نیروهای خود در عراق کاهش می‌دهد (فقط ۲۵۰۰ نظامی باقی مانده است)، ایران به عنوان چالشی بزرگتر برای استقلال عراق مطرح شده است[!] مقتدی صدر از طریق شبه نظامیان و سیاستمداران حامی خود در عرصه حاکمیت عراق تاثیرگذار است. آمریکا، ایران را به عنوان تهدیدی برای خود در عراق می‌بیند؛ مقتدی صدر نیز همینطور!

رابطه این روحانی شیعه با ایران پیچیده است. او سال‌های متمادی در قم زندگی و تحصیل می‌کرد. ایران نیز گاهی از او در قامت یک متحد بهره می‌برد، امّا صدر هنوز حامی ایده ملّی گرایی عراقی است. در سال ۲۰۱۹، هنگامی که اعتراضات علیه فساد و نیز نفوذ ایران! در عراق آغاز شد، نیرو‌های صدر از آن پشتیبانی کردند ـــ حداقل در ابتدای کار که اینگونه بود. وقتی به نظر آمد که گویی معترضان بدنبال کنار زدن او نیز هستند، نیروهای صدر به جمع کردن اعتراضات کمک کردند. برخی از مقامات عراقی [اتهام] مسئولیت حمله پهبادی به خانه مقتدی صدر در سال ۲۰۱۹ را متوجه ایران می‌دانند!

به نظر می‌رسد مقتدی صدر، نفوذ ایران در عراق را تهدیدی برای قدرت خود می‌داند. همین امر به فهم این موضوع کمک می‌کند که چرا "صدر اخیراً از بیانیه آمریکایی‌ها و دولت عراق مبنی بر تایید حضور نظامی آمریکا در این کشور استقبال کرده است". صدر همچنین حملات راکتی [منتسب به] نیروهای تحت الحمایه ایران به سفارت آمریکا در بغداد و فرودگاه نظامی مورد استفاده آمریکا را محکوم کرد. صدر حتی پیشنهاد داد که شبه نظامیان تحت امر او از سفارت‌خانه‌های خارجی محافظت کنند. او همچنین گفته است که روابط با سعودی و امارات، دو کشور متحد آمریکا و دشمن ایران، باید تقویت شود. 

مقتدی صدر گفتگوی مستقیم با آمریکا را رد می‌کند ولی هر دو دارای منافع مشترکی هستند. هر دو از پیشنهاد چند میلیارد دلاری شرکت دوو کره جنوبی برای توسعه بندر فاو در جنوب شرقی عراق حمایت می‌کنند. مقتدی صدر همچنین در اندیشه یک اتحاد انتخاباتی با اعراب سنّی و سیاستمداران کرد نزدیک به آمریکا است. 

مقتدی صدر از مصطفی الکاظمی برای نخست وزیری عراق پشتیبانی کرد. الکاظمی از سوی آمریکا حمایت می‌شود و در تلاش برای محدودکردن نفوذ ایران است. او با مخالفت احزاب حامی ایران در پارلمان روبرو شده بود ولی حزب سائرون از الکاظمی در مقابل آرای عدم اعتماد محافظت کرد. 

اکونومیست در ادامه "به نقل از یک مقام عراقی که هویت آن را اعلام نمی‌کند" نوشت: «عراق در هرج و مرج است. ایران درحال پر کردن این خلاء قدرت است و مقتدی صدر تنها قدرتی است که می‌تواند در برابر آن مقاومت کند.» برخی در غرب موافق این گزاره هستند.

مقتدی صدر از تحریم‌های سال ۲۰۱۹ آمریکا علیه رهبران عراقی حامی ایران در امان ماند. مقامات آمریکایی در دولت ترامپ در تلاش بودند که از طریق سفیر عراق در انگلیس با جریان صدر ارتباط بگیرند. سفیر عراق در لندن عموزاده مقتدی صدر است. (در واقع پدر سفیر پسر عموی پدر مقتدی صدر است) رئیس جمهور بایدن هنوز در حال تدوین سیاست خود در عراق است و احتملاً به دنبال کاهش تنش با ایران باشد. امّا برخی از اعضای دولت، متحدان سیاسی آمریکا در عراق را به هماهنگی با مقتدی صدر پیش از انتخابات اکتبر / مهر عراق تشویق می‌کنند. یکی از تحلیلگران غربی گفت: «در عین اینکه عناصر تحت الحمایه ایران را نابود کنید، سوار مقتدی صدر شوید؛ بعد از هشت سال دوباره یک فکر [دیگری] می‌کنید.»

برخی دیگر این تفکر را اشتباه می‌دانند. یکی از معترضانی که مقتدی علیه او شده است، درباره صدر گفت: «نمی‌توان به او اعتماد کرد.» بلندترین هشدارها از سوی معتمدان سابق مقتدی صدر شنیده می‌شود. «اسعد الناصری» شیخ مخالف مقتدی صدر [و ایران] معتقد است که هدف صدر قبضه کردن دولت است. «غیاث التمیمی» از شیوخ روحانی مخالف صدر [و ایران] نیز گفت: «حمایت غرب از صدر یک اشتباه استراتژیک و تاریخی خواهد بود.» و در ادامه بیان کرد که رسیدن دولت به مقتدی صدر در واقع سپردن کشور به دیکتاتوری بدتر از صدام است!