عارف: فرهنگستان علوم باید مطالبه‌گری علمی انجام دهد/ کارشناسان برای تحقق رشد ۸ درصدی تلاش کنند

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، در نشست هیئت امنای فرهنگستان علوم که صبح امروز (پنجشنبه) برگزار شد، بر اهمیت جایگاه فرهنگستان‌ها در تصمیم‌گیری‌های کلان علمی و راهبردی کشور تأکید کرد. وی با اشاره به خلأ وجود یک مرجع علمی در کشور، گفت:

"در گذشته ستاد انقلاب فرهنگی و وزارت علوم فعالیت داشتند و دانشگاه‌ها برقرار بودند، اما نبود یک نهاد علمی مرجع در کشور احساس می‌شد. بر همین اساس فرهنگستان‌ها شکل گرفتند. از ابتدا این راهبرد مطرح بود که فرهنگستان‌ها نه دانشگاه هستند و نه پژوهشگاه؛ بلکه باید نقش سیاست‌گذاری و راهبردی علمی را ایفا کنند."

لزوم نگاه راهبردی به فرهنگستان‌ها

عارف با انتقاد از برخی برداشت‌های نادرست درباره وظایف فرهنگستان‌ها افزود:

"متأسفانه گاهی فراموش می‌کنیم که فرهنگستان‌ها دانشگاه یا پژوهشگاه نیستند. موضوعاتی که در فرهنگستان مطرح می‌شود، باید در راستای سیاست‌گذاری علمی و کلان کشور باشد. انتظار دارم نگاه راهبردی علمی به فرهنگستان‌ها تقویت شود تا دولت بتواند مسائل و چالش‌های خود را از طریق این نهادها بررسی و حل کند."

معاون اول رئیس‌جمهور با تأکید بر اینکه فرهنگستان‌ها نباید منتظر اجرایی شدن تصمیماتشان باشند، گفت:

"فرهنگستان باید نگاه خود را از اجرا فراتر ببرد و به عنوان یک نهاد مشورتی و علمی، راهکارهایی برای حل مسائل کشور ارائه دهد. در دولت چهاردهم که دولت وفاق ملی است، این نگاه به فرهنگستان‌ها تقویت خواهد شد."

فرهنگستان‌ها و سیاست‌گذاری‌های کلان کشور

عارف در ادامه به نقش فرهنگستان در تدوین سیاست‌های کلی نظام اشاره کرد و اظهار داشت:

"سیاست‌های کلی نظام که در اصل ۱۱۰ قانون اساسی بر آن تأکید شده، توسط مقام معظم رهبری تصویب می‌شود. مقدمه این سیاست‌ها باید در فرهنگستان مطرح و بررسی شود. در بسیاری از کشورها، اعضای فرهنگستان‌ها مصونیت دارند و عضویت آنها دائمی است. این امر به پیشبرد راهبردهای کشور کمک می‌کند و استقلال رأی آنها را تضمین می‌کند."

وی با انتقاد از برخی ملاحظات و محافظه‌کاری‌ها در فرهنگستان‌ها افزود:

"نباید در فرهنگستان‌ها ملاحظات و مصلحت‌سنجی‌های غیرضروری وجود داشته باشد. این نهاد باید مسائل کلان کشور را شفاف و بی‌پرده بررسی کند. شرایط کشور به گونه‌ای است که حتی اگر نخبه‌ترین افراد را در دستگاه‌های اجرایی قرار دهیم، بدون حمایت و پشتوانه علمی نمی‌توانند عملکرد مطلوبی داشته باشند."

ضرورت مشاوره علمی برای دولت

عارف با اشاره به نقش مشاوران علمی در تصمیم‌گیری‌های کلان گفت:

"اگر تصور کنیم که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند به تنهایی مسائل فرهنگی کشور را بررسی و مدیریت کند، اشتباه کرده‌ایم. برای این کار نیاز به مستشاران و مشاوران امین داریم که به مسائل کشور اشراف داشته باشند. فرهنگستان‌ها می‌توانند این نقش را ایفا کنند."

وی همچنین به ضرورت استفاده از ظرفیت نخبگان علمی کشور تأکید کرد و افزود:

"سرمایه انسانی، مزیت نسبی کشور ما است. با تکیه بر این ظرفیت می‌توانیم راهبردهای کلان نظام را اجرایی کنیم."

بحران آب و آلودگی هوا؛ چالش‌های جدی کشور

معاون اول رئیس‌جمهور در بخش دیگری از سخنانش به بحران آب و مسائل زیست‌محیطی پرداخت و اظهار داشت:

"هیچ‌گاه کشور ما تا این اندازه دچار بحران آب نبوده است. منابع آبی تهران برای جمعیتی حدود ۷ تا ۸ میلیون نفر طراحی شده، اما امروز با جمعیتی بالغ بر ۱۳ تا ۱۴ میلیون نفر مواجه هستیم. از سوی دیگر، آلودگی هوا به یک معضل دائمی تبدیل شده و به جای حل این مشکل، به تعطیلی مدارس و سازگاری با آلودگی عادت کرده‌ایم."

بهره‌وری منفی در ۱۰ سال گذشته؛ چالش جدی اقتصاد کشور

عارف با اشاره به اهداف برنامه هفتم توسعه، وضعیت بهره‌وری در کشور را نامطلوب ارزیابی کرد و گفت:

"براساس برنامه هفتم توسعه، ۳۵ درصد از رشد اقتصادی ۸ درصدی کشور باید از طریق بهره‌وری تأمین شود. اما متأسفانه در ۱۰ سال گذشته، بهره‌وری در کشور منفی بوده است. این روند باید اصلاح شود."

وی همچنین از فرهنگستان‌ها و کارشناسان خواست تا در راستای افزایش بهره‌وری و تحقق اهداف برنامه توسعه، نقش فعال‌تری ایفا کنند.

خصوصی‌سازی اقتصاد؛ دولت پیمانکار خوبی نیست

معاون اول رئیس‌جمهور با تأکید بر لزوم مشارکت بخش خصوصی در اقتصاد گفت:

"امروز ثابت شده که دولت، پیمانکار خوبی نیست. بخش خصوصی باید محور اصلی اقتصاد کشور باشد و دولت نقش تسهیل‌گر را ایفا کند. اما متأسفانه قوانین و آیین‌نامه‌های فعلی، بیشتر جنبه نمایشی دارند و در عمل، مشکلات را حل نمی‌کنند."

راهبردهای زیست‌محیطی و تغییر اقلیم

عارف با اشاره به مباحث مربوط به تغییر اقلیم و انتشار گازهای گلخانه‌ای اظهار داشت:

"مسائل محیط زیستی همواره با اهداف سیاسی برخی کشورها همراه بوده است. کشورهای غربی که در آینده با کمبود منابع نفتی مواجه خواهند شد، از طریق سیاست‌هایی مانند کربن‌زدایی، قصد دارند کشورهای نفت‌خیز را تحت فشار قرار دهند. ما باید در این زمینه تحقیقات و بررسی‌های علمی جدی‌تری انجام دهیم."

وی از فرهنگستان‌ها خواست تا در این حوزه فعال‌تر عمل کنند و افزود:

"متأسفانه، در فرهنگستان‌ها به اندازه کافی به این موضوعات پرداخته نشده است. چرا باید بدون بررسی‌های علمی، سیاست‌های بین‌المللی را بپذیریم؟ ما باید آلترناتیوهای خود را ارائه دهیم."

سیاست‌های دریامحور و توسعه مکران

عارف در ادامه سخنانش، بر لزوم توجه به توسعه سواحل مکران تأکید کرد و گفت:

"یکی از مهم‌ترین راهبردهای دولت چهاردهم، توسعه سیاست‌های دریامحور است. ایران بیش از ۴۵۰۰ کیلومتر مرز دریایی دارد، اما از این ظرفیت به‌درستی استفاده نکرده‌ایم. فرهنگستان‌ها باید در این زمینه ورود کنند و برنامه‌های علمی و راهبردی ارائه دهند."

انتقال پایتخت؛ چالش تأمین آب تهران

معاون اول رئیس‌جمهور به موضوع انتقال پایتخت نیز اشاره کرد و اظهار داشت:

"بحث انتقال مرکز سیاسی کشور مدت‌هاست مطرح شده و موافقان و مخالفانی دارد. مسئله اصلی این است که آیا تهران ظرفیت ادامه فعالیت به عنوان مرکز سیاسی کشور را دارد یا نه؟ هم‌اکنون، آب مورد نیاز تهران تأمین نمی‌شود، در حالی که بسیاری از کشورها، مرکز سیاسی و تجاری خود را از یکدیگر جدا کرده‌اند."

وی در پایان با تأکید بر اهمیت نقش فرهنگستان‌ها در تصمیم‌گیری‌های کلان کشور گفت:

"فرهنگستان‌ها نباید صرفاً نقش پژوهشی داشته باشند، بلکه باید در تدوین سیاست‌های کلان کشور مشارکت کنند. دولت باید ارتباط تنگاتنگی با این نهادها داشته باشد و از نظرات علمی آنها در برنامه‌ریزی‌ها بهره ببرد."