کمالی: نگاه‌ها به سیستان و بلوچستان بیشتر حادثه محور بوده تا مسئله محور / نباید اجازه می‌دادیم سد کمال‌خان ساخته شود

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، سیستان و بلوچستان همواره از آن دسته استان‌های حادثه خیز و محروم کشور بوده است که علی رغم سخن مقام معظم رهبری درباره تنگه احد بودن آن، کمتر مورد توجه مسئولان قرار گرفته است. اخیراً نیز سیلاب این استان و شهرستان کنارک را تحت تاثیر خود قرار داد و خسارت آفرین شد. مجموع این موارد باعث شد تا به سراغ امین کمالی، دبیر مجمع مطالبه‌گران محیط زیست کشور و دبیر سابق جنبش عدالت خواهی دانشگاه زابل برویم و مسائل استان سیستان و بلوچستان را زیر ذره بین قرار دهیم. قسمت اول  صحبت‌های کمالی را درباره مسائل سیستان و به طور خاصه حقابه آن در ادامه می‌خوانید.


امین کمالی در ابتدا پیرامون سیلاب اخیر استان سیستان و بلوچستان گفت: در شمال استان سیستان و بلوچستان به شدت درگیر با خشکسالی هستیم. جنوب استان نیز گا‌هاً به دلیل نبود زیر ساخت مناسب با سیلاب درگیر می‌شوند. در حقیقت در قسمت پایینی استان مدیریت آب نداریم و در قسمت شمال، اصلا آبی نداریم.

وی در ادامه اظهار داشت: دوسال قبل نیز سیلابی مثل امسال در استان سیستان و بلوچستان آمد که باز هم نگاه‌ها به این استان خیره شد. متاسفانه همواره نگاه‌ها به این استان حادثه محور بوده و نه مسئله محور. در همین مسئله سیلاب نیز هیچ کس نیامد تا زیرساخت‌ها را حل کند. حال شاهد این هستیم هیچ کدام از خسارات میلیاردی که در دوسال گذشته به استان وارد شد، برطرف نشد و باز هم لازم شد تا به کف میدان بیاییم و از مردم آسیب دیده دلجویی و به آنان کمک کنیم. در دوره جدید خوشبختانه نگاه‌های جدیدی شکل گرفته و آقای رئیس جمهور و مسئولان مثل یک نیروی جهادی به میدان آمدند. البته نقد‌هایی نیز وجود دارد، اما در زمینه خدمات‌رسانی اتفاقات خوبی افتاد. البته همه‌ی این‌ها مستلزم این است که از ظرفیت خدادادی که همان بارش باران است بتوانیم به خوبی استفاده کنیم و زمینه‌ساز آسیب برای کشورمان نشود.

چهار نسخه آبی برای سیستان و بلوچستان

کمالی در ادامه پیرامون موضوع کم آبی و خشکسالی سیستان تصریح کرد: سیستان نزدیک ۲۰ سال است که با موضوع کم آبی و خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند. تا جایی دریاچه هامون که بزرگترین دریاچه آب شیرین ایران است، خشک شد و بازهم کسی به آن توجهی نکرد. متاسفانه در هر دوره نسخه‌های مختلفی برای احیای دریاچه هامون پیچیده می‌شود و تنها در حد یک جلسه و چند مصابحه مطرح می‌شود و هیچ‌گاه به عرصه عمل نمی‌رسد. در حال حاضر چهار نسخه برای آب استان سیستان پیچیده شده است. طرح انتقال آب از دریای عمان، حقابه، چاه ژرف و مقابله با آب هدررفت.

دبیر مجمع مطالبه‌گران محیط زیست کشور درباره به نتیجه نرسیدن طرح‌های آبی استان گفت: طرح انتقال آب از دریای عمان تا به اینجا تنها در حد حرف بوده است. موضوع چاه ژرف نیز تا اینجا سه چاه زده شده که جنبه تحقیقاتی داشته تاکنون و به نتایج مثبتی هم رسیده است و قرار است در آینده تعداد این چاه‌ها افزایش پیدا کند. اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که مسئله چاه‌های ژرف هنوز برای مردم شفاف سازی نشده است تا بدانند اولا این چاه‌ها چه میزان از نیاز آبی آن‌ها را برطرف می‌کند و دوما در چه مدتی قرار است این چاه‌ها حفاری شوند. موضوع انتقال آب از دریای عمان و حفر چاه‌های ژرف به عقیده بنده به هیچ وجه مصرف کشاورزی ندارد، چون هزینه این کار‌ها به شدت بالاست و صرفه اقتصادی ندارد که بخواهیم از آن برای کشاورزی استفاده کنیم.

طرحی که با بودجه ۸۵۰ میلیون دلاری ناتمام ماند

وی در ادامه بیان داشت: ظرفیت آبی که از دریای عمان انتقال می‌کند ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون مترمکعب است که تنها کفاف آب شرب زابل و زاهدان را می‌دهد و هر لیتر آن یک یا دو دلار هزینه برمی‌دارد. آب ژرف هم به همین ترتیب نباید از آن انتظار مصرف کشاورزی را داشته باشیم. در موضوع هدر رفت آب نیز ما سالیانه ۳۰۰ میلیون متر مکعب از آب‌های استان را به علت تبخیر از دست می‌دهیم. طرح آبیاری ۴۶ هزار هکتاری در سیستان نیز قرار بود برای جبران همین مقدار آب به راه بیفتد که این طرح هم با بودجه ۸۵۰ میلیون دلاری و با وجود مطالبات جنبش دانشجویی و همین خبرگزاری دانشجو نیمه تمام ماند و تازه بعد دوسال نمایندگان چند روز پیش این طرح را برای تفحص به مجلس آوردند. البته دیگر نه آن ۸۵۰ میلیون دلار برمی‌گردد و نه وقت صرف شده برای آن.


دبیر سابق جنبش عدالت خواهی دانشگاه زابل احیای حقابه سیستان را برای کشاورزی استان لازم دانست و اظهار کرد: برا احیای کشاورزی و دریاچه هامون در سیستان لازم است حقابه سیستان را که در دوبخش محیط زیستی و رودخانه هیرمند است را از افغانستان بگیریم. در مورد حقابه هیرمند در سال‌های قبل انقلاب مقرر شد تا افغانستان ۸۲۰ میلیون متر مکعب آب به ما بدهند، ولی طی سال‌های اخیر هیچگاه این عدد به ما داده نشد. حقابه باید زمان مشخصی داشته باشد تا مردم و کشاورزان برای استفاده از آن برنامه داشته باشند. این آبی که از سیلاب‌ها نصیب ما می‌شود و از آن هم نمی‌توانیم به خوبی استفاده کنیم، حقابه افغانستان به ما نیست بلکه حقابه زیست محیطی است.

لزوم مطالبه حقابه سیستان از افغانستان

وی ادامه داد: خود کشور افغانستان نیز خشک شدن دریاچه هامون را که به آنان نیز ضرر خواهد رساند جدی نگرفته‌اند. چرا که خشک شدن دریاچه هامون آلایندگی‌ها و ریزگرد‌هایی را بوجود می‌آورد که مردم افغانستان را نیز درگیر خود کرده. به گفته رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس، در هشت سال گذشته هیج گونه دیداری وزارت خارجه ما برای حل مشکل حقابه با افغانستان نداشت. اما در ماه‌های اخیر وعده‌هایی داده شده، اما این وعده‌ها بیشتر در حد مصاحبه بوده و عل رغم صحبت‌های سخنگوی وزارت خارجه در مورد دیدار با طرف افغان برای حل مشکل حقابه، سخنگوی طالبان صراحتا اعلام کرد که گفتگویی در این زمینه انجام نشده است.


کمالی در پایان درباره سدکمال خان افغانستان بیان داشت: سد کمال خان افغانستان سدی است که آبی در برنمی‌گیرد و نقش انحرافی دارد تا آب را بر خلاف قوانین بین‌المللی از مسیر خود جدا کند و به مناطق خشک افغانستان برساند. این هم به دلیل ضعف ما بود که نباید اجازه می‌دادیم که این سد ساخته شود، اما متاسفانه هربار این مسئله را بازگو کردیم به بزرگ نمایی متهم شدیم. نیاز آب شرب ما باید از داخل برطرف شود و سپس با اجرایی کردن ظرفیت‌های آبی استان می‌توان راحت‌تر حقابه خود را از افغانستان بگیریم. افغانستان وقتی می‌بیند ما به آنان به دلیل آب نیاز داریم بعضا خواسته‌های عجیبی را مطرح می‌کند.