آیا بحران قطعی برق فقط برای ایران است؟ / نگاهی به خاموشی‌های ۲۰ ساعته در برخی کشور‌های عربی

گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو: در سال ۲۰۲۴، هفت کشور عربی شامل کویت، مصر، یمن، سوریه، سودان، لبنان و عراق، با بحران شدید برق مواجه شده‌اند. این بحران در حالی شدت یافته که منطقه خاورمیانه با موج‌های گرمای بی‌سابقه روبه‌روست و تقاضا برای مصرف انرژی به‌طور چشم‌گیری افزایش یافته است. عواملی چون کاهش تولید گاز طبیعی، کمبود سوخت برای نیروگاه‌ها و ضعف زیرساخت‌ها نقش اساسی در تشدید این وضعیت دارند.

کویت پیوستن غیرمنتظره به کشورهای بحران‌زده انرژی

در ۱۹ ژوئن ۲۰۲۴، وزارت برق، آب و انرژی تجدیدپذیر کویت اعلام کرد که برنامه‌ای برای قطعی برنامه‌ریزی‌شده برق به دلیل افزایش بی‌سابقه مصرف اجرا خواهد شد. این تصمیم در حالی گرفته شد که کویت با ذخایر غنی نفت و گاز شناخته می‌شود و پیش‌تر شبکه برق آن از ثبات برخوردار بوده است.

با وجود واردات روزانه ۴۰۰ مگاوات برق از شبکه خلیج‌فارس، این مقدار برای پاسخ‌گویی به اوج مصرف در ساعات ۱۲ تا ۱۸ کافی نیست. منابع آگاه پیش‌بینی می‌کنند خاموشی‌ها تا اواسط سپتامبر ۲۰۲۴ ادامه داشته باشند.

مصر افزایش مدت زمان خاموشی در پایتخت

مصر از ماه مه ۲۰۲۳ وارد دوره‌ای از بحران برق شده که تاکنون ادامه دارد. با کاهش تولید گاز طبیعی از ۲۵ میلیون مترمکعب به ۱۳ میلیون مترمکعب در روز، دولت مصر مجبور شده زمان خاموشی برق را از یک ساعت به سه ساعت در روز افزایش دهد.

در ماه ژوئن ۲۰۲۴، برای دومین بار در همان ماه، این افزایش اعمال شد. همچنین گزارش‌ها نشان می‌دهند که تولید گاز طبیعی مصر در سه‌ماهه نخست ۲۰۲۴ به ۱۳.۴۲۹ میلیارد مترمکعب رسید؛ رقمی که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲.۱۰۸ میلیارد مترمکعب کمتر است.

سوریه تخریب زیرساخت‌ها و وابستگی به انرژی خورشیدی

بحران برق در سوریه ساختاری و ریشه‌دار است. بیش از ۱۲ سال جنگ، موجب تخریب گسترده نیروگاه‌ها، دکل‌ها و شبکه‌های انتقال شده است. سرقت کابل‌ها برای فروش مس در بازار سیاه، این بحران را تشدید کرده است.

مردم در شهرهای بزرگی چون دمشق و حلب، برای تأمین برق از ژنراتورهای خصوصی یا پنل‌های خورشیدی استفاده می‌کنند. خاموشی‌ها در برخی مناطق به ۲۰ ساعت در روز نیز می‌رسد و هیچ زمان‌بندی مشخصی از سوی دولت ارائه نمی‌شود.

عراق وابستگی به گاز ایران و کمبود ۱۳ هزار مگاواتی

با وجود بهبود نسبی در زیرساخت‌های برق عراق، این کشور همچنان وابسته به گاز وارداتی از ایران است؛ گازی که تأمین آن با وقفه‌های مکرر همراه است. وزیر برق عراق، زیاد علی فاضل، اخیراً اعلام کرد که کمبود برق در عراق به بیش از ۱۳ هزار مگاوات می‌رسد؛ عددی معادل بیش از ۵۰ درصد ظرفیت فعلی تولید.

دولت عراق در تلاش است با راه‌اندازی ۲۰۰ واحد تولیدی جدید و استفاده از سوخت‌هایی چون مازوت و دیزل قرمز، وضعیت را بهبود ببخشد، اما اجرای این طرح‌ها به زمان نیاز دارد و بحران فعلاً ادامه دارد.

لبنان خاموشی‌های ۲۰ ساعته در سایه بحران اقتصادی

لبنان درگیر بحرانی مزمن در حوزه برق است که از سه دهه پیش تاکنون ادامه داشته، اما در دو سال اخیر به‌شدت وخیم‌تر شده است. کشور به نفت وابسته است و کاهش شدید واردات سوخت از سال ۲۰۲۰ به دلیل بحران اقتصادی، منجر به خاموشی‌های گسترده شده است.

در برخی مناطق لبنان، مردم تنها ۴ ساعت در روز برق دارند. زیرساخت‌های فرسوده، نبود سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌ها و بدهی سنگین دولت به شرکت‌های تأمین سوخت، از عوامل اصلی بحران فعلی‌اند.

یمن و سودان؛ بحران در سایه جنگ و فروپاشی خدمات عمومی

در یمن و سودان نیز وضعیت بحرانی مشابهی حاکم است. جنگ داخلی، فقدان حاکمیت ملی مؤثر و تخریب زیرساخت‌های انرژی باعث شده این کشورها عملاً به خاموشی‌های گسترده و غیرقابل پیش‌بینی تن دهند. در یمن، بسیاری از مناطق تنها با کمک ژنراتورها یا منابع محلی انرژی، به برق دسترسی دارند. در سودان نیز جنگ داخلی، ارائه خدمات عمومی را تقریباً ناممکن کرده است.

 افزایش فشار بر کشورهای عربی با تشدید گرما و فرسودگی زیرساخت‌ها

با توجه به افزایش دمای هوا، کاهش منابع انرژی و فقدان سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حیاتی، پیش‌بینی می‌شود که بحران برق در کشورهای عربی همچنان ادامه‌دار باشد. در صورتی که راه‌حل‌های فوری برای تنوع‌بخشی به منابع انرژی، بهینه‌سازی مصرف و بازسازی زیرساخت‌ها در نظر گرفته نشود، تابستان‌های آینده با بحران‌های شدیدتری همراه خواهند بود.