استانی شدن انتخابات مجلس و آسیب‌های پیش رو

به گزارش «خبرگزاری دانشجو»- محمد جواد معتمدی‌نژاد – دبیر مجمع دانشجویان عدالتخواه رفسنجان، چندی است که طرح استانی شدن انتخابات به طور جدی به مجلس آمده که اخیرا هم کلیات آن به تصویب رسید. 

انتخابات یک نظرسنجی فراگیر و ملی از تمام شهروندان است و میزان مشارکت انتخاباتی مردم می‌تواند میزان مشروعیت، کارآمدی نظام سیاسی، سیاست‌ها و کارگزاران حکومتی را نشان دهد. مشارکت فعال و گسترده جامعه در انتخابات به منزله پشتوانه ملی در سطح داخلی و اعتبار در سطح منطقه‌ای و بین المللی برای یک نظام سیاسی است. 

و اما ساز و کار این طرح: طبق این طرح حوزه‌های انتخابیه شهرستانی تبدیل به حوزه‌های استانی می‌شود. یعنی به جای اینکه یک فرد نماینده شهر خاصی شود، نماینده استان می‌شود. به طور مثال رفسنجان دیگر نماینده‌ی منحصر به خود را ندارد. و کل استان تعداد معدودی نماینده خواهد داشت. 

در ادامه به برخی از آسیب‌های این طرح اشاره می‌کنیم: 

۱) کاهش مشارکت مردمی در انتخابات: با استانی شدن انتخابات مجلس و حذف حوزه‌های انتخاباتی شهرستانی میزان مشارکت مردمی در سطح استان کاهش پیدا می‌کند. بدین صورت که تاثیر شهرستان‌های پر جمعیت استان در انتخاب نمایندگان (کاندیدا‌ها) بیشتر است و مردم سایر شهرستان‌ها دچار بی‌تفاوتی می‌شوند؛ زیرا که رأی آن‌ها تأثیر چندانی در نتیجه‌ی انتخابات نخواهد داشت، که این خود باعث کمرنگ کردن حضور مردم و از بین رفتن شور مردمی خواهد شد. 

۲) افزایش اختلافات اجتماعی و به خطر افتادن وفاق ملی: با توجه به وضعیت قومی، زبانی و مذهبی ایران، استانی شدن انتخابات مجلس می‌تواند وفاق ملی را تهدید و تجزیه طلبی‌ها را متجلی کند. همچنین برگزاری انتخابات مجلس به صورت استانی می‌تواند با تبدیل کردن جریان انتخابات به رقابت‌های قومی، قبیله‌ای، زبانی و مذهبی انسجام ملی را متزلزل کند و حقوق اقلیت‌های مذهبی استانی تضییع شود. بدین صورت استان‌هایی که اکثریت جمعیت مردم تشیع یا تسنن هستند، عملا اقلیت تشیع یا تسنن آن استان نمی‌توانند نماینده‌ای منحصر به خود داشته باشند که این موضوع باعث اختلاف و درگیری آنان با یکدیگر می‌شود. از طرف دیگر نمایندگان برای اینکه در دوره‌های بعد هم صاحب کرسی شوند، بیشتر، مطالبات مراکز و شهرستان‌های بزرگ استان را پیگیری می‌کنند که باز هم این عامل باعث ایجاد تنش بین مردمان شهرستان‌های استان و نارضایتی مردمان مناطق کم جمعیت می‌شود

۳) بی‌پاسخ ماندن خواسته‌های مردم: یکی از دلایلی که جنبه مشارکت در انتخابات مجلس را بالا می‌برد، این است که مردم احساس می‌کنند نمایندگان شهر خود، می‌توانند مطالبات و مشکلات آنان را به اطلاع مسئولین ذیربط و کشوری برسانند و از حقوق آنان دفاع کنند. حال آنکه با استانی شدن انتخابات مجلس ارتباط نمایندگان با مردم شهر‌های مختلف استان بسیار کم خواهد شد و تمرکز نگاه ایشان به سمت مراکز استان خواهد رفت و خواسته‌های عده کثیری از مردم بی‌پاسخ می‌ماند و نقش نمایندگان که در حقیقت حل مشکلات مردم است، مورد غفلت قرار می‌گیرد. 

موافقان استانی شدن انتخابات معتقدند که این طرح باعث می‌شود نمایندگان نگاه کلی به مسائل کلان کشور داشته باشند و از مسائل سطحی و جزئی به دور بمانند و باعث می‌شود نمایندگان تمرکز بیشتری روی بحث قانون گذاری داشته باشند. همچنین عقیده آنان براین است که شوراهای محلی جایگزین مناسبی برای ایفای نقش نمایندگان در جهت بهبود و حل مشکلات مردم است. در پاسخ به این مطلب باید گفت با توجه به اختیارات شوراهای محلی –چه از نظر حقوقی و چه از نظر عملی- و همچنین با توجه به موقعیت اجتماعی اعضای شوراهای محلی –که قابل قیاس با نمایندگان نیست- حداقل در برهه‌ی کنونی، شوراهای محلی فاقد برطرف کردن خواسته‌های مردم هستند.

۴) افزایش هزینه‌های انتخاباتی: یکی از مشکلاتی که در قوانین انتخابات با آن رو در رو هستیم، عدم محدودیت برای هزینه‌های تبلیغات کاندیداهای مجلس می‌باشد. در صورت برگزاری انتخابات مجلس به صورت استانی، پیروزی در انتخابات از آن کسانی است که تبلیغات گسترده‌ای در سطح استان انجام بدهند که لازمه آن خرج کردن هزینه‌های هنگفت توسط شخص کاندیدا و یا توسط احزاب و باند‌های قدرت اقتصادی در سطح استان است. در این صورت جریان انتخابات می‌تواند به سوی منافع سرمایه سالاران و حزب بازی‌های پشت پرده کشیده شود.

همچنین با استانی شدن انتخابات، چهره‌های مستقل، مردمی و نخبگان در سطح استان اما فاقد توان مالی در رقابت با سایر نمایندگان متعلق به احزاب سیاسی و بلوک‌های سرمایه داری عرصه را می‌بازند و صحنه‌ی انتخابات، که باید صحنه‌ی حضور مردم شود، صحنه‌ی حضور باند‌های قدرت و ثروت می‌شود. همچنین کمک‌های مالی اشخاص و باند‌های قدرت اقتصادی و حمایت‌های حزبی به نمایندگان مجلس باعث بروز اثرات نامطلوب، وابستگی نمایندگان به ایشان و تخریب حیات سیاسی و نمایندگی می‌شود. 

درآخر…

نمایندگان مجلس شورای اسلامی به جای پاک کردن صورت مسئله به حل کردن مشکلات پیرامون انتخابات بپردازند.