چالش بزرگ عربستان سعودی در عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی

گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو؛ رئوف توکلی؛ در حالیکه جنبش حماس تا پیش از این در میان اغلب مردم عربستان محبوبیت چندانی نداشته است اما آمارها از افزایش تمایل شهروندان سعودی به این جنبش حکایت دارد و نتایج به‌دست آمده از نظرسنجی‌های مختلف نشان می‌دهد مردم سعودی معتقدند که اسرائیل تبدیل به حکومتی ضعیف شده است و در آستانه فروپاشی درونی قرار دارد. 

بر اساس نظرسنجی که اندیشکده واشنگتن با جامعه آماری هزار نفر از شهروندان سعودی با موضوع بررسی دیدگاه مردم عربستان نسبت به جنگ رژیم صهیونیستی و جنبش حماس انجام داده است، نتایج قابل توجهی بدست آمده است. در یک نگاه کلی آمار بدست آمده نشان می‌دهد با توجه به آنچه که در نوار غزه در حال جریان است، اغلبیت قریب به اتفاق مردم عربستان «نردیک به 91 درصد» معتقد هستند که علیرغم حجم گسترده خرابی‌ها و کشته‌ها، پیروز واقعی این جنگ در نوار غزه، مردم فلسطین و مسلمانان و اعراب هستند.

در این نظرسنجی از افراد خواسته شده است تا نظر خود را در مورد نقشی که کشورهای عربی باید نسبت به این جنگ ایفا کنند، بیان کنند که نتایج بدست آمده نشان می‌دهد 96 درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی معتقد هستند که کشورهای جهان عرب باید خیلی سریع تمام روابط سیاسی و دیپلماتیک و اقتصادی و به معنای واقعی کلمه کلیه ارتباطات خود با اسرائیل را قطع کند و پایان دهد و این کار در واکنش به عملیات نظامی اسرائیلی‌ها در نوار غزه است.

افزایش چشمگیر محبوبیت حماس در میان شهروندان کشورهای عربی

در حالیکه تابه اکنون جنبش حماس در میان اکثریت مردم عربستان به عنوان حرکتی که از محبوبیت چندانی برخوردار نبود، به‌شمار می‌رفت اما در برخی کشورها همانند لبنان و اردن و مصر، رویکرد جدیدی نسبت به این جنبش بوجود آمده و حماس از حمایت‌های گسترده مردمی برخوردار شده است. آمار این نظرسنجی نشان می‌دهد نزدیک به 85 درصد اردنی‌ها و 79 درصد از مردم لبنان نگاه مثبتی به جنبش حماس به دست آورده‌اند.

 بر همین اساس، در عربستان نیز نگاه منفی غالب به جنبش حماس دستخوش تغییر شده است؛ به‌طوری‌که بر اساس آمار بدست آمده از نظرسنجی، تنها 16 درصد از مردم عربستان خواستار توقف حملات حماس به اسرائیل شده‌اند و همین تعداد نیز راه‌حل دو دولتی بر مبنای مرزهای پذیرفته شده در سال 1967 راه‌حل نهایی جنگ معرفی کرده‌اند.

علاوه بر این، این نظرسنجی نشان داد که اکثریت مردم عربستان این موضوع که حماس در هفتم اکتبر غیرنظامیان مورد حمله قرار داده است را رد می‌کنند و 95 درصد از مردم سعودی معتقدند که حماس به شهرک نشینان اسرائیلی حمله نکرده است و در پاسخ به این سوال که آیا کشتار مردم عادی که مغایر با آموزه‌های اسلامی است، توسط حماس انجام گرفته است، اکثریت قریب به اتفاق آن‌ها به این سوال پاسخ منفی داد‌ند.

در نظرسنجی‌هایی که در گذشته نیز توسط اندیشکده فلسطینی پژوهش‌های سیاسی و مسیحی صورت گرفته بود، اغلب مردم فلسطین معتقد بودند که حماس اقدامی علیه غیرنظامیان انجام نداده است و تنها 10 درصد آنان اذعان داشته‌اند که حماس مرتکب جنایت جنگی شده است که 95 درصد از این تعداد معتقدند که این اقدام حماس در راستای دفاع خود در برابر اسرائیل بوده است.

افزایش محبوبیت جنبش حماس در سایه جنگ اخیر

در حالیکه اغلب مردم سعودی نشان دادند که نظر منفی‌ای نسبت به جنبش حماس دارند، اما جنگ اخیر میان اسرائیل و حماس باعث افزایش محبوییت این جنبش در میان عربستانی‌ها شده است. بر اساس آمار به‌دست آمده از نظرسنجی اندیشکده واشنگتن، جنگ اخیر باعث افزایش نزدیک به 30 درصدی محبوبیت حماس در میان مردم سعودی شده است این درحالی است که تا پیش از این رخداد، تنها 5 درصد نگرش مثبت نسبت به حماس در میان افکار عمومی عربستان وجود داشت.

اما برخلاف عربستان که تنها پس از جنگ طوفان‌الأقصی نگرش مثبتی نسبت به حماس پیدا کرده، در کشورهای عربی دیگر همانند لبنان و اردن و مصر، حماس در اغلب اوقات میان مردم از محبوبیت قابل توجهی برخوردار بوده است و می‌توان گفت از جنگ سال 2014 تا به امروز این نگرش مثبت وجود داشته است این موضوع کاملا با آنچه در میان مردم عربستان در جریان بوده در تضاد است.

اسرائیل تبدیل به حکومتی ضعیف و دچار فروپاشی درونی شده است

نتایج این نظرسنجی در مورد اسرائیل نشان می‌دهد اگرچه این رژیم پیش از جنگ نیز اقبال قابل قبولی در میان مردم عربستان نداشته است اما پس از جنگ اکتبر این آمار به شدت افزایش پیدا کرده است و 87 درصد از مردم عربستان معتقدند که وقایع اخیر در جنگ نشان می‌دهد که اسرائیل بسیار ضعیف شده است و به حدی از درون دچار فروپاشی شده است که هر آن باید منتظر شکست آنان بود. این ادعا بر اساس تظاهرات اعتراضی گسترده‌ای است که شهرک‌نشینان بر علیه نتانیاهو در سال 2023 انجام داده‌اند و 70 درصد از سعودی‌ها با ملاحظه این اعتراضات در سرزمین‌های اشغالی اظهار داشته‌اند که اسرائیل، حکومتی ضعیف و از هم پاشیده است.

تنها زمینه‌ای که مردم عربستان تا پیش از شعله‌ورشدن آتش جنگ در نوار غزه، پذیرفته‌ بودند و در عمل چندان اعتراضی نسبت به آن نداشتند، ارتباط اقتصادی و ورزشی کشورشان با اسرائیل بوده است؛ به‌طوری‌که تا پیش از جنگ نزدیک به 43 درصد از افکار عمومی عربستان موافق ارتباطات تجاری دو کشور بودند اما جنگ اکتبر باعث شد تا اکثریت مردم، به اتفاق خواستار قطع کلیه روابط دوجانبه عربستان با اسرائیل شوند و تنها 17 درصد پذیرفته‌اند که عربستان روابط خودش را با اسرائیل ادامه دهد.