کارشناس امنیت بین‌الملل: جولانی مهره رژیم صهیونیستی در بازی ژئوپولیتیک است/ سوریه در آستانه تبدیل شدن به کشور سوخته

حمزه علیپور، کارشناس امنیت بین‌الملل در گفتگو با خبرنگار بین الملل خبرگزاری دانشجو ، در ارزیابی خود از تحولات اخیر در منطقه، به موضوع مذاکرات مستقیم میان جولانی و اسرائیل پرداخت و گفت: «موضوع مذاکره مستقیم آقای جولانی با اسرائیل از مدت‌ها پیش در جریان بوده است. از زمانی که جولانی به قدرت رسید و اسرائیل مناطقی از سوریه را هدف قرار داد، تلاش‌هایی برای مذاکره بین دو طرف آغاز شد که ابتدا کتمان می‌شد اما اکنون علنی شده است.»

وی با رد تفسیرهای مربوط به تضعیف جبهه مقاومت، اظهار کرد: «نزدیکی اسرائیل به سوریه به هیچ وجه به معنای ضعف مقاومت نیست. مقاومت امروز می‌تواند در هر نقطه‌ای از کشورها، حتی نزدیک مراکز قدرت، رشد کند و دیگر محدود به گروه یا فرد خاصی نیست. رسانه‌ها نیز واقعیت‌ها را آشکار می‌کنند و مردم آگاه‌تر می‌شوند.»

علیپور با اشاره به تطور مفهومی مقاومت افزود: «مقاومت در هر کشور شکل متفاوتی دارد و فرمت آن بسته به شرایط سیاسی و جغرافیایی فرق می‌کند؛ از اروپا تا آمریکا و آسیا. هم‌اکنون مقاومت در سراسر جهان با اشکال مختلف دیده می‌شود و در حال گسترش است.»

این کارشناس امنیت منطقه‌ای هشدار داد: «هرگونه توافق یا پیمان بین اسرائیل و کشورهای همسایه، به ویژه سوریه، ناقوس خطر برای منطقه است. مقاومت به هیچ عنوان تحت تأثیر این آشتی‌ها قرار نمی‌گیرد و کشورهای همسایه باید نگران باشند، زیرا عمق استراتژیک سوریه ضعیف است و این می‌تواند به نفع اسرائیل باشد.»

علیپور موقعیت سوریه را به‌مراتب راهبردی‌تر از کشورهای دیگر منطقه دانسته و تأکید کرد: «از نظر ژئوپلیتیکی، موقعیت سوریه بسیار مهم‌تر از عربستان است و هرگونه پیمان با سوریه اهمیت زیادی دارد. آسیب‌های منطقه بسیار وسیع‌تر از یک بخش خاص است و باید نگاه جامع‌تری داشت.»

وی با اشاره به زنجیره تحولات احتمالی گفت: «اگر مقاومت در سوریه تضعیف شود، لبنان هدف بعدی اسرائیل خواهد بود و دولت لبنان ممکن است به سرعت به توافق با اسرائیل برسد. حفظ مقاومت در هر کشور، به ویژه سوریه و لبنان، برای دفاع از استقلال و آرمان‌ها ضروری است.»

علیپور در جمع‌بندی تأکید کرد: «مقاومت همچنان قوی‌تر شده و جزئی حیاتی از امنیت منطقه است. حذف مقاومت به معنی فروپاشی کل ساختار امنیتی منطقه است و اسرائیل این موضوع را به خوبی می‌داند و از آن استفاده می‌کند.»

توافق با سوریه برای اسرائیل فراتر از یک موضوع ایدئولوژیک است

حمزه علیپور، کارشناس امنیت بین‌الملل، در ادامه تحلیل خود از تحولات اخیر منطقه، با تأکید بر اهمیت ساختار جدید خاورمیانه اظهار داشت: «توافق بین اسرائیل و سوریه فراتر از یک مسأله ایدئولوژیک است و به‌طور کامل یک موضوع ژئوپولیتیکی محسوب می‌شود. در حالی که توافق‌های قبلی مانند پیمان ابراهیم یا روابط با عربستان اهمیت دارند، ولی تفاهم‌نامه با سوریه به مراتب اهمیت بیشتری برای حفظ ثبات و بقای اسرائیل دارد.»

علیپور در تشریح دلایل رویکرد اسرائیل به این توافق افزود: «اسرائیل برای حفظ ثبات کشورش و تضمین آینده نسل‌های خود، مجبور است با جولانی و سوریه به توافق برسد، چرا که اسرائیل زیرساخت‌های اقتصادی، امنیتی و انرژی سوریه را نابود کرده و اگر سوریه بخواهد بقا داشته باشد، ناچار به تغییراتی در ساختار حکومتی و افزایش مراودات اقتصادی خواهد بود.»

وی با اشاره به نقش آمریکا در این تحولات خاطرنشان کرد: «آمریکا نیز هرگاه منافعش در خطر باشد، حتی در بلندمدت حاضر به قبول تفاهم‌نامه نیست مگر اینکه منافعش تضمین شده باشد. سوریه هم می‌تواند در آینده خط منافع آمریکا را تهدید کند، بنابراین اسرائیل از ترس این مسائل، جولانی را مجاب به توافق کرده است.»

این کارشناس با اشاره به پیامدهای این توافق تصریح کرد: «این توافق به اسرائیل اجازه می‌دهد که در سوریه نفوذ اقتصادی و امنیتی پیدا کند. سوریه موقعیت ژئوپولیتیکی بسیار حساسی دارد و کشورهایی مانند ترکیه، عراق، اردن و مصر نسبت به آن اشراف دارند. اسرائیل قصد دارد از طریق سوریه نفوذ خود را گسترش دهد و ارتباطات اقتصادی و امنیتی خود را حتی با ترکیه توسعه دهد.»

علیپور در ادامه هشدار داد: «این نفوذ می‌تواند به شمال و شرق لبنان نیز کشیده شود، جایی که سوریه بر آن اشراف دارد و این موضوع برای لبنان، عراق و سایر کشورهای همجوار تهدید محسوب می‌شود. اسرائیل با گسترش نفوذ خود قصد دارد عمق استراتژیک خود را فراتر از مرزهایش توسعه دهد، چرا که محدود شدن به غزه و فلسطین برای حفظ ثبات کافی نیست.»

وی تأکید کرد: «اگر هر نوع توافق نمادینی بین سوریه و اسرائیل شکل بگیرد، سوریه به محلی برای جولان نتانیاهو و تیم صهیونیستی تبدیل خواهد شد و این توافق‌ها بیشتر از جنس دوستی نیست بلکه به دنبال عمق بخشیدن به مناطق اشغالی است. اسرائیل نشان داده هر جا منافعش در خطر باشد، از اجرای توافقات سر باز زده و با توجه به ضعیف شدن قدرت سوریه، اشراف اسرائیل بر این کشور می‌تواند بحران‌های جدیدی در منطقه به وجود آورد.»

توافق نمادین سوریه و اسرائیل می‌تواند کل موازنه منطقه را به هم بزند

حمزه علیپور، کارشناس امنیت بین‌الملل، در پاسخ به پرسشی درباره امکان عادی‌سازی روابط بین سوریه و اسرائیل گفت: «نمی‌توان با قطعیت گفت که سوریه و اسرائیل به سمت عادی‌سازی حرکت خواهند کرد یا نه. زیرا اگر عملکرد نتانیاهو بعد از ۷ اکتبر و در دوره بایدن را بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که در بسیاری از موارد برخلاف سیاست‌های آمریکا حرکت کرده است.»

علیپور با اشاره به شکاف راهبردی میان تل‌آویو و واشنگتن افزود: «دونالد ترامپ به‌خوبی درک کرده است که اسرائیل به‌دنبال همزیستی با آمریکا نیست، بلکه در پی آن است که اقتصاد یهودی را در اسرائیل متمرکز کند و خودش به یک قطب اقتصادی جهانی تبدیل شود. این نگاه در بلندمدت برای آمریکا خطرناک است، چرا که اگر اسرائیل بیش از حد قدرت بگیرد، ممکن است حتی منافع ایالات متحده را نیز تهدید کند.»

وی ادامه داد: «ترامپ با نتانیاهو اختلافی عمیق و راهبردی دارد. نه به این معنا که خواهان حذف اسرائیل است، بلکه مایل نیست افسار این رژیم از کنترل آمریکا خارج شود؛ مسأله‌ای که در دوره بایدن به وضوح رخ داده است. سیاست آمریکا این است که اسرائیل بماند، اما نه آن‌قدر قوی که از مدار کنترل خارج شود و نه آن‌قدر ضعیف که منافع آمریکا در منطقه از بین برود. اگر اسرائیل نابود شود، چشم آمریکا در منطقه کور خواهد شد؛ اما اگر بیش از حد قدرت یابد، دیگر تحت فرمان واشنگتن نخواهد ماند.»

علیپور سپس به ابعاد عملیاتی این سیاست اشاره کرد و افزود: «آمریکا در تلاش است اسرائیل بتواند از طریق نفوذ جولانی در سوریه، جای پای خود را مستحکم کند؛ البته به‌شرطی که مهار آن همچنان در اختیار آمریکا باشد. اگر سوریه حتی توافقی نمادین با اسرائیل امضا کند، این رژیم با پوشش بین‌المللی می‌تواند وارد سوریه شود و به نفوذ امنیتی و اقتصادی گسترده دست یابد.»

وی هشدار داد: «در چنین شرایطی، سوریه عملاً به کشوری سوخته و وابسته به اسرائیل تبدیل خواهد شد. ترکیه، عراق و لبنان توان بازسازی سوریه را ندارند و تنها شاید عربستان و امارات بتوانند کمک کنند، آن هم با صرف هزینه‌های بسیار و در بازه زمانی طولانی. در این فاصله، اسرائیل می‌تواند حضور و نفوذ خود را تثبیت کند.»

این تحلیلگر ژئوپلیتیک در پایان تأکید کرد: «از نگاه اسرائیل، سوریه از نظر ژئوپلیتیکی بسیار مهم‌تر از عربستان است، چرا که کنترل بر سوریه به معنای اشراف کامل بر منطقه از منظر جغرافیایی و امنیتی خواهد بود. بنابراین، کشورهایی مانند ایران، مصر، اردن، لبنان و عربستان باید بسیار زودتر وارد عمل شوند. زیرا اگر توافقی حتی غیررسمی و شفاهی بین سوریه و اسرائیل شکل بگیرد، باید منتظر حضور نیروهای امنیتی اسرائیل در نقاط کلیدی سوریه باشیم. در آن صورت، بازی به نفع هیچ‌یک از بازیگران منطقه‌ای نخواهد بود.»