از بچه محل‌ها تا فضاسازی‌های شهری

گروه دانشگاه «خبرگزاری دانشجو»، علی کرد؛ یکی از بزرگترین معضلاتی که رشد روزافزون کلان شهر ها بوجود می آورند افزایش فساد اجتماعی و بزه کاری‌های اجتماعی در محیط شهرهاست. رشد کلان شهرها از طرفی معماری های قدیم را به ورطه نابودی می کشاند و از طرفی با عدم رعایت بسیاری از استانداردهای علمی و مراعات های شرعی فضایی محرک منفی و آشوب زا بوجود می آورد.

چیزی که شاید در ابتدا به چشم نیاید اما به مرور زمان می تواند آسیب های جدی به پیکره اجتماعات شهری وارد آورد. این فضای نا آرام و محرک خود سبب بسیاری از مفاسد و بزه های اجتماعی می تواند باشد. در این نوشتار نگارنده سعی بر بررسی دو عامل مهم در حفظ آرامش شهری دارد.

الف- فضاسازی شهر: یکی از مهمترین نکات در ساخت و ساز بحث معماری است. معماری کلان شهرها ی ما و حتی غیر آن در ایران امروز بویی از معماری اصیل اسلامی نبرده است. این فضا البته که بسیار غیر قابل تحمل است؛ اما تغییر در آن خود به انقلابی از دورن لازم دارد و مطالبه ای مردمی. اما در کنار بحث معماری ساختمان ها نفس فضا سازی شهری نیز بسیار حائز اهمیت است.

این مورد دوم به دلیل زمان و هزینه ی کمتری که نیاز دارد می تواند در دستور کار شهرداری ها قرار گیرد. به عبارتی فضا سازی شهری می تواند بسیار خشک و یادآور فضایی سنگین و سخت باشد. اما به هر اندازه این فضا سازی به سمت المان های نرم و نزدیک شدن به محیط امن شخصی یا همان خانه پیش برود از تاثیرات مخرب آن کاسته و به اثرات مثبت افزوده می شود.

برای مثال می توان در فضاسازی شهر از رنگ های روشن، قاب های عکس، تابلوهای نقاشی، المان هایی مانند گلدان و گل و امثال آن استفاده کرد. این مثال ها نمونه کوچکی اند از آنچه که می تواند باشد. و به هر اندازه المان های آرامش بخش به فضاسازی شهری افزوده شود از اثر معماری مخرب خواهد کاست.

ب- یکی از مولفه هایی که از زندگی شهری امروز گرفته شده است، مولفه ایست به نام محله. شاید اگر به چند دهه پیش از این برگردیم اگر کسی می خواسته آدرس محل سکونتش را بنویسد در ابتدا از لفظ محله فلان استفاده می کرده است.

امروز اما رشد نوع خاصی از آدرس دهی ها و کم شدن روابط بین همسایه ها و افراد ساکن در یک محدوده ی جغرافیایی سبب از بین رفتن مقوله ای به نام محله شده است. این از بین رفتن در ابتدا سبب گم شدن یک هویت فردی به نما «محله» یا «بچه محل» خواهد شد.

از بین رفتن هر قسمت از هویت اجتماعی مردمان یک جامعه خود می تواند باعث بروز و زمینه ی بروز فسادی اجتماعی شود. در واقع داشتن علقه به اجتماع به واسطه ی محله و حس مالکیتی که در فرد نسبت به آن بوجود می آید می تواند سبب نوعی محافظت اجتماعی جمعی شود که با از بین رفتن آن این محافظت اجتماعی نیز از بین می رود. کم شدن محافظت اجتماعی اولا سبب تقویت حس بی تفاوتی و حتی بدتر حس تخریب اجتماعی در فرد خواهد شد وثانیا موجبات گسستن و دور شدن جامعه از یکدیگر و به عبارتی همان پدیده ی تکثر در اجتماع خواهد شد.

ج- به نظر می رسد یکی از کمترین انتظاراتی که میتوان از شهرداری ها داشت «زنده کردن محله ها و تقسیم بندی های محله ای در شهرها و همچنین فضاسازی آرامش بخش با المانهایی که ذکر آن پیش تر رفت» است.

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تایید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.