رابطه صنعت و دانشگاه در چین/ موسسه روابط صنعتی چین و دانشگاه علمی- کاربردی ایران

گروه علمی «خبرگزاری دانشجو»؛ مرکز CIIR در چین از سال 2003 طبق مصوبات قانونی فعالیت های خود را در قالب یک دانشگاه ادامه می دهد. CIIR مخفف عبارت China Institute of Industrial Relations (موسسه روابط صنعتی چین) است که قدمتی بیش از 60 سال دارد. در صورتی که بخواهیم کارکرد این مرکز را با نهادهای موجود در ایران مقایسه کنیم، شباهت های قابل توجهی با دانشگاه جامع علمی-کاربردی و سازمان فنی و حرفه ای ایران دارد.

 

ساختارگرایی و برنامه ریزی های حرفه ای که در طول بیش از نیم قرن در این موسسه صورت گرفته، موجب تاثیرات قابل توجهی در الگوسازی همکاری میان صنعت و دانشگاه بوده است؛ الگویی که در عین آنکه توانسته در ارتقای دانش و صنعت چین نقش تعیین کننده ای را بازی کند، موجب فراهم ساختن بستر تجاری سازی تحقیقات و کسب درآمد از فروش دانش و تکنولوژی باشد.

 

 

در چین نیز مانند هر کشور صنعتی دیگری اهمیت بالایی به مسئله تحقیق و توسعه داده می شود. طبق جدول زیر در طول سال های 91 تا 99 میلادی حدود 30 میلیارد یوآن برای R&D دانشگاه ها در چین سرمایه گذاری شده است.

 

جدول 1- میزان سرمایه گذاری چین در بخش تحقیق و توسعه (اعداد برحسب 100 میلیون یوآن و درصد)

 

این سرمایه گذاری در واقع صورت عملی همان راهبردی است که از آن تحت عنوان هم افزایی دانش و ثروت یاد می شود؛ راهبردی که در کشور چین تنها در یک بخش از آن یعنی فروش پتنت های حاصل از تحقیقات صورت گرفته طبق جدول شماره 2 در طی سال های 91 تا 99 میلادی به تولید ثروتی بیش از 370 میلیارد یوآن رسید.

 

جدول 2 - درآمد حاصل از فروش پتنت و لیسانس دانش و فناوری

 

اساتید چینی با حمایت بخش صنعت و دولت، شناخت جامعی نسبت به ارزش سرمایه گذاری در بخش پژوهش دارند. در این میان سهم بخش علوم کاربردی در سرمایه گذاری ها - همان طور که در جدول 1 دیده می شود - بسیار بالاتر است؛ در واقع همگرایی ساخت یافته میان نیازهای صنعتی و نیز تامین بودجه بیشتر برای دانشگاه، موجب آن شده که تعامل صنعت و دانشگاه برای تحقق اهداف جداگانه خود، در حوزه علوم کاربردی، بیشتر متمرکز باشد. 

 

علاوه بر قوانین مربوطه که دولت، نقش اصلی در تصویب آنها را به عهده دارد؛ مراکز خصوصی نیز با اتکا به همین راهبرد، فعالیت های خود را به انجام می رسانند. CIIR نیز که شکل نوین اتحادیه اصناف فدراسیون چین (ACFTU) است در همین راستا مشغول به فعالیت است. ACFTU در سال 1946 در شهر تیان جین چین تاسیس شد. هدف این اتحادیه تامین آموزش های لازم در بخش مدیریتی، قانون کار، روابط صنعتی، مدیریت اقتصادی و مدیریت عمومی بود. ACFTU در سال 1954 به شهر بی جین منتقل شد و در سال 84 به CLC (China Labour College) یا «کالج کار چین» تغییر نام داد. در این دوره این مرکز اقدام به صدور مدارک آموزشی برای بزرگسالان می کرد تا نواقص موجود در بخش های کار وصنعت با افزایش سطح دانش و تکنیک نیروی کار کمتر شود. سرانجام این نهاد با مصوبه وزارت آموزش چین در سال 2003 تحت عنوان CIIR به دانشگاه تغییر یافت. این دانشگاه دست یابی به عالی ترین مرحله از آموزش های مرتبط با روابط صنعتی را هدف برتر خود تعریف کرده است. از این رو بر اساس خروجی های مراکزی نظیر CIIR در چین و تاثیرات این قبیل مراکز آموزش محور در حوزه مهارت های فنی و صنعتی می توان اذعان کرد توسعه یافتگی نهادهایی از این جنس که به نوعی ساختاری ترکیبی از دانشگاه و صنعت را دارا می باشند نقش شگرفی در پیشرفت و ارتقای اقتصاد دانش بنیان و صنعتی دارد. 

 

یکی دیگر از نقاط برجسته در صحنه روابط صنعت و دانشگاه در چین تقویت دانشگاه های مبتنی بر پارک های علمی است. این پارک ها که در کنار دانشگاه های مخصوص با همکاری دولت و دانشگاه تاسیس می شوند به ویژه در بخش هایی که با دانش جدید و علوم High-Tech مرتبط می شوند به محلی برای رفت و آمد ناظران صنعتی تبدیل شده اند که در این ساختار هدفمند می توانند به راحتی نیازهای موجود صنعت خود را بشناسند و در مسیر ارتقا و بهینه سازی آن از دستاوردهای این پارک ها بهره ببرند. 

 

در سایر صنایع درآمد زا نیز همواره در چین یک سیاست ثابت برای بومی سازی و خودکفایی وجود دارد که در تعامل سازنده صنعت و دانشگاه مقدمات آن فراهم می شود. به عنوان نمونه در صنعت پویانمایی که در کشورهایی نظیر ژاپن و آمریکا یک صنعت بسیار درآمد زا و تکنیکی محسوب می شود، چین سرمایه گذاری بالا و بلندمدتی انجام داده است تا از طریق رقابت پذیر نمودن محصولات خود در این بخش از صنعت که ساختاری فرهنگی نیز دارد بتواند بازار داخلی خود را از محصولات ژاپنی و آمریکایی بی نیاز نموده و خود در جایگاه صادرکننده قرار بگیرد. 

 

در یک مقایسه اجمالی میان شاخص های ارزشی در حوزه صنعت و دانشگاه بین چین و ایران مشاهده می شود که فقر مراکز حرفه ای در زمینه دانش های کاربردی و نیز پارک های تحقیقاتی مرتبط با دانشگاه در کنار عدم توجه به هزینه های پژوهشی از جمله تفاوت های عمده ایران با چین است. با توجه به سیستم معیوب آموزشی و دانشگاهی فعلی ایران، حتی دانشگاه جامع علمی کاربردی نیز نمی تواند به تنهایی موجب بر طرف شدن خلاهای موجود باشد. زیرا در فضای کنونی ایران با وجود فرهنگ مسموم مدرک گرایی، مهارت های فنی مفهوم ارزشمندی محسوب نمی شود و از این رو نهادهایی چون دانشگاه جامع علمی کاربردی و مراکزی نظیر سازمان فنی و حرفه ای کشور جایگاهی بیش از یک مرکز تشریفاتی به دست نیاورده اند.