گفتمان‌ها پیرامون ازدواج دانشجویی کدامند؟/ ازدواج آگاهانه و پایدار

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، جمهوری اسلامی ایران به لحاظ دارا بودن جمعیت زیاد جوان مجرد هم در معرض فرصت است و هم تهدید. یک الگوی ازدواج آسان که در این سال‌ها با موافقت‌ها و مخالفت‌های گوناگونی همراه بوده ازدواج دانشجویی است. براساس پژوهشی از سجاد لطفی پژوهش‌گر مرکز رشد دانشگاه امام صادق(علیه‌السلام) به بررسی گفتمان‌های گوناگون پیرامون ازدواج دانشجویی پرداخته‌ایم.

گفتمان موافق‌: برخی نخبگان علمی حوزه و دانشگاه و نیز مسئولان اجرایی در دستگاه‌های مختلف خصوصاً دست‌اندرکاران در نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها و وزارت علوم، موافق اصل این خط‌مشی و تداوم آن هستند؛ آنان طراحی و اجرای این خط‌مشی را موفق می‌دانند و دلیل عمده‌ آنان نیز آمار کم طلاق در ازدواج‌های دانشجویی نسبت به سایر اقشار جامعه است. آن‌ها همچنین به مزایایی همچون ازدواج آسان، ازدواج به‌هنگام و در سنین پایین و ازدواج آگاهانه استناد می‌نمایند.

گفتمان مخالف: برخی مسئولان و صاحب‌نظران، مخالف اصل این خط‌مشی و تداوم آن هستند. از دلایل مخالفت آنان این است که آمارهای پایین طلاق در ازدواج دانشجویی احتمالاً خطاست چون دلیلی ندارد این قشر تفاوتی در این امر با سایر اقشار جامعه داشته باشند. همچنین ازدواج دانشجویی را از آنجا که در محیط دانشگاه از سوی زوجین شکل می‌گیرد دلیلی بر احساسی بودن و ناآگاهانه بودن این انتخاب می‌دانند.

تبدیل شدن ازدواج دانشجویی به مراسمی سمبلیک و نمادین از دلایل کسانی است که با تداوم این خط‌مشی مخالف‌اند؛ آنان معتقدند که این جشن محمل سوءاستفاده‌ دانشجویانی شده است که جشن اصلی‌شان را در کنار خانواده و به صورتی مفصل – و غیر ساده – برگزار می‌نمایند و فقط جهت بهره‌مندی از سفر مشهد و هدایای این برنامه در این طرح ثبت‌نام می‌نمایند.

خود مسئولان نهاد نمایندگی نیز بر این امر واقف هستند. مثلاً سفره‌ عقدی که در هتل‌ها برای عکس یادگاری و به صورت کاملاً صوری پهن شده است تقریباً هیچ زوجی را به سمت خود جلب نمی‌کند چرا که نه زیبایی لازم را دارد و نه زوجین دلیلی برای این امر می‌بینند.

صاحب‌نظرانی نیز معتقدند شرکت همگانی و هماهنگ جوانانی با فرهنگ‌های مختلف از اقصی نقاط کشور در یک مکان و ذیل یک جشن می‌تواند به آداب و آیین‌های فرهنگی اقوام و محل‌های گوناگون آسیب وارد نماید چرا که مناسک ازدواج خود موجب بازسازی این آیین‌هاست. علاوه‌ بر آن ازدواج موجب تحکیم پیوند خانواده‌های طایفه با یک‌دیگر می‌گردد که در آیین ازدواج دانشجویی این موارد مهم ضربه می‌بینند.

از موارد دیگری که آسیب می‌بیند، نهاد خانواده است. این نخبگان دانشگاهی معتقدند که ازدواج مقوله‌ای خصوصی و در حیطه‌یخانواده است و کشاندن آن به عرصه‌ عمومی و سپردن آن به نهادهایی همچون نهاد رهبری و دانشگاه‌ها از نقش خانواده می‌کاهد و در واقع به مرور زمان، کارکردهای خانواده در حال ضعیف شدن است. اهالی این گفتمان، این خط‌مشی را ناموفق ارزیابی می‌نمایند.

گفتمان موافق مشروط: خبرگانی هستند که با اصل این طرح موافق‌اند ولی تداوم آن را مقید به اعمال اصلاحاتی می‌دانند؛ مثلاً باید این طرح پیش از انتخاب زوجین اجرا شود چرا که گفتمان «ازدواج آگاهانه و پایدار» باید بیشتر در میان افراد مجرد جریان یابد.

عده‌ای دیگر نیز معتقدند که از ظرفیت دانشگاه‌ها باید بهره‌ بیشتری برد و جوانان را در انتخاب بهتر و همسان‌گزینی کمک نمود و در این راستا طرح‌هایی مانند ایجاد کانون ازدواج را مطرح کرده‌اند و نیز طرح‌هایی با محوریت خیرین - در استفاده از سالن‌های پذیرایی، تالارها، آرایشگاه‌ها و ... با هزینه‌ای اندک - تحت عنوان «کانون ازدواج آسان» در دانشگاه‌ها را پیشنهاد داده‌ و اذعان کرده‌اند این طرح مقوّم و مکمّل ازدواج دانشجویی است و برخی ضعف‌های آن را جبران می‌کند و مانند ازدواج دانشجویی یک خط‌مشی موسمی و مقطعی نبوده و در کل سال می‌تواند اجرا شود. افراد این گفتمان، طراحی و اجرای خط‌ مشی ازدواج دانشجویی را با اعمال این اصلاحات، شایسته‌ توفیق می‌دانند.