ادعای رویترز درباره اثر لغو تحریم ایران بر پالایشگاه‌های چین

 به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری دانشجو، رویترز دوشنبه شب در گزارشی نوشت: احتمال لغو تحریم‌های آمریکا علیه صادرات نفت ایران می‌تواند ضربه‌ای مهلک به پالایشگاه‌های مستقل چینی که با پالایش نفت ارزان ایران رونق گرفته‌اند، وارد کند و در عین حال ممکن است قیمت جهانی نفت را کاهش دهد.

در ادامه این گزارش آمده است:

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در قبال ایران رویکردی دوگانه در پیش گرفته است؛ از یک سو کمپین «فشار حداکثری» را از طریق تشدید تحریم‌های اقتصادی اعمال می‌کند و از سوی دیگر، به‌طور مستقیم در مذاکرات سطح بالا درباره برنامه هسته‌ای تهران مشارکت دارد. ترامپ هفته گذشته اعلام کرد که طرفین به توافق بسیار نزدیکی رسیده‌اند.

البته مذاکرات هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های غربی همواره بسیار پیچیده بوده و پر از توقف‌ها و آغاز‌های مجدد است و اظهارات اخیر ترامپ درباره احتمال دستیابی به توافق نیز با، اما و اگر‌های فراوان همراه بوده است.

با این حال، اگر توافقی حاصل شود، تقریباً قطعاً شامل لغو بسیاری از محدودیت‌های اقتصادی آمریکا علیه صنعت نفت ایران خواهد بود؛ موضوعی که تأثیری عمیق بر بازار‌های جهانی انرژی خواهد گذاشت.

تحریم‌های سخت‌گیرانه آمریکا علیه صنعت نفت ایران از زمانی برقرار شد که ترامپ در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای مورد حمایت سازمان ملل خارج شد. اگرچه این تحریم‌ها صادرات نفت ایران که منبع اصلی درآمد این کشور است، را کاهش داده‌اند، اما هرگز موفق به رساندن آن به صفر نشدند؛ هدفی که ترامپ هفت سال پیش وعده آن را داده بود.

بنا بر داده‌های شرکت تحلیلی کپلر، صادرات نفت ایران در ماه مه ۲۰۱۸ به ۲.۸ میلیون بشکه در روز رسید و در مه ۲۰۲۰ به پایین‌ترین سطح یعنی ۱۵۰ هزار بشکه در روز سقوط کرد، اما از آن زمان به‌تدریج به میانگین حدود ۱.۶۵ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۵ رسیده است.

در سال‌های اخیر، خریداران اصلی نفت ایران پالایشگاه‌های خصوصی چینی بوده‌اند که به‌طور رایج به آنها «قوری» گفته می‌شود. این پالایشگاه‌ها به‌دلیل تخفیف‌های سنگین، به سمت نفت ایران جذب شده‌اند. این پالایشگاه‌های کوچک و مستقل عمدتاً در استان شاندونگ در شرق چین مستقرند و ظرفیت پالایشی آنها حدود ۴ میلیون بشکه در روز، معادل یک‌پنجم کل ظرفیت پالایشی چین است.

در سال‌های اخیر، حجم زیادی از نفت تحریم شده از طریق شبکه‌ای پیچیده از شرکت‌های صوری و ناوگانی موسوم به «ناوگان تاریک» به چین وارد شده است؛ نفتی که از طریق جابجایی با کشتی‌های مختلف، مبدأ اولیه آن پنهان می‌شود.

حجم دقیق این تجارت نامشخص است، چراکه آمار رسمی گمرک چین نشان می‌دهد این کشور هیچ نفتی از ایران وارد نمی‌کند. با این حال، شرکت کپلر با استفاده از رهگیری کشتی‌ها و فناوری ماهواره‌ای برآورد کرده که چین در سال گذشته ۷۷ درصد از صادرات ۱.۶ میلیون بشکه‌ای نفت ایران را وارد کرده است.

در سال جاری، سهم چین به‌طور میانگین حدود ۵۰ درصد بوده است؛ احتمالاً به‌دلیل تحریم‌های جدید آمریکا که چند پالایشگاه قوری شاندونگ و اپراتور‌های بندری را هدف قرار داده است. این فرضیه با این واقعیت تأیید می‌شود که میزان نفت ایران که روی کشتی‌ها باقی مانده و تخلیه نشده، به بالاترین سطح از نوامبر ۲۰۲۳ تاکنون رسیده است.

اگر تحریم‌ها برداشته شود، این نفت به‌سرعت فروخته خواهد شد.

تولید نفت ایران نیز احتمالاً می‌تواند به‌سرعت افزایش یابد.

بنا بر داده‌های سازمان کشور‌های صادرکننده نفت (اوپک)، صنعت نفت ایران با وجود فشار‌های فزاینده غرب، مقاومتی فراتر از انتظار از خود نشان داده و در سال ۲۰۲۴ به‌طور میانگین ۳.۳ میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده است. در صورت رفع تحریم‌ها، تولید می‌تواند طی شش ماه تا ۵۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یابد.

بازگشت سریع نفت ایران به بازار‌های جهانی نه‌تنها احتمالاً فشار بیشتری بر قیمت نفت وارد می‌کند (قیمتی که از اوج ۸۲ دلار در ژانویه به حدود ۶۵ دلار کاهش یافته است) بلکه ضربه سنگینی به پالایشگاه‌های به اصطلاح قوری چین وارد خواهد کرد.

این پالایشگاه‌های مستقل و کوچک معمولاً با حاشیه سودی بسیار اندک فعالیت می‌کنند، چراکه اکثر آنها به‌دلیل مازاد ظرفیت در این بخش و محدودیت‌ها در صادرات سوخت به خارج از کشور، با نرخ بهره‌برداری حدود ۵۰ درصد یا کمتر کار می‌کنند.

در سال‌های اخیر، رقابت شدیدی میان این پالایشگاه‌ها در جریان بوده و آنهایی که دوام آورده‌اند عمدتاً به‌خاطر سودآوری از پالایش خوراک ارزان ایران و ونزوئلا بوده است.

در نتیجه، حذف تحریم‌های آمریکا علیه نفت ایران می‌تواند مدل کسب‌وکار آنها را زیر سؤال ببرد؛ به‌طوری‌که بسیاری از آنها احتمالاً ناچار به کاهش شدید فعالیت یا حتی تعطیلی کامل خواهند شد.

کاهش تولید در پالایشگاه‌های قوری چین می‌تواند فرصتی برای پالایشگاه‌های بزرگ دولتی این کشور فراهم کند تا نیاز بازار داخلی را تأمین کنند. در سطحی کلان‌تر، کاهش ظرفیت جهانی پالایش ممکن است در زمانی که تقاضا برای سوخت‌هایی نظیر بنزین و گازوئیل به‌دلیل جنگ تجاری و گذار انرژی با عدم قطعیت روبه‌روست، به نفع این صنعت باشد.

بازگشت ایران به بازار جهانی نفت برای بسیاری دردسرساز خواهد بود به‌ویژه برای عربستان سعودی که در میانه جنگ قیمتی قرار دارد، اما بازندگان اصلی احتمالاً پالایشگاه‌های مستقل چین خواهند بود و بزرگ‌ترین برنده، خارج از ایران، احتمالاً صنعت پالایش خواهد بود صرف‌نظر از این‌که آیا این هدف ترامپ بوده است یا خیر.