فارسی؛ زبان فرهنگ و زندگی/ هرکس دلش با ادبیات فارسی بتپد اهل ایران است

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو به نقل از روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، دیدار و گفت‌وگوی یاسر احمدوند، دبیر شورای هماهنگی پاسداشت زبان فارسی و معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از اهالی قلم با فارسی‌آموزان و مدرسان زبان فارسی از کشور‌های ترکیه، یونان، چین، رومانی، لبنان، پاکستان، ترکمنستان و سوریه چهارشنبه (اول شهریورماه ۱۴۰۲) در محل باغ‌موزه نگارستان برگزار شد.

در این دیدار، علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، سیدعلی موسوی‌زاده، مدیر ارزیابی و نظارت بنیاد سعدی، علیرضا قزوه، ناصر فیض، راضیه تجار، فریبا یوسفی، یوسف قوجق، مهدی طباطبایی، سعیده حسینجانی، سیدعلی موسوی‌زاده و حامد محقق حضور داشتند.

فرهنگ غنی ایران؛ همدل انسان‌ها

یاسر احمدوند در این دیدار گفت: استادان، نویسندگان و شاعران نامدار ایرانی و فارسی آموزان از کشور‌های مختلف در این آیین حضور دارند که با علاقه‌مندی به یادگیری زبان فارسی به ایران آمده‌اند. از استادان زبان‌فارسی که در کشور‌های مختلف با علاقه‌مندی و اشتیاق، آموزش زبان‌فارسی به افراد را در کشور‌های خودشان برعهده گرفته‌اند، تشکر می‌کنم.

او با بیان اینکه زبان، گویه و نشانه تفکر است، افزود: زبان صرفا کلماتی نیست که روی اشیا و افراد می‌گذاریم؛ بلکه زبان شیوه فکر کردن و زندگی کردن است. علاوه‌بر زبان مادری، آموختن یک زبان جدید به معنای آشنا شدن با شیوه زندگی، شیوه تفکر و به طور کل یک فرهنگ تازه و جدید است. اکنون شما زبان‌آموزان زبان و ادبیات فارسی مقابل یک پنجره تازه ایستاده‌اید؛ پنجره‌ای که از آن می‌توان به سوی یک جهان تازه نگاه کرد. در این جهان برای حال و احوال انسان‌های مختلف، ادبیات، شعر، نثر و داستان وجود دارد. اگر خوشحال باشید می‌توانید نمونه‌های خوبی مناسب با احوال خود در ادبیات پیدا کنید و اگر غمگین باشید ادبیات می‌تواند همدل شما باشد.

معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اینکه فرهنگ بلند و غنی ایران همدل انسان‌ها و احوالات مختلف اوست، گفت: به شما زبان‌آموزان فارسی تبریک می‌گویم که زبان و ادبیات فارسی را برای یادگیری انتخاب کرد‌ه‌اید؛ این انتخاب‌ها می‌تواند مسیر زندگی شما را تغییر دهد. شما از اینکه عمر خود را صرف یادگیری زبان فارسی کنید، پشیمان نخواهید شد. زبان و ادبیات فارسی می‌تواند برای شما لحظات بسیار خوبی را بسازد و دانسته‌های شما را زیاد و در زندگی به شما کمک کند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود یکی از بزرگترین لذت‌های زندگی‌اش را خواندن شعر دانست و ادامه داد: در تلفن همراه من دیوان تعدادی از شعرا وجود دارد. وقتی در طول روز از کار‌های روزانه خسته می‌شوم یک شعر از دیوان‌های موجود در گوشی تلفن همراهم را می‌خوانم. خواندن شعر حال و روز من را می‌سازد و تغییر می‌دهد. شما زبان‌آموزان نعمت بزرگی همچون زبان و ادبیات فارسی در دست دارید و می‌توانید یک شعر خوب یا داستانی شگفت را بخوانید. همچنین می‌توانید این لذت و شیرینی را با هم‌وطنان و هم‌زبان‌های خود تقسیم و آن‌ها را نیز برای یادگیری زبان‌فارسی ترغیب کنید.

معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه با اشاره به اینکه هم‌اکنون ده‌ها هزار نفر در کشور‌های مختلف جهان، زبان فارسی می‌آموزند، گفت: در کشور ما تعداد زیادی دانشجوی زبان‌های دیگر در رشته‌های مختلف تحصیل می‌کنند. حتما در آینده زبان فارسی در کشور‌های مختلف دنیا مورد توجه بیشتری قرار می‌گیرد چرا که زبان فارسی، زبان فرهنگ و زندگی و زبان بین انسان‌ها است.

دبیر شورای هماهنگی و پاسداشت زبان فارسی ضمن تشکر از تلاش ویژه بنیاد سعدی برای آموزش زبان و ادبیات فارسی در کشور‌های مختلف ادامه داد: ما هم همکاری خودمان را بیشتر خواهیم کرد تا زبان فارسی به علاقه‌مندان بیشتری در دنیا آموزش داده شود. امکانات روزگار جدید باعث می‌شود ارتباط شما با زبان فارسی حفظ شود. ارتباط با زبان باید استمرار داشته باشد، بنابراین شما باید هر روز متن و داستان بخوانید و به پایگاه‌های اینترنتی خوب و کتاب‌های خوب مراجعه و زبان فارسی را تکرار کنید تا فراموش نشود.

احمدوند در پایان سخنان خود گفت: امیدوارم روزی فرارسد که به عنوان میهمان به کشور شما بیایم و شما جاذبه‌های کشور خود را به زبان فارسی برای من معرفی کنید. امیدوارم در کشور شما و به دست شما آثار خوب به زبان فارسی ترجمه و منتشر شود و داستان‌های فارسی بنویسید و شعر فارسی بگویید.

هر کس دلش با شعر و ادبیات فارسی بتپد اهل ایران زمین است

علی رمضانی نیز در این دیدار با بیان اینکه ایران بزرگ و تمدنی بیش از مرز‌های امروزین این کشور است، مطرح کرد: هر کس در دنیا دلش با شعر و ادبیات فارسی و احساساتش با این دو مقوله بتپد، اهل ایران زمین است و شما هم ایرانی‌های هم‌زبان ما هستید. به شما و کسانی که توسط شما به این زبان شیرین علاقه‌مند می‌شوند، افتخار می‌کنیم.

وی با اشاره به اینکه که باغ‌ها و دانشگاه‌های ایرانی با یکدیگر مرتبط هستند، ادامه داد: ما یک باغ ایرانی را به مناسبت این ضیافت انتخاب کردیم که تحت اداره بزرگ‌ترین دانشگاه کشور یعنی دانشگاه تهران است.

ضرورت آشنایی فارسی آموزان با نثر و شعر فارسی

در بخش دیگر این آیین، علیرضا قزوه با اشاره به دوره فعالیتش به عنوان نماینده فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در هندوستان و تاجیکستان گفت: همراه با استادانی که مدرس زبان فارسی در این دو کشور بودند، زبان‌فارسی تدریس می‌کردم. انجمن ادبی بیدل در هندوستان نیز به دست من تاسیس شد. اکثر شاعران فارسی زبان هندوستان دست‌پرورده این انجمن هستند.

او ضمن بیان اینکه برای آموزش زبان‌فارسی سه پله دستور زبان فارسی، نثر فارسی و شعر فارسی را باید متصور شد، ادامه داد: آموزش دستور زبان‌فارسی ممکن است از شش ماه تا دو سال طول بکشد. مدرسان زبان‌فارسی علاوه‌بر دستور زبان فارسی باید بر نثر و شعر فارسی هم تسلط داشته باشند چرا که پله دوم و بعد از پایان دوره دستور زبان فارسی، نثر فارسی است تا بتوانند نثر خوب و شکوهمندی مانند گلستان سعدی، مرزبان نامه، کلیله و دمنه و... را بخوانند و بنویسند.

این شاعر ادامه داد: در این آیین نویسندگان خوبی مانند راضیه تجار و یوسف قوجق حضور دارند که کتاب‌هایی با نثر بسیار خوب نوشته‌اند. ناصر فیض طنزنویس است و شعر طنز می‌گوید و نثر خوب می‌نویسد. آثار زرین کوب نمونه بسیار خوبی برای آموزش دادن است. کسانی که دانش‌آموز زبان‌فارسی و فارسی‌آموز هستند علاوه‌بر دستور زبان‌فارسی باید با نثر و شعر فارسی هم آشنا شوند.

وی خطاب به فارسی‌آموزان و مدرسان زبان فارسی گفت: تلاش کنید فارسی بنویسید و شعر فارسی بگویید. این کار دشوار و سخت نیست چرا که شما الگوی خوبی مانند مثنوی مولانا دارید. عروض درس شیرین و ساده‌ای است و من برای دانشجویان خارجی در هندوستان و تاجیکستان آن را تدریس کرده‌ام. بلرام شکلا؛ نماینده فرهنگی هندوستان در ایران با زبان فارسی آشنا نبود و به زبان سانسکریت صحبت می‌کرد، اما زبان‌فارسی را آموخت و اکنون شعرفارسی می‌گوید. این جرات و جسارت را داشته باشید که در کشور خودتان شعر فارسی بگویید. در دوره‌ای سلطان سلیم پادشاه ترکیه شعر فارسی می‌گفت و پادشاه ایران شاه اسماعیل شعر ترکی می‌گفت؛ اما اکنون در ترکیه، یونان، چین، رومانی و ترکمنستان شاعر فارسی زبان سراغ ندارم. در لبنان ویکتور الکک شاعر فارسی زبان بود که از دنیا رفته است. در پاکستان شاعران فارسی زبان زیادی داریم و بزرگترین شاعر فارسی زبان یک قرن اخیر این کشور محمد اقبال لاهوری بود. تلاش کنید از پله اول (دستور زبان فارسی) به پله دوم (نثر فارسی) برسید و جرات و جسارت داشته باشید تا به پله سوم (شعر فارسی) برسید و هر کمکی خواستید ما در خدمت شما هستیم.

فارسی‌آموزان و مدرسان زبان فارسی؛ سفیران ایران در کشور‌های دیگر

راضیه تجار از دیگر میهمانان حاضر در این آیین، فارسی‌آموزان و مدرسان زبان فارسی را سفیران ایران در کشور‌های دیگر نامید و گفت: ما با عشق از شما پذیرایی می‌کنیم و در قلب ما حضور دارید، چرا که شما پرچم ایران را در کشور خودتان برافراشته می‌کنید و با همه وجود عشق و محبت را نسبت به فرهنگ ایران دارید همچنان که ما از دیدن شما در ایران و شنیدن نام کشور شما احساس خوشحالی می‌کنیم.

وی افزود: فرهنگ کهن ایران غنی است و فرهنگ امروز ایران کم از دیروز آن ندارد. شما سفیران کشور ما هستید و می‌توانید با شعر، داستان و ادبیات کهن و امروز ایران ارتباط داشته باشید و آن‌ها را در کشور خود و برای هم‌وطنان خود انعکاس دهید. من ۴۵ کتاب در زمینه‌های مختلف نوشته‌ام، اما گاهی احساس می‌کنم ترجمه این آثار باید در کشور‌های مختلف رواج پیدا کند و در قلب و جان مخاطبان بنشیند. امیدوارم با حضور شما فارسی‌آموزان این ارتباطات صمیمی‌تر شود و فرصتی برای آشنایی با ایران زیبا و فرهنگ ایرانی فراهم شود. امیدوارم این ارتباطات گسست پیدا نکند و یقینا پیدا نخواهد کرد.

شعر؛ یکی از ظرفیت‌های شگفت‌انگیز زبان فارسی

ناصر فیض نیز در این آیین با بیان اینکه بین ملت‌ها برای یادگیری زبان‌فارسی مشکلی وجود ندارد، گفت: در هر کشوری ملت‌ها برای یادگیری این زبان علاقه نشان می‌دهند. این باور که آموزش و یادگیری زبان فارسی سخت است، باور غلطی است. در بسیاری از زبان‌های جهان علامت‌های حرکت زبان مانند کسره و فتحه در خود کلمه وجود دارد. این نقیصه‌ای که به نظر می‌رسد در زبان‌فارسی وجود دارد با آهنگین بودن و زیبایی آوایی زبان فارسی جبران می‌شود.

وی افزود: یکی از ظرفیت‌های شگفت‌انگیز زبان فارسی، شعر است. از کم سوادترین تا فرهیختگانی که زبان فارسی می‌دانند نسبتی با شعر فارسی دارند. ظرفیت زبان فارسی در شعر فارسی به شدت خود را به رخ می‌کشد. با حفظ کردن و یادگیری شعر، دستور زبان هم منتقل می‌شود چرا که شعری زیباست که دستور زبان فارسی را رعایت کرده باشد و اگر از دستور زبان فاصله بگیرد در شعر آشکار می‌شود.

فیض اضافه کرد: وقتی ارکان جمله را در زبان فارسی برهم می‌زنیم جمله معنادار می‌شود و این ظرفیت در شعر فارسی قابل استفاده است. ظرفیتی که ممکن است در بسیاری از زبان‌های دیگر وجود نداشته باشد. تنوع زبان‌های مختلف در دنیا شیرین است و کسانی هستند که ده‌ها زبان یاد می‌گیرند. ظرفیت‌های زبان فارسی را ببینیم و صرفا دستور زبان را آموزش ندهیم بلکه جاذبه‌های این زبان را با شعر و نثر شگفت‌انگیز موجود در زبان فارسی به فارسی‌آموزان نشان دهیم. در گلستان هنرنمایی سعدی را می‌بینیم که ترکیبی از نثر، شعر و حکایت را به نمایش گذاشته است. از آن جهت بود که در روزگاری گلستان منبع اصلی آموزش زبان فارسی بود.

فارسی‌آموزان ادبیات معاصر و کلاسیک را بشناسند

یوسف قوجق نیز در بخش دیگر این آیین با بیان اینکه مرحله اول زبان فارسی، فارسی دانستن و زبان‌آموزی است، گفت: بعد از یادگیری فارسی باید ادبیات فارسی را یاد بگیریم. فارسی آموزان در مرحله بعد باید معنای ادبیات را در ادبیات فارسی درک کنند. یادگرفتن زبان فارسی یک طرف ماجراست و مرحله بعد شناخت ادبیات معاصر و کلاسیک است. به همان اندازه که زبان فارسی شیرین است ادبیات فارسی هم شیرین است.

وی همچنین مطرح کرد: برای همه فارسی‌آموزان کشور‌های مختلف آرزو می‌کنم در صلح زندگی کنند و با ادبیات و زبان فارسی بیشتر آشنا شوند. همچنین فرهنگ و اشتراکات فرهنگی موجود در زبان‌ها را ملاک قرار دهند و زبان و ادبیات فارسی را گسترش دهند.

دانشگاه‌ها فاصله خود را با ادبیات روز کم کنند

در ادامه این آیین فریبا یوسفی نیز گفت: روزی استاد شفیعی کدکنی از یکی از شعر‌های کهن عرب شعری را بدین مضمون نقل کردند که جای سخن دل است و زبان جز نشانه نیست. ریشه علاقه همه ما به آموزش و دانش زبان فارسی، علاقه‌مندی به سخن و علاقه به معنا و مفاهیم زندگی است. دوست داشتن زبان فارسی برای کسانی که در کشور ایران به دنیا آمده اند امری ذاتی است چرا که زبان مادری آن‌ها محسوب می‌شود. اما کسانی که زبان مادری‌شان فارسی نیست و به آن علاقه‌مندند، همت مضاعف و ویژگی خاصی در درون خود داشته‌اند تا بتوانند فارسی را بیاموزند و به دیگران نیز آموزش دهند.

این شاعر با بیان اینکه در دانشگاه تهران، زبان و ادبیات فارسی را آموختم، گفت: کسانی که زبان فارسی می‌آموزند باید به این نکته توجه کنند که دانشگاه‌های ما با ادبیات روز فاصله دارند و ادبیات کهن در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود. آموزش ادبیات کهن ریشه‌های زبان را محکم و مقاوم می‌کند و آموزش ریشه‌ای را رقم می‌زند، اما در کنار آن باید به ادبیات روز نیز توجه کرد. کسانی که از طریق مفاهیم و مباحث دانشگاهی با شعر و داستان فارسی ارتباط پیدا می‌کنند نباید از این نکته غافل شوند که با ادبیات روز ارتباط برقرار کنند. استاد علیرضا قزوه ۱۷۰ جلد کتاب شعر و داستان از شاعران معاصر را چاپ و منتشر کردند. این آثار یکی از ارزنده‌ترین منابع برای علاقه‌مندان به زبان و ادب فارسی است تا با ادبیات روز ایران آشنا شوند. این کار باید ادامه پیدا کند چرا که بعد از پایان چاپ این کتاب‌ها همچنان با شاعران نوپدید مواجه هستیم. انتشار این آثار یکی از منابع غنی برای علاقه‌مندان زبان فارسی محسوب می‌شود تا در کنار متون کهن با متون جدید نیز انس بگیرند.

استقبال چشم‌گیر از زبان فارسی در کشور‌های مختلف

سیدعلی موسوی‌زاده نیز در این آیین بیان کرد: استقبال از زبان فارسی در کشور‌های مختلف چشم‌گیر است. مشکل اصلی این است که ما امکانات خوبی برای عرضه آموزش زبان فارسی در اختیار نداریم. سال ۱۳۸۸ زمانی که در ترکمنستان حضور داشتم در یک دوره ۷۰۰ زبان‌آموز فارسی حضور داشتند. اکنون این تعداد به حدود ۴۰۰ زبان‌آموز رسیده است.

در پایان این آیین فارسی‌آموزان و مدرسان زبان فارسی به معرفی خود و نحوه یادگیری زبان فارسی پرداختند.