تامین نیازهای جنسی از راه مشروع جزء حقوق هر انسانی است/ خود را به ندیدن نزنیم مخصوصا اگر مسئولیم

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو،  بالا رفتن سن ازدواج علی‌رغم وجود میلیون‌ها جوان مجرد در ایران آثار متعددی بر سلامت جسمی، روانی و جنسی فرد و جامعه دارد. یکی از این آثار انحراف در مسائل جنسی است. در گفتگوی تفضیلی با سید کمیل حسینی، دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی و پژوهشگر حوزه‌ جنسیت و جامعه و مشاور کارگردان در فیلم مستندهای (پشت صحنه) و  (بازگشت گمورا) به بررسی این آثار پرداخته‌ایم که مشروح آن در زیر ارائه می‌گردد.

تاخیر در سن ازدواج آثار منفی اجتماعی، خانوادگی، روانی و جسمی و جنسی  به دنبال  دارد

به صورت کلی تاخیر ازدواج چه آثار منفی دارد؟

ببینید سوال شما رو می‌شود دقیق‌تر پرسید. برای بررسی یک موضوع کلان اجتماعی مثل تاخیر در ازدواج باید به ساحت‌های زندگی انسانی توجه کنیم. مباحث در این زمینه مفصل است اما به صورت می توانیم آن را در پنج سطح حیات انسانی بررسی کنیم. اول بعد جسمانی است یعنی تاثیر تاخیر ازدواج بر سلامت و یا آسیب دیدن جسم انسان چیست؟

دوم بعد روانی است یعنی تاخیر در ازدواج چه آسیب‌های روانی‌ای می‌تواند بر زندگی انسان بگذارد. سوم بعد روحی است، انسان تنها بعد جسمی و یا روانی نیست بلکه بعد روحی هم دارد که باید رشد و تکامل یابد و به درجات بالای انسانی که هدف خلقت و لایق آن است برسد لذا باید دید تاخیر در ازدواج چه آسیب‌هایی می‌تواند بر این بعد انسانی بگذارد،

چهارم بعد اجتماعی است یعنی موضوع در گروه‌های کوچک اجتماعی است مانند خانواده یا گروه‌های دوستی که البته یکی از مهمترین آنها حانواده است باید دیدکه این است یعنی تاخیر هایی که در ازدواج جوانان ایجاد شده چه تاثیری بر خانواده‌های فعلی و یا خانواده‌هایی که می‌خواهند تشکیل دهند می‌گذارد.

بعد پنجم بعد کلان اجتماعی است به این بیان که باید دید این تاخیرها چهره جامعه را در آینده به چه صورتی تغییر می‌دهد و می‌تواند چه آسیب‌هایی را ایجاد کند. باید دید تاخیر در ازدواج یعنی چه و این خودش جای بحث بسیار دارد که آیا ازدواج رابطه جنسی است یا نه تشکیل خانواده یا چیز دیگری است.

به صورت کلی می‌توان گفت که هم تاخیر در تامین نیاز جنسی و هم تاخیر در تشکیل خانواده هر دو می‌تواند به تمام ابعاد پنج گانه فوق آسیب بزند کما اینکه تعجیل در رابطه جنسی و یا ازدواج نیز می‌تواند برای همه این‌ها آسیب‌زا باشد.

افراد مختلف با شرایط متفاوت برای تامین نیازهای جنسی و عاطفی خود نمی‌توانند از یک فرمول واحد استفاده کنند

خیلی پبچیده شد می‌شود توضیح دهید که زمان مناسب برای ازدواج کی هست که هم تاخیر نباشد و هم تعجیل؟

بله همین طوراست، این بحث پیچیده‌ای است زیرا در جامعه ما رابطه جنسی با ازدواج در هم آمیخته و می‌توان گفت امکان رابطه جنسی خارج از چارچوب تشکیل خانواده که برای فرد عواقب نداشته باشد غیر ممکن است و این در حالی است که این دو موضوع هر کدام نیاز به پیش نیازهایی دارد که الزاما مشترک نیست و برای هر فردی هم متفاوت است لذا اصلا نمی‌توان دستور کلی داد که فلان کار برای همه خوب است و یا فلان زمان برای همه مناسب است بلکه هر فردی با توجه به شرایطی که دارد باید مسیر خود را پیدا کند و راه حلی مشروع برای تامین نیاز جنسی و عاطفی خود پیدا کند.

چرا تاکید کردم جنسی و عاطفی؟ زیرا این موضوع دارای ابعاد مختلفی است که دو بعد مهم آن جنسی و عاطفی می‌باشد حالا در ابتدا برای پسران بیشتر جنسی و برای دختران بیشتر عاطفی است.

برای روشن‌تر کردن مسئله می‌توان این طور گفت که رابطه جنسی و تشکیل خانواده الزاما همزمان نباید اتفاق بیافتد بلکه هر کدام پیش نیازهایی دارند مثلا بلوغ جنسی پیش نیاز رابطه جنسی است و البته داشتن آگاهی و آموزش در این زمینه و بلوغ عاطفی و هیجانی، بلوغ فکری و بلوغ اقتصادی.

البته منظورم از بلوغ اقتصادی داشتن خانه و ماشین نیست بلکه توانایی نسبی در تصمیم‌گیری و مدیریت اقتصادی و چیزهای دیگر البته نمی‌خواهم در این زمینه زیاده‌روی کنم ولی به هر حال داشتن این آمادگی‌ها برای فرد و وارد شدن به زندگی تا حدودی لازم است هر چند مقداری از این توانایی‌ها می‌تواند بعد از تشکیل خانواده تکمیل شود.

امروز بلوغ جنسی با بلوغ عقلی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی همزمان نیست/ نیاز جنسی را به رسمیت نمی‌شناسیم!

یعنی شما معتقدید که می‌توان زمان رابطه جنسی و تشکیل خانواده را از هم جدا دانست و الزاما همزمانی آن درست نیست؟

بله همین طور است ببینید این تقریبا یک وضعیت جدید است که در زمان‌های قدیم به این شکل نبوده است یعنی در گذشته به دلیل نبود رسانه‌ها و این همه فضای تحریک در جامعه و هزاران چیز دیگر آنقدر سن بلوغ و ایجاد تمایل برای انجام رابطه جنسی در سنین پایین نبوده و از سوی دیگر تشکیل و حفظ  خانواده  نیز این قدر مشکل و پیچیده نبوده است  و فرد بعد از بلوغ و ایجاد تمایل برای رابطه جنسی با فاصله کمی ازدواج می‌کرده و در واقع همزمانی این دو موضوع مشکلی را ایجاد نمی‌کرده است.

 اما در حال حاضر ما با جامعه‌ای روبه رو هستیم که بلوغ و خواهش جنسی بسیار زودتر ایجاد می‎شود و به اوج می‌رسد و این در حالی است که امکان تشکیل خانواده فراهم نیست و حال باید چه کرد آیا باید از فرد خواست تا خویشتن‌داری کند؟ روزه بگیرد و ... به نظر من اینها غیرعقلانی و حتی در حالتی غیرشرعی هستند و نیاز جنسی هم مثل بقیه نیازها چه بسا در ابعادی بیشتر از دیگر نیازهایی چون خوردن و پوشیدن اهمیت دارد و نمی‌توان از فرد خواست که به صورت میانگین در بازه‌ای بیش از ده سال و در حالی که در اوج نیاز جنسی است خویشتن‌داری کند و آسیب به جسم و روان و روح خود نزند. این نگاه عمدتا ناشی از این است که ما نیاز جنسی را به رسمیت نمی‌شناسیم.

البته بهترین راه تامین نیاز جنسی در چارچوب خانواده و ازدواج دائم است اما نمی‌توانیم قبول کنیم این راهی است که ما باید به کشوری به این بزرگی و با این مشکلات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی به عنوان تنها راه معرفی نماییم.

حاکمیت و خانواده‌ها نیاز جوانان را جدی بگیرند/ امکان ازدواج دائم را از جامعه برداشته‌ایم و دغدغه‌ای هم برای آن نداریم

خوب در اینجا بحث رابطه جنسی پیش از ازدواج مطرح می‌شود که البته برای افراد و خصوصا دختران می‌تواند آسیب‌های فراوانی داشته باشد؟

بله همین طور است ولی باید بدانیم که اگر این نیاز تامین نشود می‌تواند آسیب‌های ماندگاری بر جسم، روان و روح فرد و حتی خانواده‌ها و جامعه بزند و باید به آن توجه کرد.

نکته دیگر این است که بیشتر این نیاز در پسران جنبه جنسی دارد و در دختران جوان جنبه عاطفی و اگر خانواده‌ها به این نیاز پسران و دخترانشان آگاه باشند و سعی در تامین آن نمایند و از سوی دیگر در ازدواج آنها به دلایل واهی تاخیر نیاندازند نیازی به رابطه جنسی پیش از ازدواج نیست و البته باز هم تاکید می‌کنم که تشکیل خانواده هم برای خود دختران و پسران هم برای خانواده‌ها و دولت و حاکمیت باید اولویت باشد و باید آن را تسهیل کرد ولی هم اکنون امکان ازدواج دائم را از جامعه برداشته‌ایم و همی هم برای آن نداریم و بقیه راه‌ها هر چند مشروع هم باشند می‌توانند آسیب‌هایی به همراه داشته باشند اما بسته به شرایط می‌توانند از ازدواج بدون آمادگی و خویشتنداری‌های آسیب‌زا بهتر باشند.

در دین هم به نوعی شما این جداسازی را دارید به این بیان که اگر کسی بر اثر فشار نیاز جنسی خوف گناه داشت و البته گناه الزاما زنا نیست بلکه چشم‌چرانی و .. نیز مصداق این حکم هستند باید آن را تامین حلال کرد و تامین حلال الزاما تشکیل خانواده نیست و اساسا شاید یکی از علل تشریع عقد موقت همین باشد.

تامین نیازهای جنسی از راه مشروع جزء حقوق هر انسانی است

یعنی معتقدید که نیاز جنسی افراد باید تامین گردد اگر این تامین با تاخیر بیفتد چه عوارضی دارد؟

بله همین طور است این جز حقوق هر انسانی است که این نیازش در زمان مناسب تامین گردد و متاسفانه نه افراد و نه خانواده‌ها و نه حاکمیت متوجه این حق انسانی نیست در حالی که دستور عقل و دین در این مورد بسیار روشن است.

وقتی این تامین به تاخیر می‌افتد هزاران آفت فردی و اجتماعی دارد. در بعد جسمی این تاخیر تامین نیاز در فضای امن و سالم می‌تواند باعث اختلال در رشد طبیعی فرد، بیماری‌های روان‌تنی و در صورت تامین این نیاز در فضاهای ناسالم تبدیل به بیماری‌های مقاربتی و ... گردد. در بعد روانی می‌تواند فرد را با مشکلاتی مانند استرس و ترس‌های مرضی، تیک‌های عصبی، عدم تمرکز ذهنی، عدم اعتماد به نفس و بسیاری موارد دیگر درگیر کند  و از نظر روحی نیز این عدم تامین می‌تواند به سلوک عرفانی و اخلاقی انسان آسیب بزند و مانع تکامل روح او گردد.

در بعد اجتماعی و خانوادگی نیز می‌توان گفت وقتی نیاز جنسی به شکل طبیعی تامین نمی‌شود می‌تواند کم کم تبدیل به انحرافات جنسی اخلاقی و حتی اعتقادی گردد و خوب جامعه و یا خانواده‌ای که در افراد خود دچار این انحرافات باشد با مشکلات فراوانی رو به رو خواهد بود.

سرخوردگی جنسی عواقب زیادی برای فرد، خانواده و جامعه دارد

می‌شود در این زمینه مثالی بزنید؟

مثلا فردی که نیاز جنسی‌اش به موقع تامین نشده است و یا درگیر تحریکات فراوان جنسی است کم کم افراد را در هویت جنسی و در مواجهه جنسی می‌بیند و نه انسانی و حتی این مسیر تا آنجا می‌تواند به پیش رود که افراد را چون ابزار های تلذذ جنسی ببیند و این طرز نگاه می‌تواند تاپایان عمر در او باقی بماند و تبدیل به عقده گردد مثلا برای او زنی گرفتار در زیر باران دیگر انسانی نباشد که باید به او کمک کرد بلکه تبدیل به فرصتی گردد برای تلذذ جنسی و حال فرض کنید اگر این مشکل یا شبیه آن در بسیاری از افراد جامعه ایجاد شود خانواده‌های این جامعه، جرایم و جنایات این جامعه و خیلی چیزهای دیگر شکلی دیگر به خود می‌گیرد این در حالی است که اگر آن نیاز به شکل مناسب و در زمان مناسب تامین می‌شد کار به این مسائل نمی‌کشید لذا با هدایت نیاز انسان به کانال صحیح بسیاری از ناهنجاری‌ها و یا جرائم در جامعه را می‌توان کاهش داد.

البته باز هم تاکید می‌کنم این وجه جنسی در ابتدا امر بیشتر مردانه است و دختران بیشتر در ابتدا دچار نیاز عاطفی هستند که اتفاقا اگر این نیاز هم به موقع و به شکل مناسب تامین نگردد می‌تواند عوارض ماندگاری برای فرد و اجتماع  داشته باشد.

انحراف جنسی‌ای که دنباله‌دار می‌شود

این انحرافات جنسی از  نظر شما کدامند ؟

انحراف جنسی یعنی برآوردن این نیاز از مسیر غیرصحیح و غیرشرعی است. یکی از انحرافات جنسی که جوانان جامعه ما درگیر آن هستند بحث خودارضایی است درباره این موضع نظرات مختلفی است برخی آن را بد و برخی اعتیاد به آن را مضر می‌دانند و برخی نیز به کل آن را انکار می‌کنند.

ببینید نیاز جنسی دارای چندین وجه است اما دو بعد مهم آن وجه جسمی و هیجانی می‌باشد یعنی یک رابطه جنسی خوب نه تنها باید جسم فرد را تخلیه نماید و به تعادل برساند بلکه باید هیجانات و فانتزی‌های جنس فرد را نیز تامین کند در خودارضایی جسم تخلیه می‌شود اما هیجان و اوج نیاز روانی که در رابطه با یک غیرهمجنس باید تامین گردد تامین نمی‌شود.

 این عدم آرامش باعث می‌شود که فرد به کرات این عمل را تکرار کند و این تکرار می‌تواند آسیب‌های مختلف روانی و جسمی به همراه داشته باشد مثلا تکرار این عمل سلول های مغزی انسان را دوقطبی می‌کند و یا اینکه ضعف جسمانی، ضعف و بیماری انواع اعضای بدن و ضعف  قوای حافظه انسان و برخی از بیماری های روحی مثل بدبینی و تندخویی را به دنبال دارد.

 این درحالی است که در یک رابطه جنسی کامل از آنجا که جسم و هیجان تخلیه می‌شود تا مدتی این آرامش برای فرد ماندگار است و نیازی به تکرار این عمل به صورت پی در پی پیدا نمی‌کند. البته از بعد دیگر همانطور که توضیح دادم انسان فقط جسم و روان نیست بلکه بعد بسیار مهم دیگری نیز دارد و آن روح است و خوب در اندیشه دینی این عمل کمااینکه در قرآن هم آمده است باعث ضربه‌زدن انسان به این بعد وجودی و عرفانی خود می‌گردد فلذا قطعا برای یک انسان بسیار آسیب‌زاست و یک انسان سالم و متعادل ازآن دوری می‌کند.

تماشای فیلم‌های جنسی و خودارضایی بهم ارتباط دارد

چه مواردی به تشدید این انحراف می انجامد؟

نقش تخیل در این زمینه زیاد است و یکی از عوامل بروز آن تماشای فیلم‌های جنسی و خود ارضایی کردن با آنها است. این نقش به قدری زیاد است که اگر به افرادی بگویید بدون دیدن این فیلم‌ها خودارضایی کنند با مشکل رو به رو می‌شوند! و خوب می‌دانید که دیدن فیلم‌های پورنو عوارض سختی بر ذهن انسان می‌گذارد که از نظر زیستی هم اثبات شده است واین مربوط می‌شود به ترشح دوپامین در مغز که با دیدن این فیلم‌ها یعنی همان ماده‌ای که با مصرف مواد مخدر ترشح می‌شود و البته تاثیری که دیدن این فیلم‌ها در ایجاد فانتزی‌های جنسی غیرواقعی و یا نگاه به زنان و افراد ایجاد می‌کنند از عوارض دیگر است.

آثار مخرب انحراف جنسی حتی تا بعد از ازدواج ادامه می‌یابد

آیا خودارضایی تاثیری بر خانواده‌ای که فرد می‌خواهد در آینده تشکیل دهد هم دارد؟

بله این از مسائل و مشکلات فعلی جامعه ماست. سال‌ها است که در حال بررسی سوالات افراد در زمینه جنسی هستیم یکی از مشکلاتی که به کرات پرسیده می‌شود این است که با وجود اینکه من در کنار همسرم هستم ایشان فیلم پورنو تماشا و خودارضایی می‌کند.

خوب این بر می‌گردد به مواردی که گفتیم یعنی عدم تامین به موقع نیاز جنسی که تبدیل به انحراف جنسی شده و خود ارضایی و دیدن این فیلم‌ها و ایجاد تخیلات و فانتزی‌های جنسی تمایل جنسی فرد را به فیلم پورن و خودارضایی بیشتر از رابطه با همسرش کرده است و حالا فرض کنید این چه آسیب مهلکی به خانواده و همسر فرد وارد می‌کند و یا دست‌ورزی در خودارضایی گاهی باعث می‌شود که فرد تمایل و توانایی خود را در ارتباط با همسر و به صورت طبیعی از دست دهد و در رابطه جنسی با همسر مشکلات فراوانی داشته باشد و به زندگی مشترک آنها آسیب بزند.

خود را به ندیدن نزنیم مخصوصا اگر مسئولیم

نگاه دین اسلام به خودارضایی چیست؟

در نگاه دین اسلام عمل خودارضایی یا استمناء به عنوان ظلم یاد شده و  احادیث استمنا را مانند زنا دانسته‌اند و کسی که این عمل را انجام می‌دهد از رحمت خدا دور می‌داند و عذاب‌های جدی هم در این زمینه روایت شده و همچنین در قرآن هم به شکل‌های مختلف به عدم حلیت آن اشاره شده است و از آنجایی که حیات انسان مسلمان ناظر به آخرت او است و در صورت داشتن حیات طیبه در این دنیا به رستگاری در آخرت می‌رسد.

لذا همه کسانی که به نوعی در این زمینه مسئولیت دارند از دولت و مجلس گرفته تا والدین و اطرافیان و حتی خود جوانان نمی‌توانند به راحتی از زیربار این مسئولیت شانه خالی کنند و خود را به ندیدن بزنند و یا دم از جوان‌گرایی بزنند ولی به ابتدایی‌ترین نیازهای مشروع و طبیعی جوانان پاسخ ندهند لذا هر مسئولی در این زمینه کوتاهی کند در گناه جوانان شریک است.

ترک گناه امکان دارد/ به دنبال راه حل شرعی و منطقی برای برآوردن نیاز جنسی باشیم

اگر کسی دچار این مشکل است و هم اکنون مصمم شده تا خود را از آن خلاص کند باید چطور این مسیر را طی کند؟

این موضوع دارای چند وجه است مثل اراده به تغییر در منش زندگی، کنترل ذهن و تصحیح تغذیه و البته تلاش برای ورود به مسیر صحیح ارضای نیاز جنسی.

نخستین گام برای درمان استمناء، اعتقاد و ایمان به درمان‏پذیری آن و دوری از یأس و ناامیدی است. اما رسیدن به نتیجه و ایجاد هرگونه تغییر و دگرگونی نیازمند گذشت زمان، انتخاب راه صحیح و به كارگیری دقیق دستورها است. از همه اینها مهم‏تر، اراده و خواست فرد، نقش كلیدی و محوری را ایفا می‏كند. درمان و چاره جویی باید منطبق با خواست فرد باشد؛ زیرا تا وقتی كه او نخواهد، می‏توان با قاطعیت گفت كه درمان نخواهد شد. بنابراین بیمار اگر بخواهد، می‏تواند بر بیماری‌اش غلبه كند.

گام بعدی تلاش برای تقویت اراده از گام‏های مهم در امر بهبود است. نگویید اراده از ما سلب شده است! ممكن است اراده انسان ضعیف شود ولی هیچ گاه از بین نمی‏رود. نشانه اینكه هنوز اراده باقی است، این است كه شخص این عمل را در حضور دیگران و در هر شرایطی انجام نمی‏‌دهد.

برای تقویت اراده، راه‏‌های زیادی پیشنهاد شده كه از جمله آنها تلقین به خود است. اراده همچون نهالی است كه باید آن را پرورش داد تا به مرحله خودشكوفایی و ثمردهی برسد. ویكتور پوشه – روان شناسِ فرانسوی – می‏‌گوید: افراد مبتلا به استمناء، هر روز به دفعات مختلف با تمركز فكر به خود بگویند "من به خوبی قادرم این اعتیاد را از خود دور كنم، من قادرم». تكرار این عبارت ساده، اثر عجیبی در تقویت اراده و روحیه دارد".

گام بعدی شامل دوری از فضای تحریک است. از نگاه كردن به مناظر، فیلم‌‏ها و تصاویر تحریك كننده، خودداری شود، از شنیدن و خواندن مباحث و مطالب جنسی و حتی شوخی‏های تحریك ‏كننده و فكر كردن در این امور دوری شود.

به منظور تخلیه انرژی زاید بدن، به طور منظم و زیاد باید ورزش كرد، برای اوقات فراغت خود، برنامه داشته باشد و آن را با مطالعه، ورزش، عبادت و … پر كند، سعی شود کمتر در مكانی خلوت و تنها و دور از نظر دیگران باشند.

هرگاه  فردمورد هجوم افكار جنسی واقع شد، باید بلافاصله از مكان خلوت و دور از نظر دیگران خارج شود و خود را به كاری سرگرم كند. در این زمینه گفت و گو با دوستان، مشاركت در برنامه‌های جمعی بسیار مفید است. تلقین به شخص كمك می‌كند تا اراده‌ خود را تقویت كند و به خود بگوید كه می‌تواند استمنا را كنار بگذارد.

منحرف كردن فكر بسوی دیگری در صورتی كه تحریكی برای استمناء اتفاق افتاد، دوری از خیال‌پردازی و سرگرم بودن به كارهای مفید مانند مطالعه، ورزش و …، تنهایی، كلید اقدام به استمنا است. هر وقت به فکر این کار افتادد به خود بگوید که آلان خدا من را می بیند، هر وقت به فکر این کار افتاد به خود بگوید که می‌خواهد در مقابل چه کسی گناه کند، هر کاری که او را به فکر این کار بیندازد آن کار را سریع ترک کند، هر صحنه‌ای که او را تحریک می‌کند آن صحنه را ترک کند.

قاطعانه برای ترک این عمل تصمیم بگیرد. اگر قبلاً نیز تصمیم به ترک استمناء گرفته باشد اما موفق نشده باشد، اراده او تا حدی ضعیف شده است. در این صورت باید به خود تلقین کند که اراده قوی ای دارد. برای این کار موفقیت‌های خود در زندگی را در ذهن مرور کند و مرتب به خود بگوید که من بسیار پر اراده هستم و تصمیم به هر کاری که بگیرم، آن کار را انجام خواهم داد.

 دوری از ارتباط  با کسانی که فرد را مستقیم و غیر مستقیم به استمناء دعوت می‌کنند و یا  شبکه‌های اجتماعی که این گناه را عادی جلوه می‌دهند و را بطه خود را با دوستانی که دارای این مشکل هستند تا حد ممکن کم کند و از صحبت کردن در مورد مسایل شهوت‌انگیز دوری شود.

روزه گرفتن دو روز در هفته برای تقویت اراده و کم کردن حس شهوت جویی بسیار مفید است. اگر قادر به روزه گرفتن نیست، غذای خود را به حداقل برساند و وعده غذایی ظهر را نخورد.

به خدا توکل کند، استمنا حرام است و هیچ کس، به هیج بهانه­‌ای نمی­‌تواند مرتکب آن شود. فرد، باید برای رهایی از این بیماری یک تصمیم جدی بگیرد و از ابتدای ترک گناه از خدا بخواهد که او را در ترک این عمل شیطانی مضر یاری نماید و مدام در این موضوع به خدا مراجعه کند و از او یاری بطلبد.

نکات مهمی هم در زمینه نوع و میزان تغذیه، لباس پوشیدن و بهداشت فردی هست که با جستجو در منابع می‌توانند به مطالعه و رعایت آنها بپردازند تا در مسیر کنار گذاشتن این گناه موفق‌تر عمل کنند. البته نکته مهم تر این است که به دنبال راه مشروع اطفا این موضوع باشند چرا که امید به وجود راه حلی شرعی و صحیح در این زمینه در تشویق فرد برای ترک گناه بسیار موثر است.

خیلی ممنون از وقتی که در اختیار ما قرار دادید.                    

خواهش می‌کنم امیدوارم این مصاحبه برای مخاطبین نیز مفید باشد.