
بحران آموزش در کهگیلویه و بویراحمد/ مدارسی که در خاموشی فرو میریزند

به گزارش خبرنگار گروه استانهای خبرگزاری دانشجو، دانیال ولوی مقدم، استان کهگیلویه و بویراحمد با جمعیتی حدود ۷۲۰ هزار نفر، یکی از استانهای کمتر توسعهیافته در جنوبغربی ایران است، این استان با وجود برخورداری از ظرفیتهای انسانی، فرهنگی و طبیعی قابلتوجه، سالهاست در زمینه آموزش عمومی با چالشهای عمیق و انباشتهشدهای مواجه است.
ضعف در زیرساختهای آموزشی، کمبود نیروی انسانی متخصص، فرسودگی شدید مدارس و تجهیزات، و نبود امکانات رفاهی و ایمنی مناسب، ترکیبی از مشکلاتی هستند که آموزش را در این استان به تجربهای پرمخاطره و در برخی موارد ناامیدکننده تبدیل کردهاند.
مدارس فرسوده یا تهدیدی خاموش برای آینده
یکی از اصلیترین بحرانهای نظام آموزشی استان، وضعیت وخیم فضاهای آموزشی است.
بر اساس اعلام ادارهکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان کهگیلویه و بویراحمد، حدود ۴۰ درصد از مدارس استان در شرایطی هستند که نیاز به تخریب، بازسازی کامل یا مقاومسازی جدی دارند. بسیاری از این مدارس در دهههای ۵۰ و ۶۰ خورشیدی ساخته شدهاند و تاکنون یا هیچگونه مرمت مؤثری روی آنها انجام نشده، یا در بهترین حالت، تعمیرات سطحی و ناکارآمدی صورت گرفته است.
در برخی مناطق محروم نظیر دیشموک، قلعهرئیسی و بخشهایی از لوداب و زیلایی، دانشآموزان هنوز در کلاسهایی درس میخوانند که در ساختمانهای گلی، کپری یا کانکسهای فرسوده برپا شدهاند. این نوع سازهها در مقابل زلزله، باران، برف یا گرمای شدید کاملاً ناایمن هستند.
زمستانهای سرد و تابستانهای گرم این مناطق کوهستانی در کنار نبود سیستمهای گرمایشی و سرمایشی استاندارد، شرایط تحصیل را برای دانشآموزان و معلمان به شدت دشوار کرده است.
فضای آموزشی ناکافی در برابر جمعیت دانشآموزی رو به رشد
در سالهای اخیر، جمعیت دانشآموزی استان با سرعتی بیش از توسعه زیرساختها افزایش یافته است. بر اساس آمار آموزش و پرورش استان در سال تحصیلی ۱۴۰۳–۱۴۰۲، بیش از ۱۸۵ هزار دانشآموز در مقاطع مختلف مشغول به تحصیل هستند. این در حالی است که طبق گزارشهای رسمی، بیش از ۴۰۰ مدرسه در سراسر استان نیاز به بازسازی، توسعه یا ساخت مجدد دارند.
تراکم دانشآموزی بالا در بسیاری از مدارس باعث شده کلاسهای چندپایه یا دوشیفته، بهویژه در مناطق روستایی، امری رایج باشد. در کلاسهای چندپایه، معلم ناچار است بهطور همزمان چند پایه تحصیلی را آموزش دهد این شیوه تدریس نهتنها کیفیت آموزش را پایین میآورد بلکه معلمان را نیز در معرض خستگی مفرط و فرسایش روحی قرار میدهد. بهویژه در شرایطی که انگیزه شغلی به دلیل ضعف در امکانات و مزایا، در سطح نگرانکنندهای قرار دارد.
امکانات بهداشتی، رفاهی و ایمنی در بحران
نبود زیرساختهای بهداشتی و رفاهی مناسب نیز بخش مهمی از مشکلات آموزشی در کهگیلویه و بویراحمد را تشکیل میدهد. بر پایه آمارهای رسمی، حدود ۵۰۰ مدرسه در استان فاقد سرویس بهداشتی استاندارد هستند. در برخی مناطق حتی دسترسی به آب آشامیدنی سالم نیز یک چالش اساسی است.
از سوی دیگر، نبود سیستم گرمایشی استاندارد در بیش از ۲۵۰ مدرسه، سلامت و ایمنی دانشآموزان را بهطور جدی تهدید میکند در فصل زمستان، کلاسهای درس در مناطق سردسیر همچون مارگون، لوداب و سرفاریاب با بخاریهای نفتی غیراستاندارد گرم میشوند؛ وسایلی که بارها در سراسر کشور منجر به آتشسوزی و حوادث تلخ شدهاند. در برخی از مدارس حتی این حداقل امکانات گرمایشی نیز وجود ندارد و دانشآموزان با چندین لایه لباس گرم در کلاس حضور مییابند.
کمبود نیروی انسانی و چالش در تأمین معلمان متخصص
با وجود فعالیت بیش از ۱۴ هزار فرهنگی در استان، توزیع معلمان در مناطق مختلف بسیار نامتوازن است. در بسیاری از روستاها، نبود معلمان متخصص به معضلی مزمن تبدیل شده است. بهویژه در دروس علوم پایه، زبان انگلیسی، ریاضی و هنر، کمبود شدید نیروی متخصص احساس میشود در این شرایط از نیروهای طرحهایی، چون سربازمعلم یا دانشجومعلم استفاده میشود که اگرچه بهعنوان راهحلی موقت در نظر گرفته میشوند، اما نمیتوانند پاسخگوی نیاز کیفی آموزشی باشند.
افزون بر این شرایط دشوار جغرافیایی، ضعف در حقوق و مزایا، نبود خدمات رفاهی، و مشکلات رفتوآمد، انگیزه معلمان برای حضور در مناطق دورافتاده را بهشدت کاهش داده است. نتیجه آن، تأخیرهای چندماهه در تأمین معلم برای برخی مدارس و برگزاری کلاسهای بدون معلم در طولانیمدت است که تأثیر مستقیمی بر افت تحصیلی دانشآموزان دارد.
تلاشهایی که کافی نیستند
در سالهای گذشته، تلاشهایی از سوی نهادهای دولتی و خیرین مدرسهساز برای بهبود شرایط آموزشی استان صورت گرفته است.
ساخت تعدادی مدرسه جدید و تجهیز برخی از فضاهای آموزشی، بخشی از این تلاشها را تشکیل میدهد، با این حال گستردگی و عمق بحران بهگونهای است که این اقدامات تنها اندکی از شکاف زیرساختی را پوشش دادهاند.
بر اساس برآورد مسئولان استانی، برای نوسازی کامل مدارس فرسوده و توسعه زیرساختهای آموزشی به بیش از ۳ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است. این رقم، فراتر از توان بودجهای استان است و تنها از محل اعتبارات ملی، مشارکت خیرین، و برنامهریزی کلان کشوری قابل تحقق است.
محمد رمضانی، سرپرست معاونت پشتیبانی و برنامهریزی ادارهکل آموزش و پرورش استان کهگیلویه و بویراحمد، در گفتوگو با خبرنگار گروه استانهای خبرگزاری دانشجو، اظهار داشته که بخش عمدهای از کمبود فضای آموزشی مربوط به شهرستان بویراحمد است که تراکم بالای جمعیتی دارد.
ضرورت نگاه ملی به مسئلهای استانی
مسائل آموزشی استان کهگیلویه و بویراحمد نباید صرفاً یک چالش محلی تلقی شوند؛ این یک هشدار ملی است. آینده کشور، متکی بر آموزش باکیفیت در سراسر جغرافیای ایران است. دانشآموزان مناطق محروم نیز بهمانند دانشآموزان در کلانشهرها، شایسته دسترسی به محیطی امن، امکانات مناسب و آموزش باکیفیت هستند.
در دورانی که ایران در حال حرکت بهسوی تحولات علمی، فناورانه و توسعهیافتگی است، نمیتوان بخشهایی از آن را با کلاسهای کپری، معلمان فرسوده و تجهیزات ناکارآمد نادیده گرفت.
نابرابری در آموزش، پیامدهایی طولانیمدت برای توسعه انسانی، اقتصادی و اجتماعی کشور بهدنبال خواهد داشت.
دولت، مجلس، نهادهای حمایتی، بخش خصوصی و خیرین مدرسهساز باید با نگاهی راهبردی و نه صرفاً حمایتی، به حل این بحران ورود کنند. سرمایهگذاری در آموزش استانهای محروم مانند کهگیلویه و بویراحمد، در حقیقت سرمایهگذاری در آیندهای عادلانهتر، با ثباتتر و پویاتر برای ایران خواهد بود.