مغز بیولوژیکی اسرائیل نابود شد/ چرا مؤسسه بیولوژیکی رژیم صهیونیستی این‌قدر سری است؟
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ مؤسسه بیولوژیکی اسرائیل (Israel Institute for Biological Research – IIBR)، واقع در شهر نس زیونا در جنوب تل‌آویو، یکی از محرمانه‌ترین و حساس‌ترین مراکز تحقیقاتی رژیم صهیونیستی است که نقش کلیدی در راهبرد‌های دفاعی و هجومی این رژیم در حوزه‌های شیمیایی، بیولوژیکی، و دارویی دارد.
این مؤسسه، از زمان تأسیس در سال ۱۹۵۲ تا کنون، همواره در هاله‌ای از سکوت رسانه‌ای و حفاظت امنیتی شدید قرار داشته است و تحلیل‌گران آن را یکی از ارکان اصلی توسعه تسلیحات غیرمتعارف اسرائیل می‌دانند.
سخنگوی عملیات وعده صادق ۳ اعلام کرد صبح امروز در پاسخ به جنایات رژیم صهیونی، فرودگاه بن گورین، مرکز تحقیقاتِ بیولوژیک رژیم و مراکز جایگزین کنترل و فرماندهی اهداف موج بیستم بودند.
این مراکز مورد اصابت موشک های هدایت شونده، با قابلیت مانور سرجنگی در زمان فرود، هدایت تا لحظه برخورد و دارای کلاهک های شدید الانفجار و ویران کننده یِ متفاوت، قرار گرفت.
تاریخچه تأسیس و توسعه
IIBR در سال ۱۹۵۲ توسط دولت تازه‌تأسیس اسرائیل و تحت نظر وزارت جنگ بنیان گذاشته شد. هدف اولیه از تأسیس این مرکز، مقابله با تهدیدات بیولوژیکی و شیمیایی احتمالی در منطقه خاورمیانه بود. در طی دهه‌های بعد، این مرکز توسعه یافته و تبدیل به یکی از پیشرفته‌ترین مؤسسات تحقیقاتی در نوع خود شد.
طبق اطلاعات فاش‌شده در منابع غربی، بسیاری از پژوهشگران اولیه این مرکز دارای پیشینه فعالیت در پروژه‌های نظامی شیمیایی و بیولوژیکی اروپایی در دوران جنگ جهانی دوم بوده‌اند.
ساختار و حوزه‌های فعالیت
IIBR به‌شکل رسمی به‌عنوان یک مرکز تحقیقاتی دارویی، بیوتکنولوژی و دفاع زیستی معرفی می‌شود، اما طیف فعالیت‌های آن فراتر از حوزه‌های غیرنظامی است. ساختار سازمانی این مرکز به چندین دپارتمان تحقیقاتی تقسیم شده است که هرکدام به‌شکل جداگانه و محرمانه عمل می‌کنند.
مهم‌ترین حوزه‌های فعالیت این موسسه شامل تحقیقات در زمینه جنگ‌افزار‌های بیولوژیکی و شیمیایی و توسعه و تولید واکسن‌های پیشرفته برای مصرف نظامی و غیرنظامی؛ تحقیق روی پاتوژن‌های خطرناک مانند ویروس ابولا، سیاه‌زخم، و ویروس کرونا مقابله با تهدیدات زیستی از جمله بیوتروریسم و اپیدمی‌های ناشی از حملات ساختگی، توسعه مواد ضدعفونی‌کننده و ترکیبات دارویی سری هستند.
نقش در برنامه‌های نظامی مخفیانه
با وجود انکار مقامات رژیم صهیونیستی، بسیاری از گزارش‌ها از منابع غربی و اطلاعاتی منطقه‌ای بر این باورند که IIBR نقش فعالی در تولید تسلیحات بیولوژیکی ایفا کرده و همچنان به‌عنوان بخش راهبردی پروژه‌های غیرمتعارف باقی مانده است.
گزارش‌هایی در سال‌های گذشته منتشر شده که نشان می‌دهد این مرکز در طراحی سموم خاص برای عملیات ترور نیز مشارکت داشته است. به‌عنوان نمونه، گمان می‌رود که عملیات سوءقصد به خالد مشعل، رهبر وقت حماس در اردن در سال ۱۹۹۷، با استفاده از ماده‌ای سمی صورت گرفت که در همین مؤسسه توسعه یافته بود.
محرمانگی شدید و نظارت امنیتی
IIBR یکی از محافظت‌شده‌ترین مراکز اسرائیل است. دسترسی به آن برای عموم ممنوع بوده و کارکنان آن تحت نظارت کامل اطلاعاتی هستند. این مرکز تحت پوشش قوانین سانسور نظامی اسرائیل قرار دارد، که اجازه انتشار اطلاعات درباره فعالیت‌های آن را به رسانه‌ها نمی‌دهد. از این رو، هرگونه اطلاعات فاش‌شده، معمولاً از طریق نشت‌های امنیتی یا منابع خارجی به بیرون درز می‌کند.
برخی منابع حتی ادعا کرده‌اند که این مرکز بخشی از ذخایر مخفی سلاح‌های کشتار جمعی اسرائیل را نیز در خود جای داده است.
«این مرکز در حمله موشکی ایران در قالب عملیات وعده صادق ۳ مورد اصابت قرار گرفت و ویران شد»
ارتباط با برنامه‌های واکسن و پاندمی‌ها
در دوران همه‌گیری ویروس کرونا، نام IIBR دوباره بر سر زبان‌ها افتاد. در سال ۲۰۲۰، این مؤسسه اعلام کرد که بر روی یک نمونه واکسن کووید-۱۹ کار می‌کند. رسانه‌های اسرائیلی این اقدام را در راستای مقابله با بحران جهانی معرفی کردند، اما تحلیل‌گران امنیتی این برنامه را بخشی از پروژه‌های نظامی بزرگ‌تر ارزیابی کردند.
توانایی IIBR در کار با ویروس‌های فوق‌خطرناک، آن را به یکی از معدود مراکز در خاورمیانه با سطح ایمنی زیستی ۳ یا ۴ تبدیل کرده است.
گمانه‌زنی درباره همکاری‌های بین‌المللی و تأمین مالی
اگرچه IIBR ظاهراً یک نهاد دولتی اسرائیلی است، اما گمان می‌رود که از حمایت و تأمین مالی نهادهای نظامی ایالات متحده و برخی شرکت‌های چندملیتی فعال در حوزه‌های بیوتکنولوژی بهره‌مند باشد. همچنین، برخی اسناد نشان می‌دهند که این مرکز با شبکه‌های اطلاعاتی غربی در تبادل داده‌ها و فناوری‌های حساس همکاری دارد.
واکنش‌های جهانی و نگرانی‌ها
فعالیت‌های IIBR از منظر حقوق بین‌الملل همواره محل مناقشه بوده است. رژیم صهیونیستی، برخلاف بسیاری از کشورها، عضو «پیمان منع گسترش سلاح‌های بیولوژیکی» (BWC) نیست و بنابراین تحت تعهدات بین‌المللی شفاف‌سازی در این زمینه قرار ندارد. همین موضوع باعث شده که کشورهای منطقه و برخی نهادهای حقوق بشری، نسبت به فعالیت‌های این مرکز هشدار دهند.
در سال‌های گذشته، قطعنامه‌هایی در برخی مجامع بین‌المللی برای بررسی فعالیت‌های بیولوژیکی اسرائیل مطرح شده، اما به دلیل وتو یا نفوذ سیاسی متحدان غربی این رژیم، پیگیری مؤثر آن‌ها متوقف شده است.حمله اخیر به IIBR و پیامدهای آندر ژوئن ۲۰۲۵، مرکز IIBR هدف یک حمله دقیق قرار گرفت که منجر به خسارات قابل‌توجه به بخش‌های حساس آن شد.
اگرچه رسانه‌های رسمی اسرائیل از ارائه جزئیات خودداری کردند، منابع اطلاعاتی گزارش دادند که حمله موجب تخلیه اضطراری آزمایشگاه‌ها، احتمال نشت مواد بیولوژیکی و وقفه در فعالیت‌های این مرکز شده است.این حمله نشان داد که علی‌رغم تدابیر امنیتی شدید، مؤسسات راهبردی اسرائیل نیز در برابر عملیات دقیق آسیب‌پذیر هستند. تحلیل‌گران بر این باورند که این رخداد، تعادل بازدارندگی در منطقه را دستخوش تغییر خواهد کرد.
مؤسسه بیولوژیکی اسرائیل (IIBR) یک مرکز پیچیده، چندوجهی و فوق‌محرمانه است که در تقاطع علم، نظام، امنیت و سیاست قرار دارد. فعالیت‌های این مؤسسه، چه در قالب برنامه‌های علمی رسمی و چه در قالب پروژه‌های نظامی غیرعلنی، تأثیر مستقیمی بر توازن قدرت منطقه‌ای و امنیت زیستی جهانی دارد. عدم شفافیت، امتناع از عضویت در پیمان‌های بین‌المللی، و سوء‌ظن‌های فزاینده نسبت به فعالیت‌های پنهانی این مرکز، ضرورت نظارت مستقل و بین‌المللی بر آن را بیش از پیش برجسته کرده است.