لاریجانی در صف دلواپسان/ منتقدان برجام، «تقریباً همه»

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، «مجلس شورای اسلامی با کمال تاسف از اقدام دبیرکل سازمان ملل، به دولت آمریکا و مجلس نمایندگان و سنا هشدار می‌دهد اقدامات ایذایی در مقابله با توافق هسته‌ای به نقطه‌ای رسیده است که راهی  جز مقابله برای ایران باقی نمانده است.» اینها را لاریجانی گفت. همان آقای رئیسی که در 20 دقیقه برجام را تصویب کرد. حالا او هم به جمع دلواپسان پیوسته است.

لاریجانی؛ از تصویب 20 دقیقه‌ای تا سنگ‌اندازی در مسیر برجام

21 مهر 94 روز تاریخی برای مجلس نهم بود. علی اردشیر لاریجانی از ابتدای جلسه آمده بود تا کار برجام را یکسره کند. او پس از شنیدن اصلاحات پیشنهادی یکی از نمایندگان، اعلام کرد وقت کم است و دیگر هیچ تذکر آئین‌نامه‌ای، اختار قانون اساسی و پیشنهادی برای اصلاح قانون بررسی نخواهد شد تا طرح با سرعت بیشتری تصوب شود. لاریجانی به اعتراضات برخی نمایندگان هم وقعی ننهاد تا رکورد تصویب 20 دقیقه‌ای برجام را در کارنامه‌اش ثبت کند.

فردای آن روز رسانه‌ها از سنگ تمام لاریجانی برای برجام نوشتند. برخی هم تصویب 20 دقیقه برجام در مجلس را شکست دلواپسان نامیدند. دلواپسانی که می‌گفتند با این طرح تنها دست‌آورد برجام، نابودی صنعت هسته‌ای کشور است و «هیچی» نصیبمان نخواهد شد.

اما پس از اجرای برجام روز به روز به تعداد دلواپسان اضافه شد. حالا دیگر از «سیف» گرفته تا «صالحی» همه دلواپس اجرایی نشدن تعهدات طرف مقابل هستند. در این میان چند روزی است که لاریجانی هم به جمع دلواپسان پیوسته است. او که در انتخابات با کاهش شدید آراء مواجه شده بود، در جلسه اتاق بازرگانی استان قم گفت: «هدف رفع تحریم‌ها بود اما هنوز محقق نشده است... آن‌ها گفته بودند مشوق‌هایی برای سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کنند اما نه‌تنها این کار را انجام ندادند بلکه سنگ‌اندازی هم می‌کنند، ما باید مقابله‌به‌مثل کنیم و سنگ آن‌ها را با سنگ پاسخ دهیم.»

آقای رئیس پیش از این هم در جلسه علنی مجلس با انتقاد از دبیرکل سازمان ملل گفته بود: «مجلس شورای اسلامی با کمال تاسف از اقدام دبیرکل سازمان ملل، به دولت آمریکا و مجلس نمایندگان و سنا هشدار می‌دهد اقدامات ایذایی در مقابل در مقابله با توافق هسته‌ای به نقطه‌ای رسیده است که راهی  جز مقابله برای ایران باقی نمانده است. لازم است سازمان انرژی اتمی مطابق قانون مربوطه طرح راه‌اندازی کارخانه هسته‌ای برای غنی‌سازی در درجات مورد نیاز کشور را آماده کند و مجلس شورای اسلامی را در جریان امر قرار دهد.»

صف دراز دلواپسان

ظاهراً ماجرای «تقریباً هیچی» تمامی ندارد. پس از گزارش جانبدارانه «بان‌کی‌مون» و بی توجهی او به مطالبات ایران، بسیاری از شخصیت‌های حامی برجام که چند ماهی است از بدعهدی آمریکایی‌ها به ستوه آمده‌اند، به صف دلواپسان پیوستند. به غیر از علی لاریجانی بسیاری از حامیان دیروز برجام هم، روزهای اخیر صحبت از بدعهدی آمریکایی‌ها می‌کنند. علی اکبر ولایتی در همایش حزب موتلفه گفت: «همانگونه که مقام معظم رهبری نیز تاکید کردند آمریکایی ها شاید تحریم های هسته ای را بردارند اما به بهانه های دیگر دو مرتبه تحریم ها را از سر می گیرند که این موضوع مورد قبول ایران نیست. هدف از برجام این بود که ما برخی کارهای هسته ای را محدود کنیم وطرف مقابل تسهیلات مختلف را برای ایران فراهم و تحریم ها را بردارد تا مشکلی در ارتباطات به خصوص ارتباطات اقتصادی نداشته باشیم اما هنوز تعهدات آنها عملی نشده است.» (اطلاعات بیشتر را از اینجا بخوانید)

با وجود اذعان بسیاری از حامیان دیروز توافق، به ناکارآمدی برجام، اما تیم مذاکره کننده همچنان معتقد به ادامه روند فعلی است. عراقچی پس از اظهارات ولایتی مبنی بر نقض شدن شروط رهبری، تأکید دارد هنوز نقض برجامی اتفاق نیفتاده است.

برخی فعالان سیاسی معتقدند با وجود ضعیف بودن قانون اقدام متقابل اما با استناد به بنده سوم همین قانون دولت باید رفتارهای آمریکا را تلافی کند. الآن زمان آن رسیده تا پاسخی عملی به بد عهدی‌های آمریکا داد. فلاحت پیشه، عضو کمیسیون امنیت ملی وسیاست خارجی مجلس و از حامیان دیروز برجام معتقد است: «نگرانی اول درباره عدم اجرای برجام در بخش‌های تحریم‌زدایانه است؛ با توجه به کارشکنی‌هایی که امریکا در راه بخشی از معاملات پولی و بانکی ایران انجام می‌دهند و همچنین اقداماتی که برای جلوگیری از خریداری برخی تجهیزات انجام شده این نگرانی را تشدید کرده است.»

وی در توضیح نگرانی دوم، دوران پسابرجام هم می‌گوید: «نگرانی بعدی مربوط به آینده نیازهای هسته‌ای ایران است؛ طبق برجام تا 15 سال آینده تمام نیازهای هسته‌ای ایران باید از طریق باشگاه کشورهای دارای فناوری هسته‌ای تامین شود و قابل پیش‌بینی است که امریکایی‌ها بعد از کارشکنی در زمینه برداشتن تحریم‌ها در مرحله بعد در راه فروش سوخت‌های مورد نیاز ایران یعنی درجات غنی شده بالاتر از 3.6 درصد مانع‌تراشی خواهند کرد.»

فلاحت پیشه که سال گذشته، هنگام نهایی شدن برجام گفته بود: «اگر توافق شود، این توافق به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند بدون رعایت خطوط قرمز کشور صورت گرفته باشد.» اخیراً برای جلوگیری از خسارت‌های بیشتر برجام با تاکید بر اینکه حتما در آینده با کارشکنی‌هایی در زمینه ارائه اورانیوم با غنای بالا از سوی کشورهای هسته‌ای و به ویژه  امریکا روبرو خواهیم شد، پیشنهاد داد: «معتقدم اگر سازمان انرژی اتمی طرح عملیاتی در زمینه تولید کارخانه سوخت هسته‌ای ارائه دهد حتما مجلس شورای اسلامی آمادگی تصویب بودجه آن را خواهد داشت.»

بهروز نعمتی یکی دیگر از توابین برجام است که خواهان مقابله به مثل دولت علیه آمریکا شده. او در زمان بررسی برجام در کمیسیون ویژه به نفوذی رئیس فراکسیون ولایت مشهور شده بود و چشمک به یاد ماندنی نعمتی به تیم مذاکره کننده، پس از یکی از حاشیه‌‌سازی‌هایش در کمیسیون ویژه نمادی از تلاش‌های او برای تصویب برجام شد. نماینده سابق اسدآباد در نهایت مزد خدماتش به دولت را گرفت و در کنار کاظم جلالی به عنوان حامی دولت در لیست امید تهران جا گفت. نعمتی اما این روزها نظرات متفاوتی دارد. او در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجو گفته: «خواسته مجلس این است که با توجه به بدعهدی‌های صورت گرفته از سوی ۵+۱ به ویژه آمریکایی‌ها شرایط، هرچه سریعتر به همان روال گذشته بازگردد.»

برجام، بیخ ریش روحانی!؟

برجام یک ساله این روزها دیگر خریداری ندارد. توافق دیگر مال بدی است که بیخ ریش روحانی مانده. برخی معتقدند مواضع جدید سیاسیون موجب فراموشی رفتارهای گذشته آنها نخواهد شد. حمید رسایی در کانال تلگرامش نوشته: «تحمیل برجام را نباید به نام هاشمی، روحانی یا حتی ظریف نوشت. برجام محصول علی لاریجانی است. این راتاریخ از یاد نمی‌برد.»

تغییر گفتمان حامیان سابق برجام هم زمان با انتشار اخبار کاهش شدید محبوبیت روحانی، علاوه بر تأثیرگذاری در سیاست خارجی، نشان‌دهنده تغییر زمین بازی در سیاست داخلی است. آیا باید منتظر چالش روحانی با حامیان سابقش باشیم؟ برجام زمین بازی سیاست را در ایران تغییر خواهد داد؟ واکنش دولت به درخواست اقدام متقابل چه خواهد بود؟