گنجی: صداسیما می‌تواند با ورود به فضای نخبگانی مخاطب جذب کند / ادعای مخاطب نداشتن صداوسیما دروغ است

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو- نرگس روزبه؛ از آنجایی که مدیران رسانه با اقتضائات مدیریت رسانه، الزامات رعایت چهارچوب‌ها، مدیریت بودجه و منابع انسانی و اولویت‌های انتقال پیام آشنایی دارند، بهتر از هرکسی می‌توانند عملکرد رسانه‌ملی را نقد و بررسی کنند؛ از این رو تصمیم‌گرفتیم تا سلسه گفتگو‌هایی را با مدیران رسانه در خلال پرونده صداوسیما داشته باشیم تا بیش از پیش جایگاه رسانه‌ملی را در جمهوری اسلامی روشن کنیم. در دومین گفتگو از سلسله گفتگو‌های «صداوسیما از نگاه مدیران رسانه»، به سراغ محمد عبدالله گنجی، مدیر مسئول روزنامه جوان رفتیم.

عبدالله گنجی در ابتدا با اشاره به مشکل فرامدیریتی سازمان گفت: «بخشی از چالش‌های صداوسیما قطعا مدیریتی و ناشی از اشکالاتی در طراحی و سیاست‌گذاری است، اما بخش مهمی از مشکلات صداوسیما به دلیل اقتضائات جامعه سنتی و مدرن در عصر ما است. دوگانه‌ای داریم که صداوسیما نمی‌تواند خودش را با آن تنظیم کند؛ بنابراین مسئله اصلی صداوسیما این است که به دلیل تنوع و تکثر فرهنگی و نگرشی که در جامعه وجود دارد، کسی از آن راضی نمی‌شود و این تنوعی که ما از آن حرف می‌زنیم هم تنوع فرهنگی است هم هوشی هم تحصیلی و این در واقع مشکلی فرامدیریتی است. رسانه‌ملی یک رسانه عمومی است و بعضاً نخبگان آن را نمی‌پسندند.

فرض کنید که درحال حاضر چیزی از این رسانه پخش می‌شود که من و شمای حزب‌اللهی از آن ایراد می‌گیریم که این چه وضع صداوسیمای جمهوری اسلامی است؟ از سمت دیگر عده‌ای می‌گویند که این صداوسیمای جمهوری اسلامی اصلا برنامه شاد ندارد، فقط عزاداری است و جذابیت ندارد. یعنی هم حزب‌اللهی‌ها از صداوسیما طلب‌کاراند هم غیر غیرحزب‌اللهی‌ها؛ و در نهایت صداوسیما ذائقه هرکدام را به عنوان اولویت در نظر بگیرد دیگری ناراضی است. صداوسیما هنوز راهی برای این مشکل رفع مشکل پیدا نکرده است. یک روز شخصی یکی از علما پیشنهاد می‌دهد تا شبکه‌ای مخصوص زنان ایجاد شود، بعد گفتند مگر شبکه‌ای که خاص زنان هست مردان نمی‌توانند ببینند؟ لذا نه تنها خود صداوسیما به راهکاری نرسیده است بلکه پیشنهادات کارآمدی هم برای رفع مشکل مطرح نمی‌شود.»

گنجی ادامه داد: «حالا اینکه اصل کار، کار مشکلی است به این معنی نیست که صداوسیما ایرادی ندارد. اعتقاد من این است که جنبه‌های کیفی صداوسیما با رشد کمی آن پیش نیامده است؛ که البته این موضوع فارغ از مسئله خبر است. در عرصه خبر صداوسیما دو مأموریت دارد که هم مکمل یکدیگرند و هم بی ارتباط با هم. یکی از آن‌ها اطلاع‌رسانی به مردم است و یکی دیگر از‌آن‌ها مقابله با جنگ روانی دشمن است. مثلا در ماجرای فتنه ۸۸ همانجایی که درحال مقابله با دشمن است مخاطب داخلی احساس کند که خودش هم جزو آن دشمن است پس مخاطب داخل هم ناراحت می‌شود.»

او پیرامون یکی از جدی‌ترین نقد‌هایی که به صداوسیما وارد است، گفت: «به مرور زمان حوزه‌های فکری، سیاسی، تئوریک در صداوسیما کم‌رنگ شده است. ما نباید از اینکه کسی در رسانه‌ملی حرف متفاوتی بزند بترسیم. حتی اگر کسی حرف ناسزایی هم بزند در واقع خودش را کوچک کرده است. در جامعه ما که کسی با بی‌احترامی به محبوبیت نرسیده است؛ بنابراین اگر صداوسیما به کسی تریبون دهد که بیاید حرف‌های تند و مخالف بزند یکی از نقاط قوت خود را ثابت کرده است. اگر دیده باشید خیلی وقت‌ها هم صداسیما گزارش مردمی‌هایی پخش می‌کند که خیلی هم به نفعش نیست، اما در کار رسانه انعکاس نظرات مخالف، بسیار کمک کننده است؛ بنابراین من معتقدم که همه کسانی که چهارچو‌ب‌های نظام را قبول دارند، آنتن برای نقد کردند داشته باشند البته که نه نقد یک‌طرفه و ما از این موضوع نباید ترسی داشته باشیم. به نظر من یکی از راهکار‌های جلب اعتماد مخاطب را می‌توان در برنامه‌های گفتگومحور پیدا کرد.»

مدیرمسئول روزنامه جوان با اشاره به این موضوع که تمام کسانی که قرار است روی آنتن رسانه‌ملی حاضر شوند باید به اصول جمهوری اسلامی پایبند باشند؛ درباره این اصول گفت: «انقلاب اسلامی اصولی دارد که این اصول اختصاصی جمهوری اسلامی است و به گفته مقام معظم رهبری پنج اصل است. اصل اول؛ جمهوری اسلامی، مردم سالاری دینی یا همان اسلام سیاسی است. اصل دوم؛ اندیشه و سیره امام خمینی به صورت جامع است. امام جز اصلی‌ترین اصول انقلاب است. اصل سوم؛ ولایت فقیه است. اصل چهارم؛ قانون اساسی است. قانون اساسی میثاق ملی ایرانیان است. به راحتی از تریبون رسانه‌ملی می‌شود مسئولین را برای عدم پایبندی به این اصول بازخواست کرد. اصل پنجم؛ سیاست‌های کلی نظام است. سیاست‌های کلی نظام یعنی تبلور عملی اصل ولایت فقیه در کشور؛ که این اصل در سال ۸۸ توسط مقام معظم رهبری به چهار اصل قبل اضافه شده است. حالا تمام کسانی که این پنج را اصل را قبول دارند می‌توانند روی آنتن رسانه‌ملی نقد و گفتگو کنند؛ و به نظر من در صداوسیما باید روی این افراد باز باشد. فرض کنید که آبان ۹۸ اتفاق افتاده است حالا سیستم امنیتی ما که از پشت پرده ماجرا با خبر است و وزارت کشور که نقش اجرایی داشته است و چند منتقد می‌توانند روی آنتن رسانه‌ملی بحث کنند تا موضوع برای مردم روشن شود.»‌

گنجی با تاکید بر بی‌پایه و اساس بودن این ادعا که مردم دیگر صداوسیما را تماشا نمی‌کنند، گفت: «از نظر من این ادعا سراسر دروغ است؛ اگر کسی صداوسیما را نمی‌بیند پس شما چرا انقدر حساسید؟ همه نظرسنجی‌ها هم نشان می‌دهد که صداوسیما را هنوز مخاطب دارد. در بحث خبر اتفاقاً این آمار بیشترهم هست شاید یک فیلم یا سریال مخاطب نداشته باشد یا مخاطبانش کم باشد، اما چون زندگی مردم طبق امور این کشور جریان دارد به همین دلیل می‌شود گفت مردم، مسائل کشور را از اخبارصداوسیما دنبال می‌کنند.»

او در ادامه علت کاهش مخاطب گفت: «از نظر من کاهش مخاطب در صداوسیما به دلیل ضعف عملکردی آن نبوده است بلکه به دلیل تنوع در رسانه‌های نسل امروز است. شما قبلا روستا داشتید و یک مغازه، پس فقط از آن خرید می‌کردید؛ امروز یک روستا دارید و چندین مغازه پس به طور طبیعی گاهی به هریک از آن‌ها سر می‌زنید. ما باید انحصار رسانه در گذشته را در نظر بگیریم. همین الان خود خبرگزاری دانشجو تلویزیون اینترنتی دارد؛ مخاطبی که آن را دنبال می‌کند به این معنی نیست که با صداوسیما دشمن است بلکه فقط جای دیگری نیاز او را رفع کرده است. با همه این توصیفات بازهم اوضاع شبکه خبر و شبکه سه در جذب مخاطب خوب است.»

مدیرمسئول روزنامه جوان در پاسخ به این سوال که آیا تلاش صداوسیما در این رقابت، تلاش روبه جلویی است یا نه، گفت: «من معتقدم اگر صداوسیما در مباحث فکری و تئوریک، تجدید نظر نکند، قطعاً ضرر خواهد کرد. چون این بخشی که رسانه‌های دیگر خیلی به آن نمی‌پردازند. منابع و نیروی انسانی یکی از اصلی‌ترین مشکلات صداوسیما است. ابتکار و هنر حرف اصلی را در صداوسیما می‌زند. صداوسیما اگر هنر جذب داشته باشد به راحتی قدرت رسانه‌های ماهواره‌ای را از بین می‌برد.

به عنوان مثال عرض کنم که وقتی سریال مختارنامه از تلویزیون پخش می‌شد، ۹۰ درصد مردم آن را می‌دیدند؛ چون هنر فاخری بود و هنر اگر فاخر باشد خودش مخاطب جذب می‌کند. به گفته مقام معظم رهبری، هیج چیز بدون هنر ماندگار نمی‌شود. اینکه گاهی می‌بینیم مخاطبان شبکه ۳ بیشتر است به این دلیل است که از نظر من این شبکه به هنر آلوده‌تر است و جنبه‌های هنری آن بیشتر است؛ و در کنار آن توجه به قشر جوان با همان زبان هنر در آن بیشتر است پس مخاطب بیشتری دارد. ما می‌توانیم همین نکاتی که مخاطب را به شبکه جذب می‌کند را محور قرار دهیم و باقی شبکه‌ها را با آن آسیب‌شناسی کنیم.»

او در پایان با اشاره به این موضوع که جمهوری اسلامی با دشمنان سرسختی مواجه است، گفت: «دشمان جمهوری اسلامی از نظر رسانه از ما جلوتر هستند؛ صداوسیما چهارچوب‌های ذاتی دارد که خیلی از کار‌هایی که رسانه‌های خارجی برای جذب مخاطب انجام می‌دهند را نمی‌توانند انجام دهند؛ بنابراین یک بخشی از محدودیت‌های صداوسیما همان چهارچوب‌های دینی است؛ همه مردم جامعه ما که نمی‌خوهند دقیقاً همه چهارچوب‌های دینی را رعایت کنند پس کار صداوسیما در این میان خیلی سخت است. این موضوع درباره روزنامه‌ای ما هم به راحتی دیده می‌شود. اما به دلیل تنوع روزنامه‌ها خیلی به چشم نمی‌آید. ما همین الان کسی را داریم که عاشق روزنامه کیهان‌اند و کسانی را داریم که از روزنامه کیهان متنفرند. چون تکثر داریم مخاطب حق انتخاب دارد. اما همه این مسائل دلیل نمی‌شود که صداوسیما به مقوله جذب حداکثری توجه نداشته باشد. صداوسیما اگر نمی‌تواند به فضای جاذبه‌های مبتذل وارد شود، اما به راحتی می‌تواند با ورود به فضای فکری و نخبگانی مخاطب جذب کند.»