قافیه را در فیلم جنگی باخته‌ایم

به گزارش گروه فرهنگی«خبرگزای دانشجو»، اولین جلسه از دوره سوم سینما روایت که در مجموع سی و هفتمین جلسه از این مجموعه برنامه می‌شود، با اکران و بررسی فیلم سینمایی «تا آمدن احمد» برگزار شد.

جلسه نقد و بررسی این فیلم سینمایی با حضور صادق صادق دقیقی کارگردان، پروانه مرزبان تهیه کننده، محمد تقی فهیم منتقد سینما و رسول شادمانی کار‌شناس و مجری برنامه برگزار شد.

شرکت نفت می‌گفت در خارک جنگ نبوده!

در ابتدای جلسه نقد و بررسی رسول شادمانی با ابراز خوشحالی از شروع سومین دوره از سینما روایت، گفت: خداوند به سینمای ایران محبت و عنایت داشته است که محمد تقی فهمیم را برای سینمای ما نگه داشته است، سال گذشته وی دچار سانحه شدیدی شد که خدا رو شکر توانست دوران نقاهت را پشت سر بگذارد.

شادمانی همچنین با بیان اینکه صادق صادق دقیقی و پروانه مرزبان علاقه و عرق خاصی به سینمای دفاع مقدس دارند گفت: پروانه مرزبان به دلیل تجاربی که دارد می‌تواند به راحتی سراغ سینمای تجاری و پر سود برود اما ترجیح می‌دهد در سینمای دفاع مقدس فعالیت کند.

مجری برنامه همچنین این نوید را داد که اکران عمومی فیلم «تا آمدن احمد» در هفته دفاع مقدس آغاز خواهد شد.

در ادمه شادمانی با طرح این سوال از تهیه کننده فیلم خواست تا درباره ساخت و دلایل ساخت چنین فیلمی توضیح دهد. پروانه مرزبان گفت: ما مستندی را در بوشهر می‌ساختیم، در زمان ساخت این مستند چند نفر از اهالی جزیره خارک به سراغ ما آمدند و گفتند چرا در مورد خارک فیلم نمی‌سازید؟ این جزیره در طول جنگ 2840 بار توسط عراق بمباران شده در صورتی که کل جنگ 2800 روز طول کشیده است. به همین دلیل تصمیم گرفتیم درباره آن‌ها فیلمی بسازیم. دربوشهر نیز عراقی‌هایی هستند که سال‌ها است در آن شهر اقامت می‌کنند. سعی کردیم بر اساس این سناریویی بنویسیم و تمام تلاشمان این بود که دینمان را به مردم خارک انجام دهیم.

تهیه کننده «تا آمدن احمد» تاکید کرد: بودجه این فیلم شخصی است و سعی کردیم با اندک بودجه‌ای که داشتیم فیلم را به طور احسن بسازیم.

در ادامه صادق صادق دقیقی با بیان اینکه قرار بود شرکت نفت با تیم سازنده فیلم همکاری کند و امکانات خود را در جزیره خارک در اختیار آن‌ها قرار دهد، گفت: متاسفانه شرکت نفت هیچ همکاری با ما نکرد، حتی نگذاشتند در جزیره کار کنیم و به ما گفتند اصلا در خارک جنگ نبوده است! ما پولی از شرکت نفت نمی‌خواستیم در صورتی که خیلی‌ها آمده‌اند و پول‌های هنگفتی از شرکت نفت گرفته‌اند. به دلیل عدم همکاری شرکت نفت نتوانستیم از خارک فیلم بگیریم و مجبور شدیم تصاویر جزیره را با VFX و کامپوزیت در بیاوریم.

رنج سینمای دفاع مقدس از بی‌توجی به فرم

محمد تقی فهیم با اشاره به اینکه بعد از سانحه رانندگی حدود 20 روز فلج بوده است و اینکه دوباره شروع به حرکت کرده است را تولدی دوباره برای خود می‌داند، در نقد فیلم «تا آمدن احمد» گفت: این فیلم دومین اثر کارگردان آن است که پیش از این نیز در فیلم «بزرگ مرد کوچک» به سینمای دفاع مقدس پرداخته بود. ما به دلیل موضعی که نسبت به چنین فیلم‌هایی داریم به دلیل دغدغه‌هایمان حتی نمی‌توانیم برای آن‌ها واژه ضعیف به کار ببریم و در برابرشان موضع بگیریم.

فهیم افزود: گونه سینمایی دفاع مقدس بعد از انقلاب متولد شد و تنها گونه ملی در سینمای ما است. ما نمی‌توانیم بدون داشتن سینمای دفاع مقدس ادعای داشتن سینمای بومی داشته باشیم. همه گونه‌های سینمایی حتی ملودرام را می‌توان در زیر مجموعه سینمای دفاع مقدس آورد و به آن پرداخت.

این منتقد سینما افزود: اما نمی‌توانیم از ضعف و بی‌توجهی به ساختار و فرم در سینمای دفاع مقدس و همچنین در فیلم «تا آمدن احمد» بگذریم. از اولین فیلم جنگی تاریخ سینمای ایران به نام «مرز» تا همین فیلم‌هایی که به تازگی ساخته شده‌اند، دو گرایش در فیلمسازان دیده می‌شود. ابتدا گرایش فیلمساز به ساخت فیلم‌های صرفا حادثه‌ای درباره دفاع مقدس که صرف جذب مخاطب و ایجاد جذابیت است و دومین گرایش فیلم‌های شبه روشنفکری که با چشمداشت به جشنواره‌های جهانی ساخته می‌شوند.

وی درمورد فیلم «تا آمدن احمد» گفت: این فیلم مخاطب را به خود معطوف می‌کند و کارگردان نشان داده است بیش از کسی که دومین فیلمش را ساخته حرف برای گفتن دارد.

فیلم 2 میلیاردی که به جشنواره نرسید

این منتقد سینما گفت: فیلم می‌توانست بهتر از این شود اما مشکل اصلی فیلم در فیلمنامه آن است. به تازگی پرونده یک فیلم را بررسی کردم فیلمی بود با دو میلیارد هزینه که برای بازیگر نقش اول آن 200 میلیون دستمزد در نظر گرفته بودند، بازیگر نقش دوم 150 میلیون و غیره، این دو میلیارد هم به غیر از امکانات دولتی بود که در اختیارشان بود. با وجود این همه هزینه، برای فیلمنامه 30 میلیون هزینه کرده بودند و 10 میلیون هم برای دیالوگ نویسی و تحقیق، اینجا است که فیلم ضعیف از آب در می‌آید. فیلم بدون تحقیق درست و شخصیت‌پردازی ساخته می‌شود و آنقدر ضعیف می‌شود که در جشنواره فجر نیز پذیرفته نمی‌شود.

فهیم در نقد «تا آمدن احمد» گفت: فیلم تحلیل شخصیت ندارد.

صادق دقیقی در پاسخ به فهیم گفت: من در این فیلم سعی کردن از حالت کلیشه در بیاییم.

شادمانی نیز با بیان اینکه در جشنواره سال گذشته فیلم فجر 3 فیلم دفاع مقدسی حضور داشتند گفت: به غیر از «تا آمدن احمد» آن دو فیلم دیگر باعث سرافکندگی سینمای دفاع مقدس بودند به شخصه خوشحالم که «تا آمدن احمد» توانست نماینده سینمای دفاع مقدس در جشنواره باشد.

ریتم «شیار 143» هم کند است

صادق دقیقی در پاسخ به سوالی درباره کند بودن ریتم فیلم با قبول این ضعف فیلم گفت: «تا آمدن احمد» کوبنده شروع می‌شود اما در اواسط فیلم کند شد و در انتها باز کوبنده به پایان رسید.

کارگردان فیلم علت اصلی ضعف آن را عدم همکاری شرکت نفت برای فیلم برداری از جزیره خارک عنوان کرد و گفت: «شیار 143» نیز فیلم کندی است. اگر می‌گذاشتند فیلم را در جزیره بگیریم این اتفاق نمی‌افتاد ما مجبور بودیم برای پر کردن جای خالی تصاویر جزیره بیشتر به تصاویر بسته درون خانه بپردازیم که همین باعث کند شدن فیلم شد.

مرزبان نیز با تائید حرف صادق دقیقی گفت: شرکت نفت باید کمک می‌کرد. اگر تعدد لوکیشن نداریم و فیلم کند است به دلیل این است که نتوانستیم در خارک فیلم بگیریم. ما 50 نفر بودیم که با هواپیما به خارک رفتیم وقتی از هواپیما پیاده شدیم و از درب فرودگاه به داخل رفتیم از درب دیگر ما را برگرداند و سوار هواپیما کردند. این برخورد نیروهای ما را نارحت کرد اما اذیت کننده‌ترین چیز این بود که به ما گفتند مگر در اینجا هم جنگ بود؟! بعد گفتند به دلایل امنیتی نمی‌توانید در خارک فیلم بسازید در صورتی که یکی از دستیاران فیلم ما گفت من شش ماه قبل برای ساخت یک تله فیلم به جزیره آمدم و در اینجا فیلم گرفتیم. موضوع آن هم این بود که یک دختر و پسر به جزیره می‌آیند تا از آنجا با هم به دوبی فرار کنند!

محمد تقی فهیم در ادامه نشست گفت: برخی از مشکلات سینمای ایران به مدیران باز می‌گردد که باید شرایط را برای کار فیلمساز مهیا کنند.

این منتقد افزود: هم اکنون فضای اکران از ما گرفته شده و فاشسیم بر فضای نقد حاکم گردیده است به طوری که نمی‌توان از فیلم‌های روشنفکری حتی انتقاد کرد. برخی از منتقدان درباره این فیلم‌های روشنفکری به خودمان می‌گویند که فیلم ضعیف است اما در رسانه‌ها جرات ندارد این را بگویند چرا که می‌ترسند پز روشنفکریشان خراب شود.

شباهت با «شیار 143» داستان فیلم را عوض کرد

صادق دقیقی در پاسخ به سوالی درباره شباهت انتظار در دو فیلم «شیار 143» و «تا آمدن احمد» گفت: ما پروانه فیلم را در اردیبهشت سال 92 گرفتیم و دو ماه بعد در برج تیرماه بود که شیار 143 ساخته شد. ما آن سال پول نداشتیم فیلم را بسازیم. در نسخه اولیه ما داستان انتظار بر دوش مادر فیلم بود. بعد با دیدن شیار 143 متوجه شدیم ساختن آن فیلم تصور تقلید ما از «شیار143» را ایجاد می‌کند. به همین دلیل تلاش کردیم بار انتظار در فیلم بر دوش پدر و مادر تقسیم شود.

فهیم نیز با اشاره به اسم فیلم گفت: چرا باید چنین اسمی برای فیلم انتخاب شود؟ ما باید برای انتخاب نام فیلم‌ها دقت بیشتری کنیم. در جایی خوانده‌ام که در یک فیلم، گروهی برای مدت 3 ماه بحث کرده‌اند و همه جوانب کار را سنجیده‌اند که چه نامی را برای فیلم انتخاب کنند که نه دخترانه باشد که پسر‌ها آن را پس بزنند، نه پسرانه باشد که دختر‌ها بگویند فضای مردانه دارد و به دیدنش نروند و غیره. در سینمای خودمان کیمیایی نام فیلمش را «دندان مار» می‌گذارد که اسم محکمی است یا قبادی «پرواز لاک پشت‌ها» می‌گذارد که حرف دارد. ما باید در نام گذاری فیلم دقت بیشتری کنیم.

قافیه را در فیلم جنگی باخته‌ایم

شفیع آقا محمدیان، کار‌شناس سینما و مدیر سابق مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی که در نشست حضور داشت گفت: باید قبول کنیم که ما در تولید فیلم جنگی قافیه را باخته‌ایم. دغدغه‌ها و فشار‌هایی که روی فیلم ساز می‌آید آنقدر زیاد است که وقتی پشت دوربین قرار می‌گیرد یادش می‌رود چه سکانسی می‌خواسته بگیرد. باید به فیلمسازانی که می‌خواهند فیلم جنگی بسازند کمک شود به خصوص در بخش فیلمنامه. هم اکنون نهاد‌های زیادی از جمله بنیاد شهید، بنیاد مستضعفان و حوزه هنری هستند که باید به سینمای دفاع مقدس کمک کنند اما کاری نمی‌کنند، گویا منتظرند دوباره جنگ شود که یادشان بیافتد و کاری کنند.

صادق صادق دقیقی نیز در پایان جلسه با بیان اینکه ما یک سازمان سینمایی دفاع مقدس داریم که در عمل هیچ کاره است، گفت: در انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس چند جوان جمع شده‌اند که کار‌های بزرگی کرده‌اند.

این کارگردان افزود: یا باید سازمان سینمایی دفاع مقدس به طور کلی برداشته شود یا اینکه به تولید فیلم‌های دفاع مقدسی کمک کند.

لازم به ذکر است در ابتدای این جلسه، کتاب «دستور زبان تدوین» برای حضار معرفی شد. رسول شادمانی با بیان اینکه این کتاب از جدید‌ترین آثار نشر ساقی است، گفت: نویسنده تلاش کرده با زبانی ساده تدوین را توضیح دهد و کار یک تدوینگر را تشریح کند. این کتاب برای مبتدیان یک آموزش خوب و برای حرفه‌ای‌ها هم دارای نکاتی مفیدی باشد.

سی و هفتمین جلسه سینما روایت عصر روز یکشنبه 30 فروردین ماه در مجتمع فرهنگی اسوه واقع در خیابان انقلاب اسلامی نبش بهار جنوبی برگزار شد.