به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو_علی کیمیایی، دانش‌آموزان به عنوان آینده‌سازان، نقش بسیار مهمی در ساختن آینده کشور دارند. آنها سرمایه‌های انسانی جامعه هستند و سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش آنها به نوعی سرمایه‌گذاری برای توسعه و پیشرفت پایدار کشور است. از این رو بررسی هرگونه موضوعی که تحصیل، رشد و پیشرفت آنها را به خطر بیاندازد امری مهم و حیاتی است. یکی از این موارد درگیری بعضی از نوجوانان با آسیب‌های اجتماعی نظیر "اعتیاد" است.
اعتیاد به مواد مخدر، مشروبات الکلی و سایر مواد روان‌گردان، یکی از مسائل بزرگ و جهانی است که نه تنها در بزرگسالان بلکه در میان نوجوانان و دانش‌آموزان نیز به شدت مشاهده میشود. این معضل نه تنها سلامت جسمانی و روانی نوجوانان را تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند آینده تحصیلی و اجتماعی آنها را نیز تحت تاثیر قرار دهد. نوجوانان به دلیل ویژگی‌های سنی و روان‌شناختی خاص خود بیشتر در معرض خطر اعتیاد قرار دارند. مشکلاتی نظیر فشار‌های اجتماعی، استرس‌های ناشی از مشکلات تحصیلی و خانوادگی، یا حتی کنجکاوی‌های طبیعی دوران نوجوانی می‌توانند آنها را به سمت مصرف مواد مخدر سوق دهند.
این گزارش بر آن است تا بدون اشاره به آمار و ارقام، به شکل مختصر به بررسی علت‌ها، روش‌های پیشگیری و درمان دانش‌آموزان مبتلا به اعتیاد بپردازد. با یک جست‌وجوی ساده می‌توان دریافت که نه آمار دقیقی موجود است و نه مسئولان مربوطه تمایلی به انتشار این آمار دارند. اما آنچه مسلم است، اهمیت جدی گرفتن و پیگیری این موضوع است تا آینده‌سازان کشورمان را از این آسیب‌های اجتماعی مصون نگه داریم.
نقش آموزش و پرورش بسیار حائزاهمیت است
علی روحانی مقدم؛ رواندرمانگر بالینی، درمصاحبه با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو گفت: از آنجا که مدرسه خانه دوم نوجوانان محسوب میشود و تا حد زیادی تاثیر دوستان در مدرسه از والدین هم بیشتر میشود، نقش اموزش و پرورش بسیار حائز اهمیت است.
روحانی مقدم در ادامه به تاثیر استرس و اضطراب دانش‌آموزان در روی آوردن به مواد مخدر اشاره کرد: گاهاً انتظارات زیاد والدین و جو مدرسه دانش اموزان را به سمت کمال گرایی میکشاند و این موجب استرس و اضطراب شدید در دانش اموز میشود و بار‌ها حس ناکامی و شکست را تجربه میکنند. یکی از دلایل سوق پیدا کردن دانش اموزان به سمت اعتیاد فرار از اضطراب شدید است و یا جبران حس شکست و ناکافی بودن، که والدین و محیط مدرسه به او القا کرده‌اند.
چرا دانش‌آموزان به مواد مخدر روی می‌آورند؟
علل گرایش دانش‌آموزان به مواد اعتیادآور متنوع و پیچیده است. یکی از عوامل عمده، فشار‌های همسالان و تلاش برای پذیرش در گروه‌های اجتماعی است. نوجوانان ممکن است برای جلب توجه و احترام همسالان خود به مصرف مواد رو بیاورند. علاوه بر این، مشکلات خانوادگی مانند طلاق والدین، نبود حمایت‌های عاطفی و یا وجود والدین معتاد، از دیگر عواملی است که می‌تواند باعث بروز این مشکل شود. در این دوران، استرس‌های روانی مانند اضطراب و افسردگی نیز می‌توانند دانش‌آموزان را به سمت مواد مخدر سوق دهند، به ویژه زمانی که آنها قادر به حل مشکلات خود به شیوه‌های سالم نباشند. علاوه بر این، دسترسی آسان به مواد مخدر و تبلیغات منفی پیرامون آنها، به‌ویژه در جوامعی که مشکلات اقتصادی وجود دارد، می‌تواند به شدت بر روی رفتار‌های این قشر از جامعه تاثیر بگذارد.
پیامد‌های اعتیاد در میان دانش‌آموزان بسیار گسترده و عمیق است. یکی از مهم‌ترین این پیامدها، کاهش شدید عملکرد تحصیلی است. مصرف مواد مخدر به طور مستقیم بر حافظه، تمرکز و توانایی یادگیری تاثیر منفی می‌گذارد، که این امر می‌تواند منجر به افت تحصیلی شدید و کاهش کیفیت زندگی دانش‌آموزان شود. علاوه بر این، اعتیاد به مواد مختلف می‌تواند مشکلات روانی جدی مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات خواب را به همراه داشته باشد. مشکلات جسمانی نیز از جمله آسیب‌های جدی به اندام‌هایی همچون کبد، ریه‌ها و سیستم عصبی می‌تواند در پی مصرف مواد مخدر و الکل رخ دهد. علاوه بر آسیب‌های جسمی و روانی، دانش‌آموزان معتاد بیشتر در معرض ارتکاب به رفتار‌های پرخطر مانند سرقت، خشونت و حتی خودکشی قرار دارند. این مسائل نه تنها به خود فرد بلکه به جامعه نیز آسیب‌های جدی وارد می‌کند.
اهمیت آموزش مهارت‌های زندگی به دانش‌آموزان
به نظر می‌رسد گاهی آموزش مهارت‌های زندگی، مانند دوست‌یابی سالم، گفتن "نه"، آگاهی از خانمان‌سوز بودن اعتیاد، کنترل استرس و... به دانش‌آموزان، از آموزش مباحث درسی مقدم‌تر و مهم‌تر باشد. برای مثال اگر فرزند و یا دانش‌آموز شما از مهارت "دوست یابی" و یا گفتن "نه" برخوردار نباشد و توسط آشنایی با افراد ناسالم در معرض استفاده از مواد مخدر قرار بگیرد، تانژانت، کتانژانت، جبر و مثلثات به چه درد او می‌خورد؟ برای آموزش مؤثر مباحث مختلف درسی به دانش‌آموزان، ابتدا باید کودک یا نوجوانی تربیت شود که با توجه به مهارت‌هایی که کسب کرده است، قادر باشد خود را از آسیب‌های اجتماعی دور نگه دارد و بر روی تحصیل خود متمرکز باشد.
برای پیشگیری از این مشکل جدی، نیاز به اقدامات همه‌جانبه و منسجم است. آموزش و آگاهی‌رسانی به دانش‌آموزان یکی از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه است. این آموزش‌ها باید شامل معرفی خطرات مواد مخدر و تأثیرات آن بر زندگی فردی و اجتماعی باشد. همچنین، تقویت مهارت‌های مقابله‌ای و آموزش روش‌های مدیریت استرس می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا در مواجهه با فشار‌های اجتماعی و مشکلات زندگی به جای روی آوردن به مواد مخدر، از روش‌های سالم‌تر استفاده کنند. از سوی دیگر، خانواده‌ها نیز نقش بسیار مهمی در پیشگیری از اعتیاد دارند. آموزش به والدین در خصوص نحوه برخورد با مشکلات نوجوانان و ایجاد فضایی امن و حمایتی در خانه می‌تواند تأثیر بسیاری در جلوگیری از این معضل داشته باشد. مدارس نیز باید با فراهم کردن مشاوره‌های روان‌شناختی و ایجاد محیط‌های حمایتی، به دانش‌آموزان کمک کنند تا در صورت بروز مشکل، از حمایت‌های لازم بهره‌مند شوند.
اعتیاد در میان دانش‌آموزان یک بحران جدی است که اگر به موقع و با دقت رسیدگی نشود، می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد. با اجرای برنامه‌های پیشگیرانه و آموزشی مناسب، حمایت‌های خانوادگی و اجتماعی، و ایجاد فرصت‌های سالم برای نوجوانان، می‌توان از شیوع این مشکل جلوگیری کرده و آینده‌ای روشن‌تر برای آنها رقم زد.
حمایت از کودکان آسیب دیده
همانقدر که پیشگیری از اهمیت بالایی برخوردار است، حمایت از دانش‌آموزان مبتلا به مواد مخدر نیز اهمیت زیادی دارد، زیرا این گروه در مرحله حساس رشد و شکل‌گیری شخصیت قرار دارند و مصرف مواد مخدر می‌تواند تأثیرات منفی و طولانی‌مدتی بر سلامتی جسمی و روانی آنها بگذارد. این دانش‌آموزان به دلیل سن کم و نبود تجربه کافی، ممکن است نتوانند به درستی مشکلات خود را شناسایی کرده و به تنهایی از پس آنها برآیند.
حمایت از آنها به معنای فراهم کردن دسترسی به خدمات درمانی، مشاوره و برنامه‌های بازتوانی است که می‌تواند به بازگرداندن آنها به مسیر درست کمک کند. همچنین، ایجاد محیط‌های حمایتی در مدارس و جامعه و آموزش والدین برای شناسایی علائم اعتیاد، می‌تواند از آسیب‌های بیشتر جلوگیری کند. این حمایت‌ها نه تنها به بهبود وضعیت فردی دانش‌آموزان کمک می‌کند، بلکه از آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی ناشی از اعتیاد در آینده جامعه نیز جلوگیری خواهد کرد.