گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، زهرا مهران راد؛ لبنان پس از انفجار بندر بیروت وارد یک بحران سیاسی شده است؛این کشوردر تاریخ چهارم اوت سال ۲۰۲۰ (۱۴ مرداد) در بندرگاه بیروت شاهد انفجاری مهیب بود؛ انفجاری که بیش از ۱۹۰ کشته و ۶۵۰۰ مجروح به دنبال داشت.
به دنبال این انفجار و تشدید بحران سیاسی در این کشور «حسان دیاب» نخستوزیر پیشین این کشور استعفا کرد و «مصطفی ادیب» با رأی پارلمان لبنان به عنوان مأمور تشکیل کابینه در این کشور انتخاب شد.
با این حال، او نیز پس از گذشت چند هفته انصراف خود را اعلام کرد تا اینکه الحریری به عنوان مأمور جدید تشکیل کابینه در این کشور انتخاب شد، اما او نیز تا امروز موفق به تشکیل کابینه جدید نشده و با میشل عون رئیسجمهور لبنان به اختلاف برخورده است.
پس از عدم توافق «سعد الحریری» با «میشل عون» رئیسجمهور لبنان، الحریری در نطقی از انصراف خود از تشکیل کابینه پس از گذشت نزدیک به ۹ ماه از انتخاب وی برای این کار، خبر داد.
این اعلام در شرایطی که لبنان با بحران اقتصادی ناشی از عدم تشکیل دولت روبهرو است، به مثابه بنزینی بر روی آتش بود و بهانهای شد تا هواداران سعد الحریری به خیابانها بریزند. برا اساس تحولات رخ داده در لبنان برآن شدیم تا با "سید امیر موسوی" کارشناس مسائل استراتژیک به تحلیل روند تحولات در لبنان و عدم توان تشکیل دولت در این کشور و استعفای بار سوم سعد احریری و البته نقش حزب الله لبنان در سپهر سیاسی لبنان بپردازیم.
*سعد الحریری برای تشکیل کابینه ژست دولت تکنوکرات را داشت
دانشجو: اوضاع آشفته و استعفای ناگهانی نخست وزیر در لبنان را چطور ارزیابی می کنید؟
موسوی: به نظر می رسد، سعد حریری به دنبال آن است که وزرایی را معرفی کند که مورد تایید میشل عون رئیس جمهور نیست با این اقدام خود این طور وانمود کند که به دنبال تشکیل یک دولت تکنوکرات (دولت متخصص، فن سالار و به دور از حزب و گروه) است. در حالی که خود سعد حریری رئیس یک حزب بزرگ به نام المستقبل در لبنان است و در طی این شرایط نیز نمیتواند حضور دیگر احزاب و گروهها را در کابینه جدید لبنان رد کند و کاری کند که فقط حزب المستقبل در کشور حاکم باشد.
از سوی دیگر رئیس جمهور لبنان میگوید از لحاظ قانونی انتخاب کابینه مسئولیتی مشترک بین رئیس جمهور و نخست وزیر است و رئیس جمهور مجبور نیست، لیست پیشنهادی نخست وزیر را بدون، چون و چرا فقط تایید کند بلکه براساس قانون لبنان نخست وزیر و رئیس جمهور این کشور باید بر سر اسامی وزرا توافق داشته باشند.
*اگر پافشاری حزب الله و میشل عون نبود شاید سرنوشتی شبیه خاشقچی در انتظار الحریری بود
دانشجو: آیا عربستان از استعفای الحریری استقبال کرد؟(به هرحال او گروگان سعودی ها در سال گذشته و در ریاض بود)
موسوی: عربستان سعودی تمایلی به تشکیل کابینه توسط سعد حریری نداشت ومطابق آنچه گفتید بعد از ربودنوی در ریاض و بازداشت او این حزب الله لبنان و رئیس جمهور این کشور بودند که با فشارهای خود سبب آزادی سعد حریری شدند والا شاید سرنوشتی شبیه خاشقجی در انتظار او بود، اما به هر حال به نظر میرسد تمایلات فرانسوی حریری بیشتر بوده و به همین دلیل او درست بعد از برگشت از قاهره (مستعمره فرانسه) مستقیما به دفتر عون رفت و لیست وزرا را به رئیس جمهور ارائه داد و پس از مخالفت ضمنی میشل عون از همان جا رسما استعفای خود را رسانهای کرد. اساسا مشخص نیست سعد حریری در قاهره با چه کسانی ملاقات داشت و چه مسائلی در این سفر رد و بدل شد دقیقا پس از این سفر حریری عزم خود را برای استعفا از تشکیل کابینه در صورت مخالفت رئیس جمهور جزم کرد.
دانشجو : استعفای الحریری را تا چه حد می توان سناریویی از پیش تعیین شده دانست؟
موسوی: به نظر میرسد منطقه خاورمیانه این روزهاگرفتار بازیهای پیچیدهای شده است که سعد حریری بازیگر کوچکی در این سناریو به حساب میآید ،هم زمان با استعفای سعد حریری از پست نخست وزیری شاهد آن هستیم که در عراق مقتدی صدر اعتکاف سیاسی میکند و از سوی دیگر تحولات افغانستان و خروج آمریکا از منطقه نیز هر روز پیچیدهتر میشود.
*سناریوی استعفای الحریری نقشه فرانسه برای برون رفت از کمکهای مالی به دولت لبنان بوده است
فرانسویها کمکهای بین المللی به لبنان را پس از انفجار بندر بیروت در سال گذشته منوط به تشکیل دولت و معرفی کابینه در این کشور کردند ، اما به نظر میرسد از آنجا که غرب پولی برای پرداخت ندارد این سناریو بازی فرانسوی هاست تا سعد حریری استعفا دهد تا به این ترتیب عملا دولت رسمی در لبنان تشکیل نشود تا فرانسه مجبور به عمل به وعده و پولی پرداخت پول باشد، چون براساس تعهدی که فرانسویها در اجلاس پاریس دادند بنا شده بود پس از تشکیل دولت در لبنان چهار میلیارد دلار به این کشور پرداخت کنند، اما از آنجا که با شرایط کرونا و اوضاع سخت اقتصادی در جهان احتمالا غرب نیز این پول را ندارد براساس این بازی سعد حریری را مجبور به استعفا کردند.
دانشجو: این شرایط بحران اقتصادی در لبنان را سخت تر نخواهد کرد؟
موسوی:دقیقا، وقتی کمکهای اقتصادی غرب به لبنان صورت نگیرد شرایط مردم در این کشور به مراتب سختتر خواهد شد و از این رو غرب امیدوار است تا با این فشار اقتصادی جایگاه حزب الله در این کشور را متزلزل کند، چون اساسا غرب و صهیونیستها از سال ۲۰۰۶ یعنی جنگ ۳۳ روزه حزب الله از این حزب کینه بزرگی دارند و همچنان به دنبال انتقام از آنها هستند.
*کشتی های حامل بنزین از ایران به لبنان در انتظار تصمیم "حسن نصر الله"/ اقدامی که گشایش اقتصادی برای لبنان و ایران خواهد داشت
دانشجو : در این شرایط آیا حزب الله لبنان ابتکار عملی برای خروج از این بحران نخواهد داشت؟
موسوی: شنیدهها حکایت از آن دارد که حسن نصر الله در نظر دارد تا با یک حرکت مبدعانه طرف مقابل را خلع سلاح خواهد کرد، به این ترتیب که بنزین را از جمهوری اسلامی وارد کنند، این در حالیست که کشتیهای حامل بنزین نیز برای این اقدام کاملا آماده باش و منتظر تصمیم رهبر حزب الله هستند. براساس این تصمیم بناست هر کشتی دو میلیون بشکه بنزین از ایران وارد کند و پول آن را به صورت لیر به ایران پرداخت خواهند کرد.
این تصمیم دو تاثیر استراتژیک در مناسبات جهانی خواهد داشت، از یک طرف قیمت لیر در لبنان بالا خواهد رفت و ارزش پول لبنان که به شدت کاهش یافته سیر صعودی پیدا میکند و آسایشی نسبی برای مردم ایجاد خواهد شد و از سوی دیگر این تبادل تجاری به نفع جمهوری اسلامی هم خواهد بود.
*بازگشایی مرز لبنان و سوریه و امکان صادرات محصولات کشاورزی طرح دیگر حزب الله برای گشایش اقتصادی است
اقدام دیگر حزب الله برای گشایش اقتصادی در لبنان را بازگشایی مرز لبنان و سوریه دانست است، بازگشایی مرز لبنان و سوریه از اهمیت بالایی برخوردار است، اما در حال حاضر عربستان، آمریکا، فرانسه و اسرائیل امکان بازگشایی آن را نمیدهند این در حالی است که بازگشایی این مرز تاثیر بسزایی در گشایش امور اقتصادی مردم لبنان دارد، چون مرز لبنان از سمت خشکی فقط با سوریه در ارتباط است و کشاورزان لبنانی این ایام به دلیل بسته بودن این مرزها محصولات خود را تلف میکنند و امکان صادرات آن را ندارند و احتمالا حزب الله از طریق حضور مردمی در مرز با اعتصاب و تظاهرات این مرز را باز خواهد کرد.
اخیرا رهبر حزب الله لبنان در سخنرانی خود گفته بود: در لبنان هر کس از دوستان خود استفاده کند اگر دوستان شما آمریکا و اسرائیل و عربستان و غرب اینها هستند کمکهای خود را ارائه دهند ما نیز از دوستان خود در ایران کمک خواهیم خواست یعنی هر کس از ظرفیت خود برای نجات لبنان استفاده کند.
*بحران لبنان ازیک سو به مذاکرات وین و از سوی دیگر به ارتباط تهران- ریاض گره خورده است
دانشجو: شرایط اخیر لبنان آیا آبستن بحران در این کشور است؟
موسوی:شرایط فعلی لبنان شرایطی بسیار خطرناک است، چیزی که لبنان را امروز میتواند سرپا نگاه دارد ائتلاف بین مسیحیان، شیعیان و سنیان این کشور است.در حال حاضر مشکل لبنان به دو موضوع مهم گره خورده است یکی مذاکرات ایران در وین و دیگری ارتباط ایران و عربستان است که اگر این دو حل شود مشکلات منطقه به ویژه لبنان نیز حل و فصل خواهد شد.
از این منظر بسیاری از تحلیل گران معتقدند چنانچه بعد از به نتیجه رسیدن مذاکرات در وین دولت لبنان تشکیل کابینه دهد این کابینه با ثبات بیشتری مواجه خواهد شد و این روند حکایت از آن دارد که همه وقایع در منطقه سلسله وار به یکدیگر مربوطند و بر هم تاثیر میگذارند. این در حالی است که اگر لبنان منظم شود یعنی حزب الله قوی شده که این هیچ گاه مورد نظر آمریکا و غرب نخواهد بود و از سوی دیگر آشوب و آشفتگی لبنان نیز منافع آنها را با خطر مواجه میکند.در این صورت حل و فصل مذاکرات در وین و همچنین ارتباط تهران – ریاض میتواند تاثیر بسزایی در این روند داشته باشد، چون تفاهمات استراتژیک میان ایران و جهان در وین، و از سرگیری ارتباط ایران و عربستان از سوی دیگرسایر مسائل مثل موضوعات لبنان، عراق و منطقه که موضوعات ریزتری به حساب میآید را نیز حل خواهد کرد .