باورهای غلطی که موجب ادامه یافتن سیاست‌های کنترل جمعیت می‌شود

گروه اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»؛ پس از تأکیدات مؤکد مقام معظم رهبری و فتوای ایشان در مورد لغو سیاست های کنترل جمعیت و حرام خواندن استفاده از پول بیت المال برای این منظور، تمامی مسئولان نظام موظف شدند در حیطه کاری خودشان هر گونه سیاست های کنترلی را لغو کنند.

بررسی ها نشان می دهد سند باروری سالمی که هم اکنون توسط وزارت بهداشت به تمامی دانشگاه ها و مراکز بهداشتی ابلاغ شده، در حقیقت ادامه دهنده سیاست های کنترل جمعیت است.

در برنامه باروری سالم که در کلیه دانشگاه ها و مراکز بهداشتی در حال اجراست بر تداوم آموزش و توزیع رایگان اقلام کنترل جمعیت تأکید دارد و آن را از ضروریات جامعه می داند.

در زیر به بخش هایی از برنامه های باروری سالم اشاره می شود:

ارائه خدمات مشاوره، آموزش و تنظیم خانواده

برنامه تنظیم خانواده شامل خدمات آموزشی، مشاوره ای و توزیع وسایل پیشگیری از بارداری به مراجعه کنندگان واجد شرایط به واحدهای ارائه خدمت بهداشتی است از جمله نیازهای این برنامه برآورد، تهیه و توزیع وسایل پیشگیری از بارداری به مقدار لازم و تهیه آمار طبق فرمت کشوری از سطح خانه های بهداشت تا وزارت متبوع است. وسایل پیشگیری از بارداری که در واحدهای ارائه خدمت به متقاضیان پس از انجام مشاوره و آموزش های لازم ارائه می شود شامل قرص های ال دی، تری فازیک، لوونور جسترول (روش اورژانس پیشگیری از بارداری)، لاینسترنول (مخصوص دوران شیردهی)، آمپول های یک ماهه، آیودی و کاندوم است.

متقاضیان روش های دائمی پیشگیری از بارداری (بستن لوله در مردان و زنان) نیز در صورت تمایل به جراحی، پس از مراجعه به واحدهای ارائه خدمت بهداشتی و تکمیل فرم های لازم، درخواستشان در کمیته خاصی که تحت عنوان «کمیته نظارت بر خدمات جراحی» است مطرح و در صورت نداشتن شرایط منع، افراد انتخاب شده به بیمارستان و یا مرکز وازکتومی جهت انجام عمل معرفی می شوند.

بخشی از شرح وظایف بهورزان

1. آموزش اهمیت کنترل جمعیت و عواقب سوء ناشی از رشد بی رویه آن در توسعه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ...

2. توزیع لوازم مصرفی جلوگیری از بارداری در جمعیت فعال تنظیم خانواده

3. اقدامات عملی مربوط به تنظیم خانواده از قبیل (آی یو دی- تزریق دپو)

4. ترغیب و تشویق زنان باردار پر اولاد به بستن لوله ها

5. معاینه روتین و دوره ای افراد فعال تنظیم خانواده

6. شناسایی افراد واجد شرایط تنظیم خانواده در جمعیت تحت پوشش و آموزش گروه های هدف برای آشنایی با روش های موجود تنظیم خانواده

7. تشکیل و تنظیم فرم فاصله گذار

8. تنظیم و تکمیل فرم درخواست لوازم مصرفی تنظیم خانواده از واحد دارویی

9. مشارکت در طرح ها و دستورالعمل های ابلاغی به صورت موردی

10. شرکت در کلاس های آموزشی و بازآموزی

شرح وظایف بهورز- واحد گسترش شبکه و مدیریت تیم سلامت

خانه بهداشت، محیطی ترین واحد بهداشت شهرستان است. واحدی مستقر در یک روستا که غالباً چد روستای دیگر (روستاهای قمر) را نیز پوشش می دهد.

میانگین جمعیت تحت پوشش هر خانه بهداشت (1500) نفر است بهورزان زن و مرد کارکنان خانه بهداشت را تشکیل می دهند. بومی بودن بهورزان، ارتباط دائم آن ها با مردم، مبانی ثبت دقیق اطلاعات بهداشتی و نظارت مستمر بر فعالیت خانه های بهداشت از عوامل عمده پوشش مطلوب خانه های بهداشت است. به دلایل فرهنگی کوشش شده است در هر خانه بهداشت یک بهورز زن و یک بهورز مرد حضور داشته باشد. هر دو بهورز مسئول همه وظایف خانه بهداشت در محدوده جغرافیایی و جمعیتی خانه بهداشت خود هستند. استثنا فقط مربوط به مواردی می شود که موضوع خدمت، معاینه مراجعه کنندگان سنین نوجوانی و بالاتر، آموزش های تنظیم خانواده و بالاخره انجام تزریقات و پانسمان باشد. وظیفه اصلی این واحد، ارائه مراقبت های اولیه بهداشتی به جمعیت تحت پوشش است.

آموزش بهداشت؛ شناخت آداب، سنن و رفتارهای اجتماعی و عادات غذایی منطقه همزمان با ارائه خدمات بهداشتی، آموزش لازم را به صورت چهره به چهره ارائه می کند و طبق برنامه تنظیم شده آموزش گروهی را انجام می دهد و در فرم مربوطه ثبت می کند؛ این برنامه همچنین عنوان های آموزشی (بلوک های بهورزی-دارونامه-فصل نامه-جزوات و پمفلت های آموزشی و بخشنامه ها) را در درسترس دارد.

استفاده از خلاقیت و نوآوری جهت یافتن مناسب ترین فناوری قابل استفاده در منطقه

بازدید حداقل هر ماه یک بار از مراکز و اماکن تحت پوشش و ثبت گزارش بازدید در پرونده ها و اعلام گزارش مشکل به مرکز بهداشتی درمانی

همان طور که مشاهده شد، در این ابلاغیه آثار ادامه یافتن سیاست های کنترلی دیده می شود.

در اینجا به شرح چند مورد از این باورها که در سایت های رسمی دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور به عنوان سند باروری سالم قرار داده شده می پردازیم و ملاحظاتی که هر کدام از این بندها دارد را متذکر می شویم؛ این که هر کدام از بندها و موارد تا چه حد می تواند در کنترل جمعیت موثر واقع شود. البته این موارد از سایت وزارت بهداشت حذف شده اما هنوز در سایت دانشگاه های علوم پزشکی قابل رویت و استفاده کاربران است:

دانشگاه علوم پزشکی ارومیه/ معاونت بهداشتی- باروری سالم و جمعیت

نکاتی که در سایت رسمی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه ذیل سند باروری سالم ذکر شده به شرح زیر است:

اجرای این برنامه با هدف تأمین سلامت مادران و کودکان، شامل ارائه خدمات مشاوره به کلیه افراد در سنین باروری که تمایل به بارداری ندارند جهت تصمیم گیری آگاهانه، آزادانه و مسئولانه، همچنین دسترسی گروه های آسیب پذیر به وسایل پیشگیری از بارداری را مطابق با سیاست های کشوری و شاخص های منطقه ای برنامه ریزی می کند.

هدف برنامه ای که در این بند به آن اشاره شده، اجرای قانون تنظیم خانواده که نتیجه آن کنترل جمعیت است، می باشد، لذا با توجه به تغییر سیاست های جمعیتی باید اهداف مذکور در جهت افزایش جمعیت باشد.

در بخش مشاوره حین ازدواج هم توصیه به کتابچه ازدواج و روابط عاطفی و اجتماعی، روابط زناشویی و تنظیم خانواده شده است که مطالب مندرج در این کتاب، مطابق با اهداف تنظیم خانواده است.

در بند دیگری آمده که در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، عوارض بارداری و زایمان از علل اصلی مرگ، بیماری و معلولیت زنان در سنین باروری است و 25 تا 33 درصد مرگ های این گروه را به خود اختصاص می دهد. در 60 تا 80 درصد موارد، علت مرگ مادران، خونریزی، زایمان سخت، فشار خون بالا، عفونت ها و عوارض سقط های غیربهداشتی است که درصد قابل توجهی از آنها (61 درصد) پس از زایمان است.

اشاره به استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری برای جلوگیری از عوارض ذکر شده که این توصیه در راستای کاهش جمعیت است.

دانشگاه علوم پزشکی زابل/ معاونت امور بهداشتی-گروه سلامت خانواده و جمعیت

در سایت این دانشگاه و در بخش معاونت امور بهداشتی بر افزایش پوشش تنظیم خانواده از روش های مدرن تأکید شده است. سوالی که مطرح می شود این است که آیا منظور از روش های مدرن همان روش های غیرقابل برگشت و مطمئن که باعث کاهش جمعیت خواهد شد، نیست؟ آیا توصیه به این روش ها در شرایط کنونی که با بحران کاهش جمعیت مواجه هستیم، صحیح است؟

دانشگاه علوم پزشکی اصفهان/ بخش تجربیات موفق در تنظیم خانواده

در بخش تجربیات موفق در تنظیم خانواده به روش های پیشگیری از بارداری از جمله کاندوم، توبکتومی، وازکتومی و ... اشاره شده که نشان دهنده آن است که تنظیم خانواده وجود دارد.

همچنین توزیع کتاب «ازدواج و روابط عاطفی و اجتماعی روابط زناشویی تنظیم خانواده» در کلاس های مشاوره قبل از ازدواج به دلیل این که مطالب مندرج در این کتاب در راستای اهداف تنظیم خانواده است، معنی خاصی می تواند داشته باشد.

دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی/ معاونت بهداشت- گروه سلامت، جمعیت، خانواده و مدارس

در بخش هایی از سند باروری ارائه شده در این سایت آمده است: هدف کلی این واحد بهبود کمی و کیفی ارائه خدمات تنظیم خانواده و کاهش حاملگی ناخواسته و پرخطر در سطح استان است که این خدمات تنظیم خانواده چیزی جز وسایل پیشگیری از بارداری نیست.

مشابه این دستورها در قالب برنامه «باروری سالم» در سایت های دانشگاه های علوم پزشکی و معاونت بهداشت و یا گروه های سلامت خانوده و جمعیت به چشم می خورد که همگی نشان دهنده ادامه همان سیاست های کنترلی دهه 70 است.

این توصیه ها که با عنوان تشویق، جمعیت را تحدید می کند از سایت وزارت بهداشت حذف شده، اما همچنان در سایت دانشگاه های علوم پزشکی موجود است و به عنوان برنامه، اجرا و پیاده می شود، از این رو دقت بیشتر وزارت بهداشت در اصلاح این برنامه ها اهمیتی دوچندان پیدا می کند.