تدبیر دولت اعتدال در حوزه عفاف و حجاب

گروه دانشگاه « خبرگزاری دانشجو»، یادداشت دانشجویی*؛ نگاه دین اسلام به حجاب و عفاف، نگاهی ایجابی و سلبی است. به این معنا که از یک سو در آیات گوناگون زنان و مردان را به رعایت حجاب و عفت با نوعی رویکرد دستوری دعوت می‌کند و  از سوی دیگر زمینه‌های جلوگیری از رشد این معضل را از طریق ترویج و تشویق به ازدواج و ارضای مشروع نیازهای جنسی و عاطفی فراهم می‌کند. بنابراین اگر در حکومت اسلامی هم به جنبه‌های ایجایی و هم به جنبه‌های سلبی ترویج عفت و حیا و حجاب توجه شود، شاهد جامعه‌ای نخواهیم بود که در خصوص امر حجاب با نوعی دوررنگی روبرو باشد. به طوری که در حال حاضر از یک سو زنانی در جامعه حضور دارند که به بهترین حالت حجاب یعنی چادر مقیداند و از سوی دیگر زنانی هستند که هر روز با پوشش‌های متنوع خیابان‌ها را به سالن‌های مد تبدیل کرده‌اند و گویا در جدالی همیشگی با خود و دیگران در صدد خوش جلوه کردن هستند.

 
در این میان آسیب نهایی نصیب تمام جامعه می‌شود چرا که در روایات ما جامعه به کشتی‌ای تشبیه شده است که اگر عده‌ای گوشه‌ای از این کشتی را خراب کنند تمام اهل کشتی غرق می‌شوند. بنابراین یکی از وظایف اصلی حکومت اسلامی برخورد صحیح و منطقی و دین مدارانه با موضوع حجاب و عفاف است که در سال‌های اخیر در کشور ما به عنوان معضل شناخته می‌شود.

 
در هر کشور و حکومتی ویترین و نماد عقاید مردم آن را در حجاب و طرز پوشش آن‌ها می‌توان یافت. در جوامع غربی به دلیل نهادینه سازی فرهنگ لیبرالیستی آزادی در پوشش برای افراد جامعه امری بدیهی است اما طرز نگاه اسلام به مسئله پوشش، کاملاً اجتماعی و بلندمدت است و ریشه در خلقت و آفرینش انسان‌ها دارد و درصدد ارائه راهکارهایی برای ایجاد آرامش حقیقی برای مردم است.

 
پس از انقلاب اسلامی ایران یکی از مباحثی که بین مسئولان نظام مطرح شد و با نظرات متفاوت و گوناگون همراه بود مسئله طرز حجاب و پوشش بانوان بود چرا که آثار حکومت سابق در ادارات دولتی و دانشگاه‌ها و مدارس هم چنان باقی مانده بود و علی رغم وجود بانوان با حجاب در میان قشر متدین و مذهبی، عده زیادی نیز به حجاب مقید نبودند.

 
حسن روحانی که در آن زمان مسئول طرح اجباری شدن حجاب در ادارات ارتش بود، در جلد اول کتاب خاطرات خود (صفحه ۵۷۱-۵۷۳) روایت اش از اجباری شدن حجاب را این چنین می‌نویسد:

 
« ...طرح اجباری شدن حجاب در ادارت مربوط به ارتش، به عهده من گذاشته شد و بدین جهت در گام اول، همه زنان کارمند مستقر در ستاد مشترک ارتش را که نزدیک به سی نفر بودند، جمع کردم و پس از گفتگو با آنان قرار گذاشتیم از فردای آن روز با روسری در محل کار خود حاضر شوند...

 
در نیروی زمینی و نیروی دریایی نیز برای کارمندان زن صحبت کردم و با خواندن آیات و روایات و کشاندن بحث حجاب به مسائل اجتماعی و سلامت جامعه و ارائه دلایل مختلف درباره لزوم حجاب، موضوع را تبیین کردم و دست آخر نیز با بخشنامه، رعایت حجاب الزامی شد. بحمدالله این تلاش‌ها نتیجه مثبت داشت و پس از تعطیلات نوروز، همه زنان کارمند در ارتش با روسری به محل کار خود می‌آمدند. در وزاتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی و حتی صداوسیما نیز به تدریج حجاب عملی شد و همه زنان با روسری از خانه بیرون می‌آمدند...»

 
مسئله حجاب در دولت‌های پس از انقلاب با شیوه‌ها و روش‌های گوناگون مواجه شده است که هر یک دارای اثرات مثبت و منفی بوده‌اند اما در این مجال تنها به بررسی عملکرد و نوع نگاه مسئولان دولت یازدهم که با شعار تدبیر و امید و اعتدال روی کار آمد، می‌پردازیم.
 
 تغییر نگاه حسن روحانی در مقوله حجاب و عفاف

همانطور که در سطرهای بالا ملاحظه شد حسن روحانیِ سال 58 طرفدار اجباری کردن حجاب برای زنان بوده و الزامی کردن حجاب از طریق بخشنامه را یکی از موفقیت‌های خود می‌داند. آن چنان که با چند سخنرانی و خواندن آیه و روایت به زغم خود زمینه‌های فرهنگی رعایت حجاب را فراهم کرده و از راه اجبار تمام مشکلات این امر را حل کرده است.

 
این در حالی است که حسن روحانیِ سال 93  با تغییر نگاهی صد وهشتاد درجه در ضیافت افطار فعالان حوزه زن و خانواده حجاب را امری درونی مانند روزه می‌داند و می‌گوید: «شما به کسی می‌توانید به زور بگویید روزه بگیرد؟ اگر بگویید، او می‌گوید من روزه دارم اما به اتاقی دیگر می‌رود و آب می‌خورد. برخی فکر می‌کنند همه حجاب و عفاف به روسری، نوع و سبک آن برمی‌گردد. آیا ما عفاف و حجاب در زبان، نگاه و چشم نداریم؟ اتفاقاً در سوره مبارکه نور در بحث عفاف، اول از مردان شروع می‌کند».

 
چه می‌شود که  یک روحانی بعد از سی سال به این عقیده می‌رسد که حجاب با عمل فردی‌ای مثل روزه در یک جایگاه قرار دارد در حالیکه در دین اسلام اگر روزه خواری حالت علنی پیدا کند وظیفه حاکم اسلامی است که با او مقابله کند. آیا روزه وحجاب مانند هم هستند؟ آیا حجاب امری شخصی است؟ آیا اثرات حجاب در تمام جامعه گسترش پیدا نمی‌کند؟

 
آقای روحانی در این چند خط سخنرانی دو مبحث سلبی و ایجابی در موضوع حجاب و عفاف را با هم درآمیخته و از پیوند آنها معجونی درست کرده است که در اسلام مورد قبول نیست.

 
ای کاش وی به این نکته توجه می‌کرد که عفاف زبان و نگاه ریشه در فرهنگ سازی دارد زیرا برای نگاه حرام در اسلام مجازات دنیوی لحاظ نشده اما برای بی حجابی می‌توان مجازات کرد. اینکه مسلمانی عفاف نگاه و زبان دارد یا ندارد، به خودش و فرهنگ سازی حاکمان جامعه بستگی دارد و هیچ فردی را با اجبار نمی‌توان از نگاه نکردن به نامحرم بازداشت.

 
اما در مقوله رعایت حجاب عمومی نگاه اسلام کاملاً سلبی است زیرا رعایت حجاب امری عمومی و مربوط به سرنوشت تمام جامعه است. بنابراین دولتمردان باید در این زمینه از ابزارهای قدرت استفاده کنند اما اینکه چرا افراد حجاب را رعایت نمی‌کنند را باید در نوع برخورد دولت با فرهنگ جستجو کرد. اینکه در فیلم‌ها ، کتاب‌ها و رسانه‌ها تا چه حد مردم را به رعایت حجاب دعوت کردند و برای حجاب چقدر فرهنگ‌سازی می‌کنند؟

 
پس به این نتیجه می‌رسیم که برخورد با بی‌حجابی علنی یک موضوع است و برخورد با بی‌حجابی غیر علنی موضوعی دیگر  و وظیفه حکومت در هرکدام از این موارد متفاوت است.
 

آقای روحانی! نه نگاه سلبی سال 58 شما درست بوده نه نگاه ایجابی سال 93مقبول است. چرا که این دو شیوه عمل زمانی می‌توانند پرنده گم شده حجاب را به پرواز دربیاورند که مثل دو بال در کنار هم قرار بگیرند

 
کارت زرد نمایندگان به وزیر کشور

چند ماه پیش وزیر کشور دولت یازدهم نیزکه برای پاسخ به سؤالات نمایندگان مجلس حاضر شده بود، به دلیل عملکرد ناصحیح وزارت کشور در حوزه حجاب  و عفاف و عدم پاسخگویی قانع کننده، از وکلای ملت کارت زرد گرفت.

 
وی عدم همکاری نهادهای فرهنگی مسئول در این حوزه، نداشتن راهکارهای قانونی مناسب و نداشتن ضمانت اجرای قانونی را از موانع پیاده سازی مطلوب حجاب و عفاق از سوی دولت دانست. اما این دلایل مورد قبول نمایندگان مجلس قرار نگرفت چرا که در سال‌های اخیر قوانین خوبی در راستای گسترش حجاب و عفاف تصویب شده است و نیازمند به همت دولت برای اجرا و پیاده‌کردن دارد.

 
وزارت فرهنگ و ارشاد با پسوند اسلامی

علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد دولت اعتدال در همایش «دل آرامیم» با اشاره به حواشی سازی پیرامون روبوسی لیلا حاتمی با کارگردان 84 ساله در جشنواره کن، گفته بود: «آنها به جای اینکه افتخار کنند یک نفر در جشنواره بین‌المللی به عنوان داور حضور یافته برای خطای وی فقط حواشی زیادی می‌سازند.»

 
این درست است که امثال خانم حاتمی باعث افتخار برای ملت ایران در سطح جهانی‌اند اما آیا وزارت ارشاد با پسوند اسلامی هیچ برنامه‌ای برای جلوگیری از پیدایش چنین اتفافاتی ندارد؟ آیا نباید برای بازیگرانی که با رفتارشان می‌توانند برای جوانان الگوسازی کنند، فرهنگسازی مناسبی داشته باشند؟

 
اگر خانم بازیگری که دو میلیون فالور در صفحه اینستاگرام دارد، حجاب مناسبی نداشته باشد، در رفتار او در ترویج بدحجابی تاثیرگذار نیست؟ آیا نباید از طریق راه‌های مناسب فرهنگی به پرورش بازیگران با حجاب پرداخت؟

 
وقتی حجاب ترکیه الگوی معاون روحانی می‌شود

چندی پیش فرشته روح‌افزا معاون خواهران سازمان بسیج دانشجویی و معاون طرح و برنامه و تدوین سیاست شورای فرهنگی - اجتماعی زنان در جمع دانشجویان خواهران بسیج دانشجویی تهران بزرگ از پیشنهاد جدید دولت به کمیسیون فرهنگی مجلس رونمایی کرد و افزود:« در جلسه کمیسیون فرهنگی مجلس برای تدوین قوانین حجاب و عفاف، حجت الاسلام مجید انصاری معاون امور مجلس رئیس جمهور گفت: شما (مجلس) مدل کشور ترکیه و لبنان را پیاده سازی کنید مقوله حجاب را رها کنید هرکه دوست دارد حجاب داشته باشد.»

 
با بررسی نوع نگاه تاثیرگذار ترین اشخاص در نهادینه سازی فرهنگ عمومی یعنی دولتمردان یازهم به مقوله حجاب به نوعی دلواپسی می‌رسیم  که اگر در عملکرد آنان نمایانگر شود بوی خوشی از آن استشمام نخواهد شد.

 
در ده سال گذشته نگاهی که تنها کار فرهنگی را دوای درد عفت عمومی دانست و از سوی مهم‌ترین مقام اجرایی دولت دهم و مشاورانش حمایت می‌شد اثرات زیان بار زیادی برجای گذاشت که تا سالهای سال باید به دنبال مرهم برای مداوایش بود. امیدورایم دولت اعتدال با تدبیراندیشی به دنبال دقیق‌ترین،منطقی‌ترین و در عین حال اسلامی‌ترین روش برای جلوگیری از گسترش بی غفتی و بی حیایی در جامعه باشد تا با توجه به حساسیت امور فرهنگی در سالهای اخیر به دلیل ظهور پدیده‌ای به نام شبکه‌های اجتماعی و به وجود آمدن نیاز کاذب مورد تأیید واقع شدن که از طریق لایک در این شبکه‌ها برآورده می‌شود شاهد موفقیت دشمن در تهاجم فرهنگی نباشیم.

 
امیررضا یزدانی-فعال دانشجویی

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تایید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.