ایران و سناریوی دعوت از معارضان سوری

 گروه بین الملل «خبرگزاری دانشجو» - ابوذر بهزادی؛ از زمان آغاز بحران سوریه یکی از کشورهایی که پیوسته به حمایت از دولت بشار اسد پرداخته و تحرکات موجود در این کشور را نه برآمده از تحولات و خواست مردمی بلکه ناشی از فتنه انگیزی و حمایت های خارجی می داند ایران بوده است.
 
 سیاست اعمالی و اعلانی ایران تاکنون در قبال تحولات سوریه از الگوی حمایت و ائتلاف طبیعی پیروی کرده است. به بیانی دیگر ایران در کنار روسیه و چین در زمره کشورهای حامی نظام حاکم بر سوریه به شمار رفته که در برابر جبهه متحد غرب و کشورهای اتحادیه عرب قرار گرفته است.

 

با این حال این نقش ایران اگرچه از الزامات محور مقاومت و ضرورت حفظ آن پیروی کرده اما در نگاهی دقیق این رویکرد ما بین آرمان گرایی و واقع گرایی در نوسان بوده است؛ چنانکه گرایش های موجود و مواضع کشورهای عربی منطقه حاکی از نارضایتی شدید آن ها از این موضع گیری ایران بوده تا آن جا که ترکیه که از آن به عنوان یکی از متحدان ایران نام برده می شد در پرتو بحران سوریه با تنش هایی در روابط با تهران مواجه شده است.

 

اگرچه در آغاز بحران برخی کارشناسان و صاحب نظران خاورمیانه در داخل کشور خواهان ایفای نقش فعال و میانجی ایران در بحران سوریه بودند اما در نتیجه برخی عوامل به ویژه تحرکات نیروهای فرامنطقه ای و نیز برخی موضع گیری های داخلی جهت گیری ایران بر محور حمایت مستقیم از دولت فعلی سوریه قرار گرفت. با این حال با گذشت چندین ماه از این بحران هنوز سوریه ثبات لازم را تجربه نکرده و نیروهای معارض علاوه بر فعالیت در داخل مرزهای سوریه در حال انجام رایزنی و فعالیت دیپلماتیک در سطح منطقه ای و بین المللی نیز می باشند که نمونه ان ملاقات آن ها با وزیر خارجه روسیه در چند هفته اخیر بود.

 در همین راستا پیشنهادی که ظاهراً از جانب وزارت خارجه ایران برای دعوت از گروه های معارض سوری در ایران مطرح شد با وجود نظرات موافق و مخالف از دوجنبه نکات مثبت و منفی قابل بررسی است. نکاتی که بررسی عقلانی ان ها می تواند در آینده به مقامات کشور در تصمیم گیری بهتر در راستای منافع ملی یاری رساند.

 مهم ترین جنبه های مثبت این پیشنهاد و احتمالا تحقق آن عبارتند از:

 

 1 - ایجاد شکاف میان معارضان: با وجود گذشت چندین ماه از بحران سوریه مخالفان دولت اسد هنوز به یک جمع بندی نهایی از اهداف خود نرسیده اند. این عدم جمع بندی باعث شده تا آن ها نتوانند نیروهای خود را یکدست کنند.

 پیشنهاد ایران برای دعوت از بخش عمده ای از ان ها برای حضور در تهران و مذاکره با مقامات کشور بی تردید باعث شکاف در جبهه آن ها خواهد شد. چراکه بی شک جریان تندرو و معارض که به نیات ایران با دیده تردید می نگرد حضور سایر معارضان را در تهران برنخواهد تابید.

 

2 - بهبود وجهه منطقه ای: با وجود این که جریان سوریه به نوعی جنگ سرد میان ایران و کشورهای محافطه کار منطقه تبدیل شده اما نکته قابل تامل ان است که این کشور با بهره گیری از امکانات مالی و رسانه ای این گونه القا کرده اند که نظام اسد نظامی اقتدارگراست و ایران حامی اصلی ان می باشد. بنابراین حضور معراضان در تهران در بعدی نمادین باعث خواهد شد تا میان تصور دولت های عرب و ملت های ان ها از نقش ایران در سوریه شکاف حاصل شود که نتیجه ان بهبود وضعیت کشور در نزد افکار عمومی منطقه ای است.

 

3 - ظرفیت سازی برای آینده: حتی اگر تصور کنیم که نظام فعلی سوریه تداوم خواهد داشت اما تردیدی هم نخواهد بود که این نظام ناگزیر از انجام اصلاحات و پذیرش بخشی از نیروهای معارض موجود در بدنه خود خواهد بود.

 

این اقدام ایران می تواند ظرفیت های جلوگیری از نفوذ نگاه منفی در قبال کشور را در دولت یا کابینه آتی به شدت کاهش دهد و ظرفیت های تداوم روابط بر محور مقاومت را زنده نگاه دارد.

 

4- کاهش نقش قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای:یکی از توجیهات مداخله مالی و نظامی قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در سوریه القای ترس از نقش ایران در سوریه است. بنابراین در شرایطی که ایران بر ضرورت گفتگو با طرفین تاکید نماید این القای شبهه از سوی سایرین بی اساس خواهد شد.

 

علاوه بر این نکات مثبت که اهمیت ان ها کم به نظر نمی رسد اقدام تهران در دعوت از معارضان سوری می تواند با وجوهی منفی نظیر کاهش روحیه مقاومت در نظام اسد، القای شبهه از سوی رسانه های معارض دایر بر فرصت طلبی و پشت کردن ان به جبهه مقاومت و افزایش تقاضاهای غیرمعمول معارضان در شرایط فهم اهمیت یافتن خود در نزد تهران خواهد بود.

 با در نظر داشتن این محورها در سیاست دعوت از معارضان سوری به نظر می رسد گزینش هر یک از دو مسیر فوق با الزامات خاص (فرصت ها و محدودیت ها) همراه است. اما به نظر می رسد که اگر ملاک منافع ملی و تلفیق ان با معیارهای برآمده از مصالح اسلامی مدنظر قرار می گیرد سیاست خارجی ایران می تواند در گزبنش بهترین مسیر با واقع بینی بیشتری در اینده عمل کند.