حکیم در گفتگوی تفصیلی با دانشجو:
به گزارش خبرنگار گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، کمتر کسی است که دستی بر اخبار داشته باشد و از تحولات اخیر عراق بی خبر باشد. اتفاقاتی که 4 سال آینده عراق را رقم خواهد زد و بی تردید دولت آینده عراق نقش به سزایی در همکاری های دو جانبه با ایران و همچنین دیگر کشورهای منطقه و جهان خواهد داشت. به همبن جهت گفتگویی داشتیم با محمدباقر حکیم کارشناس مسائل عراق که تحلیلی داشته باشند از انتخابات اخیر و دولت آینده که از دل این پارلمان بیرون خواهد آمد.
دانشجو: توصیفی از انتخابات 18 اکتبر عراق بفرمایید و اینکه چه شد که انتخابات خارج از زمان اصلی خود و به صورت زودهنگام برگزار شد؟
حکیم: اگر بخواهیم خلاصه بگوییم -چراکه در این خصوص زیاد صحبت شده دلیل انتخابات زود هنگام، تظاهراتی بود که از سال 2019 آغاز شد با نام ثورة التشرین. تظاهراتی که بیشتر در جنوب عراق و شهرهایی مثل بغداد، بصره و ناصریه در جریان بود و منجر به این شد که عادل عبدالمهدی، نخست وزیر وقت استعفا دهد. رئیس جمهور نیز آقای کاظمی را برای پست نخست وزیری معرفی کرد.
از اول قرار بر این بود که دولت کاظمی انتقالی باشد با هدف زمینه سازی برای انتخابات زودهنگام. به همین دلیل آقای کاظمی در سال ۲۰۲۱ توانست انتخاباتی که مد نظر تمام گروه های سیاسی و مردم عراق بود برگزار کند.
تفاوت این دوره از انتخابات با 4 دوره قبل از آن چه بود؟
حکیم: شاخصه اصلی انتخابات سال ۲۰۲۱ قانون جدید انتخابات بود که تعداد حوزه‌های انتخاباتی تغییر پیدا کرد و نیز از لیست محوری به فرد محوری تبدیل شد. به مجرد قانون اول، تعداد حوزه های انتخاباتی از ۱۸ حوزه -که به ازای هر استان در عراق بود - به ۸۳ حوزه تغییر پیدا کرد. قانون دوم نیز که فرد محوری بود باعث شد تا مستقلین بتوانند در این انتخابات ابراز حضور فعال داشته و بتوانند رأی خوبی را به دست آورند.
این انتخابات که به صورت الکترونیکی بود در زمان مقرر خود برگزار شد اما شاهد این بودیم با توجه به تمام توجه مرجعیت، موسسات دینی و ... تعداد قابل توجهی از مردم عراق (بیش از ۵۰ درصد) در آن شرکت نکردند. پس از مشخص شدن نتایج اولیه، اعتراضات آرام آرام شکل گرفت. برخی این انتخابات را با تخلف بزرگ ارزیابی می‌کنند، برخی دیگر آن را یکی از انتخابات پاک می دانند. این اعتزاضات را توسط گروه‌های شیعه، بیشتر از بخش‌های دیگر می‌بینیم و شاهد آن هستیم که شکایت از نتایج انتخابات به دادگاه فدرال کشیده می‌شود.
تعداد کاندیداها در این دوره چند نفر بوده است؟
حکیم: انتخابات سال ۲۰۲۱ پنجمین دوره انتخابات پارلمانی عراق بود که از دل آن ۳۲۹ نماینده پارلمان انتخاب می‌شود. در گام بعد، رئیس پارلمان، رئیس جمهور و نخست وزیر از این پارلمان مشخص خواهد شد. در این دوره، ۳۲۴۹ کاندید شرکت کرده بودند که 951 کاندید زن در این بین به چشم می‌خورد. کاندیداها در 21 ائتلاف در این دوره حاضر شده بودند و 959 نفر نیز به صورت مستقل.
چرا برخی از جریانات مثل جریان فتح، در این دوره کاهش محسوس تعداد رأی را داشتند اما در مقابل، جریان صدر پیشروی خوبی داشته است؟
حکیم: اگر نگاهی به آمار بیندازیم و اعداد را بررسی کنیم می‌بینیم که صدری ها توانستند کرسی های بیشتری را کسب کنند. اما شاید این سوال و این گونه مقایسه درست نباشد. چراکه صدر را می گذاریم در یک طرف ترازو و گروه های دیگر شیعه را می گذاریم در طرف دیگر. اما چند نکته که باید به آن دقت کرد:
اولا این که چرا صدری ها بالاترین آمار را آوردند برمی گردد به ویژگی مثبت این ها که همان تبعیت کامل از سیدمقتدی صدر است و درست زمانی که شیعیانِ دیگر انتخابات را تحریم می‌کنند، این ها در انتخابات شرکت می کنند.
نکته دوم قانون جدید انتخابات است که به صدری ها کمک شایانی کرد. نکته ای که به چگونگی آرایش احزاب در حوزه های انتخاباتی بر می‌گردد. صدری ها در این دوره در هر حوزه انتخابیه یک نفر را کاندید کردند و این باعث شد که تمام صدری ها در آن حوزه به این یک نفر رای بدهند. اما وقتی گروه های دیگر را بررسی می کنیم می بینیم که یک حزب چندین نفر را معرفی کرده است.
لذا گروه های شیعه دو مشکل اساسی داشتند: یک اختلاف گروه های دیگر شیعه (غیر صدری ها) که با احزاب و جریانات مختلف حضور داشتند و دو اینکه تعداد کاندیداها که برای هر حوزه دو یا سه نفر را معرفی کرده بودند. لذا باعث شکسته شدن رای های این احزاب شد. به عنوان مثال فتحیون (توجه داشته باشید که منظورم صرف ائتلاف فتح نیست؛ بلکه هر کس که با این جریان قرابت فکری دارد. یعنی حتی مستقلینی که قرابت فکری با فتح دارند و یا حتی احزابی مثل جنبش حقوق که از این ائتلاف جدا شده. البته دولت قانون، حکمت و ... را نمی گویم) یک میلیون و صد هزار رای داشتند و در کل توانستند 28 کرسی پارلمان را از آن خود کنند اما جریان صدر در کل عراق فقط توانسته 885.000 رای کسب کند ولی با این وجود توانسته 73 کرسی را از آن خود کند. دلیل این امر نیز فقط این است که صدری ها در هر حوزه فقط یک کاندید داشتند.
با توجه به اینکه بیش از 50% مردم در انتخابات شرکت نکردند، آیا دولت بعدی می تواند دولتی موفق و با پشتوانه مردمی قوی ظاهر شود یا اینکه شاهد استمرار اعتراضات در دولت‌های آتی خواهیم بود؟
حکیم: نظر دادگاه فدرال فصل الخطاب خواهد بود و حتی معترضین و آقای عامری نیز این را قبول دارند. باید صبر کرد و دید نظر دادگاه فدرال چه خواهد بود. از طرف دیگر این عدم مشارکت در دوره های قبل هم بود. مثلا در دوره قبل که مشارکت پایین تر از این هم بود، باز دولت تشکیل شد و مقبولیت داخلی و بین المللی هم داشت.
نظر شما در خصوص دولت آینده چیست؟ آیا دولتی صد در صد صدری روی کار خواهد آمد یا مثل دوره های سابق مشارکتی است؟
حکیم: با توجه به فشارهای موجود، دولت بعدی نه صدری خواهد بود و نه تنسیقی؛ چون هیچ کدام از این دو قطب شیعه نمی‌تواند دیگری را حذف کند و به نظر می رسد بعد از نظر دادگاه فدرال بتوانند به جمع بندی برسند و نخست وزیری توافقی را مشخص کنند. کردها و اهل سنت نیز در موضع گیری خود بیان داشته اند که منتظر رای نهایی بیت شیعی هستند و بعید است که با یک طرف به تنهایی ببندند. از طرف دیگر حذف هر یک از طرفین، هزینه سنگینی خواهد داشت برای دولت بعدی و آن را به شدت تهدید خواهد کرد.
یکی از حرف های معترضین این بود که دولت نباید به صورت محاصره باشد. حال اگر مجددا این اتفاق بیفتد، آیا شاهد بروز مجدد اعتراضات نخواهیم بود؟
حکیم: دموکراسی متشکل از احزاب است و نمی توان احزاب را از آن حذف کرد یا کنار گذاشت. حتی خود معترضین هم امروزه در قالب حذف امتداد در انتخابات حضور داشته اند. لذا بی شک احزاب سیاسی رکن تشکیل دولت در عراق خواهند بود. حتی مستقلین هم اگر بخواهند صدایشان به جایی برسد یا باید حزبی تشکیل دهند یا داخل احزاب ادغام و وابسته شوند.
آیا ممکن است که حزبی دولت تشکیل دهد و بقیه احزاب به صورت اپوزیسیون ایفای نقش کنند؟
حکیم: نشدنی است. چرا که برای تشکیل دولت، باید 50+1 % پارلمان به دولت پیشنهادی رای دهد و لازمه این کار ائتلاف با احزاب دیگر است. اما ممکن است در این حکومت توافقی، یک حزب نقش اپوزیسیون به خود بگیرد و بگوید در دولت جدید ایفای نقش نمی کنم. مثل کاری که مالکی در زمان نخست وزیری الکاظمی انجام داد.
انتهای پیام/
ارسال نظرات