ایرانی‌ها دیگر از آمریکا نمی‌ترسند/ اسرائیل باید با این واقعیت کنار بیاید؛ تهران هر زمان که اراده کند می‌تواند بمب اتمی بسازد

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو - احمد رضاپور؛ مجلّه سیاست خارجی آمریکا (Foreign Policy) در تحلیلی تحت عنوان «ایران بدنبال پرکردن خلاء قدرت در خاورمیانه است» نوشت: منابع آمریکا و بین‌المللی هر دو به این باور نوظهور [تهران] اشاره ‌می‌کنند که قصد دارد در پوشش ادامه مذاکرات با غرب به یک دولت «در آستانه هسته‌ای»* تبدیل شود. دولت بایدن اعلام کرده هنوز نسبت به بازگشت تهران به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ امیدوار است، اما در خلوت، مقامات آمریکا هراس دارند که ایران همین الان هم درحال اجرای برنامه جایگزین خود است: سختگیری در مذاکرات درحالیکه جایگاه خود در وضعیت آستانه هسته‌ای تثبیت کند.

 این جمع بندی وحشتناک پس از خروج عجولانه رئیس جمهور بایدن از افغانستان و متعاقب آن تسلط طالبان بر این کشور حاصل شده که به دشمنان و متحدان ایالات متحده نشان داد «برنامه بایدن خروج از منطقه برای تمرکز بر تهدید چین است.» برخی این راهبرد را ناشی از اثرات پرونده افغانستان می‌دانند و این به طور جدی به اعتبار آمریکا در خاورمیانه ضربه زد. 

دنیس راس - دیپلمات کهنه‌کار آمریکا در امور خاورمیانه گفت: «روشن است که ایرانی‌ها دیگر از آمریکا نمی‌ترسند. این بدان معناست که ما سطح بازدارندگی لازم را در زمینه هسته‌ای و یا در منطقه‌ نداریم.»

راس و سایرین این وضعیت را معکوس «کارزار فشار حداکثری» می‌دانند که پیش از خروج دونالد ترامپ - رئیس جمهور آمریکا از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ توسط کاخ سفید علیه ایران اعمال شد. تهران طبق توافقنامه هسته‌ای با بازرسی‌های سازمان ملل و محدودیت غنی‌سازی اورانیوم در ازای رفع تحریم‌ها موافقت کرد. دنیس راس گفت: «ایران در حال حاضر نوعی رویکرد فشار حداکثری را در قبال آمریکا اتخاذ کرده است. این رویکرد ترامپ گونه علیه ماست و انتظار دارند که که ما آن را قبول کنیم.»

ترامپ در سال ۲۰۱۸ با حمایت پر شور نتانیاهو - نخست وزیر وقت اسرائیل از آنچه «توافق وحشتناک» می‌نامید، خارج شد. سپس آنچه را که مقامات وقت کاخ سفید از آن به عنوان «فشار حداکثری» نامیدند، علیه ایران اعمال کردند که شامل حجم بالایی از تحریم‌های جدید جهت کشاندن ایران به میز مذاکره بود!

راهبرد «فشار حداکثری» به صورت کامل شکست خورد و ثابت شد نتانیاهو اشتباه می‌کرد که یا ایران تحت فشار تحریم‌ها فرو می‌پاشد و یا ترامپ مجبور خواهد شد که به ایران حمله نظامی کند. اکنون ایران بیش از هر زمانی به بمب اتمی نزدیکتر شده است. برخی از کارشناسان اکنون باور دارند که تهران با داشتن مواد شکافت پذیر یا اورانیوم درجه سلاح تنها یک ماه برای ساخت یک بمب اتمی فاصله دارد.

جیک سالیوان - مشاور امنیت ملی آمریکا به عربستان سعودی رفت تا به جنگ جاری در یمن بین نیروهای نیابتی ایران! و عربستان بپردازد که این امر نشان دهنده آن است که خواهان مشارکت در امور منطقه هستند. اما مقامات سعودی به اقدامات آمریکا نظیر دستور خروج سامانه‌های پدافند هوایی پاتریوت و جنگنده‌ها از خاک عربستان توجه بیشتری دارند که عمدتاً برای آنان نشان دهنده عقب نشینی آمریکاست. علاوه بر این ریاض نشان داده است که عربستان احتمالاً برنامه اتمی خود را در صورت نزدیکی ایران ایجاد کند. دولت بایدن با ارسال سیگنال‎های نامشخص درباره خط قرمز هسته‌ای آمریکا ممکن است زمینه را برای مسابقه تسلیحات هسته‌ای در خاورمیانه فراهم کند که این دقیقاً همان چیزی است که قرار بود برجام از آن جلوگیری کند.

خواه تهران به نقطه‌ای برسد که آشکار سلاح هسته‌ای بسازد یا خیر، نگرانی بزرگتر امّا این است که تهران مشابه ژاپن دانش فنی و غنی‌سازی اورانیوم را برای ساخت سریع یک بمب اتمی خواهد داشت. حتی با این برآیند که به وضعیت «آستانه هسته‌ای» شناخته می‌شود، ایران موازنه قدرت در منطقه را به طرز چشمگیری تغییر خواهد داد. با وجود اعلام  همیشگی سید علی خامنه‌ای رهبر عالی ایران مبنی بر اینکه ایران بدنبال سلاح هسته‌ای نیست امّا بسیاری از کارشناسان بر این باورند که وضعیت آستانه هسته‌ای حداقلی ترین چیزی است که بدان راضی خواهد بود.

 رائول مارک - افسر سابق C.I.A و متخصص امور ایران گفت: «هیبت شکست ناپذیر بخشی از میراث رهبر ایران خواهد بود. پس از ماجرای افغانستان این تصور که بایدن از نیروی نظامی علیه برنامه هسته‌ای ایران استفاده می‌کند، واقعاً باورپذیر نیست. برای اسرائیل ممکن است اینطور باشد.»

اسرائیل، سعودی و سایر متحدان آمریکا نظیر امارات عمیقاً نگران هستند که چیزی بیشتر از دادن اطمینان خاطر از واشنگتن دریافت نکنند. آموس هارل - ستون نویس امنیتی روزنامه هاآرتص اسرائیل گفت: «نگرانی زیادی در وقایع افغانستان وجود دارد و تقریباً برای اسرائیل واضح است که اولویت‌های کنونی آمریکا چین، کرونا و تغییرات آب و هوایی است. ایران جزو سه اولویت اصلی آمریکا نیست. برخلاف لفاظی‌های تند نتانیاهو، او ارتش اسرائیل را بطور کامل برای حمله به ایران آماده نکرده بود. در نتیجه کارشناسان امنیتی اسرائیل عجولانه درحال بررسی گزینه‌های جدید شامل خرابکاری‌های دیگر در برنامه هسته‌ای نظیر ترور دانشمندان هسته‌ای ایران است.»

ایهود باراک - نخست وزیر و وزیر دفاع سابق اسرائیل نیز در روزنامه یدیعوت آحارانوت نوشت که اسرائیل باید این واقعیت راهبردی کنار بیاید که ایران احتمالاً همین الان یک دولت در آستانه هسته‌ای است - مترجم: این جمله به این معناست که ایران مواد و دانش لازم برای ساخت تسلیحات هسته‌ای را دارد و هروقت اراده کند، می‌تواند بمب اتمی بسازد.

ابراهیم رئیسی و امیرعبداللهیان اعلام کرده‌اند که تهران آماده بازگشت به مذاکرات احیاء برجام در وین است. امّا چندین دیپلمات مرتبط با مذاکرات در این رابطه معتقدند ایران اساساً بدنبال طولانی کردن روند مذاکرات است درحالیکه به نقطه «فرار هسته‌ای»* در برنامه اتمی خود نزدیکتر می‌شود.

در حال حاضر تنها امید برای آمریکا و بلوک غرب تنظیم یک قطعنامه در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی است. امّا اجماع کشورهای غربی با عصبانیت فرانسه از واشنگتن به دلیل نقش آن در نقض توافقنامه زیردریایی هسته‌ای با استرالیا و نبرد انتخاباتی در آلمان بر سر جانشینی آنگلا مرکل - صدر اعظم آلمان درحال گسست است. 

اعتماد به نفس ایرانی‌ها نیز به دلیل "احساس جدایی میان کشورهای اصلی متحدِ تحت رهبری آمریکا" تقویت شده است. این امر به ویژه در مورد چین صادق درست است، زیرا پکن با از سرگیری خرید نفت از ایران ، آمادگی خود را برای تجارت مجدد با تهران نشان داده است. همین چند روز پیش بود که پکن با درخواست تهران برای عضویت در سازمان همکاری‌ شانگهای موافقت کرد. کشورهای عضو این اتحادیه اوراسیایی شامل چین، هندوستان، روسیه، پاکستان، قراقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان است. 

فارن پالیسی آمریکا در پایان به نقل از علی واعظ - عضو گروه بین المللی بحران نوشت: «ایرانیان معتقدند که زمان به نفع آن‌ها درحال سپری شدن است و اهرم فشار آمریکا به اوج خود رسیده است.[دیگر چیزی برای تشدید اوضاع ندارند.] وقتی گفتگوها از سرگرفته شود، ایرانی‌ها با این اعتقاد در میز مذاکره حاضر می‌شوند که غرب هیچ گزینه جایگزینی جز پذیرش خواسته‌های آنان درباره لغو تحریم‌ها را ندارد.»