سقوط حکومت سوریه ناشی از فقر مطلق مردم بود/ بشار اسد فریب اعتمادش به غرب را خورد
گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو: علیرضا تقوی نیا کارشناس مسائل غرب آسیا در گفتگویی با خبرنگار بین‌الملل دانشجو به تبیین تحولات سوریه پرداخته و دلایل سقوط اسد و پیامد‌های این مسئله را تشریح کرده است. تقوی نیا بر این باور است سوریه که طی سال‌های اخیر با بحران‌های متعدد روبه‌رو بوده، اکنون وارد مرحله‌ای تازه و پیچیده از نابسامانی ها شده است. این کشور که پیش‌تر با فروپاشی اقتصادی و اجتماعی دست‌وپنجه نرم می‌کرد، سرانجام سقوط دولت بشار اسد و تصرف دمشق توسط گروه‌های افراطی را تجربه کرد. این تحولات نه تنها سرنوشت مردم سوریه، بلکه ثبات منطقه را نیز با تهدیدی جدی مواجه کرده است.
فروپاشی اقتصادی: زمینه‌ساز سقوط نظام
تقوی نیا در پاسخ به چرایی سقوط حکومت بشار اسد، گفت در سال‌های پایانی حکومت بشار اسد، سوریه با بحران اقتصادی شدیدی دست به گریبان بود. حقوق پایین کارکنان دولتی و ارتش، فقر مطلق را بر این کشور سایه افکند. از سوی دیگر، کشورهای حامی سوریه نیز مانند گذشته توانایی حمایت مالی و سیاسی کافی را نداشتند. این شرایط به تضعیف هرچه بیشتر حکومت مرکزی منجر شد و مسیر پیشروی مخالفان را هموار کرد.
اعتماد اشتباه بشار اسد به غرب
کارشناس مسائل غرب آسیا افزود بشار اسد تلاش کرد با جلب رضایت غرب، تحریم‌های اقتصادی را کاهش دهد، اما این استراتژی به اشتباهات محاسباتی بزرگی منجر شد. غرب، با همراهی ترکیه، برنامه‌ای طراحی کرد تا از طریق تجهیز و پشتیبانی گروه‌های تروریستی، دمشق را تصرف کند. این عملیات تقریباً بدون درگیری جدی به سقوط حکومت اسد انجامید.
تقوی نیا در این باره تصریح کرد: «بشار اسد فریب اعتمادش به غرب و وعده‌هایی را خورد، که هیچ‌گاه عملی نشد. نتیجه این اعتماد اشتباه، پایان حکومت وی و سقوط نظام سوریه بود.» اسد تلاش زیادی کرد تا رضایت غرب را جلب کند و تحریم‌ها را از میان بردارد. اما در مجموع، اتفاقات به گونه‌ای پیش رفت که دولت ترکیه از طرف غرب مأموریت یافت تجهیز و پشتیبانی تروریست‌ها را بر عهده بگیرد تا آنها بتوانند تقریباً بدون جنگ دمشق را تصرف کنند. این اتفاق تا حدی بدون درگیری جدی رخ داد.
قدرت‌گیری تحریر الشام: آینده‌ای تاریک برای سوریه
تقوی نیا در مورد افق پیشروی سوریه و احتمال وقوع جنگ قدرت میان گروه های تروریستی پرداخت و اظهار داشت با سقوط دمشق، کنترل کشور به دست گروه‌های تروریستی افراطی وابسته به القاعده افتاد. از جمله این گروه‌ها، «تحریر الشام» (جبهه النصره سابق) است که در ائتلاف با دیگر گروه‌ها قدرت را در سوریه به دست گرفته است. هرچند این گروه تلاش دارد چهره‌ای دموکراتیک و مدرن از خود نشان دهد، اما رویکرد‌های بنیادگرایانه و افراطی آن غیرقابل انکار است.
وی افزود پیش‌بینی می‌شود که تضاد منافع میان این گروه‌ها در آینده‌ای نزدیک به درگیری‌های داخلی منجر شود. در این میان، هزینه‌های سنگین این نزاع‌ها بر دوش مردم سوریه خواهد ماند و آنها را با شرایطی حتی دشوارتر از گذشته روبه‌رو خواهد کرد.
تقوی نیا خاطرنشان کرد در این شرایط، جمهوری اسلامی ایران باید بر حفظ منافع خود و حفاظت از اماکن مقدس شیعه در سوریه تمرکز کند. بااین‌حال، بعید به نظر می‌رسد گروه‌های مسلط بر دمشق تمایلی به تعامل با ایران نشان دهند.
اهداف گسترده القاعده، تهدیدی فراتر از مرز‌های سوریه
کارشناس مسائل منطقه تصریح کرد تحریر الشام و دیگر گروه‌های وابسته به القاعده به پیروزی در سوریه بسنده نخواهند کرد. هدف نهایی آنها، ایجاد خلافت اسلامی در سراسر جهان اتسلام است. تقوی نیا بر افزود: «القاعده به دنبال گسترش آشوب و ناامنی در مناطق دیگر است. بحران سوریه محدود به این کشور نخواهد ماند و آثار آن به‌سرعت به سایر نقاط منطقه سرایت خواهد کرد.»
تقوی نیا در پایان به تبعات به قدرت رسیدن گروهک‌های تروریستی بر سوریه پرداخت و گفت سقوط دمشق و قدرت‌گیری گروه‌های افراطی زنگ خطری برای ثبات منطقه است. درگیری‌های داخلی در سوریه و اهداف بلندپروازانه القاعده چالش‌هایی جدی برای کشورهای همسایه و جامعه بین‌المللی ایجاد خواهد کرد. همکاری و هماهنگی منطقه‌ای و جهانی برای مقابله با این تهدید، بیش از هر زمان دیگری ضروری به نظر می‌رسد.