رافال زیر آتش: شکست پرهزینه فرانسه در آسمان هند و پاکستان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری دانشجو، سال‌هاست که هند با هدف تقویت توان دفاعی و برتری هوایی خود، به خرید جنگنده‌های پیشرفته از قدرت‌های نظامی غرب روی آورده است. در این میان، «رافال» فرانسوی که با تبلیغات سنگین به‌عنوان برگ برنده هوایی هند معرفی شده بود، حالا با اصابت موشک در یک درگیری واقعی، وارد فاز تازه‌ای از قضاوت عمومی و تخصصی شده است.

هند در قرارداد تسلیحاتی مهمی که در سال ۲۰۱۶ با دولت فرانسه امضا کرد، ۳۶ فروند جنگنده رافال را به ارزش حدود ۸ میلیارد دلار خریداری کرد. نخستین گروه از این هواپیماها در سال ۲۰۲۰ وارد پایگاه هوایی آمبالا شد و از آن زمان تاکنون در مأموریت‌های گشت‌زنی، تمرینات نظامی، و حتی رزمایش‌های مشترک با کشورهای غربی به‌کار گرفته شده‌اند.

رافال که در زبان فرانسوی به‌معنای «تندباد» است، در دهه ۱۹۸۰ طراحی شد و از اوایل دهه ۲۰۰۰ وارد خدمت نیروی هوایی و دریایی فرانسه شد. برخلاف برخی جنگنده‌ها که صرفاً برای نبرد هوایی یا مأموریت‌های زمینی طراحی شده‌اند، رافال یک جنگنده omnirole است؛ یعنی می‌تواند چند مأموریت متفاوت را به‌طور هم‌زمان انجام دهد.

ویژگی‌های فنی برجسته

 • طراحی بدنه:

بدنه رافال از نوع بال‌دلتا با دُم پیش‌بال (canard) است که باعث مانورپذیری بالا در سرعت‌های کم و زیاد می‌شود. این طراحی، پایداری هواپیما را به شکل دیجیتال مدیریت می‌کند.

 • رادار:

مجهز به رادار RBE2-AA با فناوری آرایه فازی فعال (AESA) که قابلیت رهگیری هم‌زمان چندین هدف هوایی و زمینی را دارد، حتی در شرایط جنگ الکترونیک سنگین.

 • سیستم جنگ الکترونیک SPECTRA:

یکی از نقاط قوت رافال، سیستم دفاعی SPECTRA است که شامل هشداردهنده راداری، اخلال‌گر، پرتاب‌کننده فریب‌دهنده (chaff/flare) و امکان اقدامات پیشگیرانه خودکار در برابر موشک‌های هدایت‌شونده است.

• موتور:

دارای دو موتور Snecma M88-2 با رانش بالا، توانایی پرواز فراصوت بدون پس‌سوز (Supercruise)، و شتاب بسیار سریع در حالت رزمی.

• برد عملیاتی و سوخت‌گیری:

با برد عملیاتی حدود ۳۷۰۰ کیلومتر و امکان سوخت‌گیری هوایی، رافال قادر است در عملیات‌های بلندمدت و چندمرحله‌ای شرکت کند.

 • کاکپیت دیجیتال:

دارای نمایشگرهای چندکاره، هدآپ دیسپلی (HUD)، سیستم هشدار صوتی و دید شبانه، و قابلیت کنترل کامل از طریق نمایشگرهای لمسی و فرمان صوتی.

توان تسلیحاتی رافال

رافال می‌تواند تا ۹.۵ تن سلاح و تجهیزات حمل کند که شامل:

 • موشک‌های هوا به هوا:
Meteor (فراصوت و دوربرد)، MICA (هدایت راداری و حرارتی)

 • موشک‌های هوا به زمین:
SCALP EG (کروز دوربرد)، بمب‌های هدایت‌شونده لیزری (AASM یا Hammer)

 • تسلیحات هسته‌ای:
نسخه مخصوص نیروی هوایی فرانسه توانایی حمل موشک هسته‌ای ASMP-A را دارد.

 • توپ داخلی:
توپ ۳۰ میلی‌متری با نرخ شلیک بالا، مناسب برای نبردهای نزدیک (dogfight)

قابلیت عملیاتی در دریا و زمین

نسخه‌ای از رافال با نام Rafale M برای ناوهای هواپیمابر طراحی شده که مجهز به چرخ فرود تقویت‌شده، قلاب فرود، و ارابه‌های فرود بزرگ‌تر است. این نسخه در ناو «شارل دوگل» فرانسه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مزیت‌های کلیدی رافال

 • چندمنظوره واقعی (omnirole)
 • چابکی بالا و توان مانور در ارتفاع پایین
 • بقاپذیری بالا به‌دلیل سیستم SPECTRA
 • هزینه عملیاتی نسبتاً پایین در مقایسه با جنگنده‌های نسل پنجم
 • پشتیبانی و ارتقاء مستمر از سوی داسو

نکات منفی یا محدودیت‌ها

 • اگرچه رافال به فناوری‌های نسل پنجم نزدیک شده، اما فاقد ویژگی بارز پنهان‌کاری کامل (stealth) است.
 • هزینه خرید اولیه نسبتاً بالاست، هرچند نگهداری آن نسبتاً مقرون‌به‌صرفه است.
 • قابلیت اتصال کامل به برخی سامانه‌های ناتو محدود است و نیازمند تطبیق‌پذیری بیشتر در برخی محیط‌های بین‌المللی است.

با این حال، سقوط اخیر رافال نشان داد که حتی پیشرفته‌ترین جنگنده‌ها نیز در شرایط واقعی ممکن است با مشکلات پیش‌بینی‌نشده‌ای روبه‌رو شوند. هزینه بالای نگهداری و پیچیدگی فنی، از جمله عواملی هستند که می‌توانند عملکرد این جنگنده را در شرایط بحرانی تحت تأثیر قرار دهند.

پایان افسانه رافال؟

اخبار منتشرشده از منابع رسمی و غیررسمی در منطقه نشان می‌دهد که یکی از جنگنده‌های رافال نیروی هوایی هند، در جریان یک مأموریت نزدیک مرز با پاکستان و درگیری شب گذشته با این کشور ، هدف حمله مستقیم قرار گرفته و سقوط کرده است. اگرچه مقامات رسمی هند نیز این موضوع را تأیید کردند.

این رخداد، درست در زمانی رخ می‌دهد که رافال به‌عنوان نماد قدرت هوایی هند، در نمایشگاه‌ها، مانورهای نظامی و حتی تبلیغات دولتی، نقشی نمادین پیدا کرده بود.